Μία σειρά από φιλόδοξες προτάσεις παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χθες, με σκοπό να καταστεί η Ευρώπηη πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050 και να γίνει πραγματικότητα η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, φέρνοντας μεγάλες αλλαγές σε πολλούς κλάδους της οικονομίας, όπως οι μεταφορές και η ναυτιλία.
Στην ελληνική πολιτική για την πράσινη μετάβαση, οι προτάσεις της Κομισιόν οδηγούν σε μεγάλες αναθεωρήσεις. Για παράδειγμα, η οδηγία της Κομισιόν για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα θέσει αυξημένο στόχο για την παραγωγή του 40% της ενέργειάς μας από ανανεώσιμες πηγές έως το 2030. Η Ελλάδα έχει ήδη ξεκινήσει την αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα θέτοντας έναν αρκετά φιλόδοξο στόχο, να ανεβάσει την διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα στο 67% έως το τέλος της δεκαετίας.
Οι προτάσεις της Κομισιόν που στοχεύουν στη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 συνδυάζουν:
- εφαρμογή της εμπορίας εκπομπών σε νέους τομείς και αυστηροποίηση του υφιστάμενου συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ,
- αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας,
- υψηλότερη ενεργειακή απόδοση,
- ταχύτερη ανάπτυξη μέσων μεταφοράς χαμηλών εκπομπών, καθώς και των υποδομών και των καυσίμων για τη στήριξή τους,
- ευθυγράμμιση των φορολογικών πολιτικών με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας,
- μέτρα για την πρόληψη της διαρροής άνθρακα,
- εργαλεία για τη διατήρηση και την ανάπτυξη των φυσικών καταβοθρών άνθρακα.
Από τις μεγαλύτερες αλλαγές που φέρνουν οι προτάσεις της Κομισιόν, αφορούν το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ΣΕΔΕ) της ΕΕ που καθορίζει την τιμή των ανθρακούχων εκπομπών και χαμηλώνει το ανώτατο όριο εκπομπών από ορισμένους οικονομικούς τομείς κάθε χρόνο. Η Κομισιόν προτείνει να μειωθεί ακόμη περισσότερο το συνολικό ανώτατο όριο εκπομπών και να αυξηθεί το ετήσιο ποσοστό μείωσής του.
Η Επιτροπή προτείνει επίσης τη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπής για τις αεροπορικές μεταφορές και την ευθυγράμμιση με το παγκόσμιο σύστημα αντιστάθμισης και μείωσης των ανθρακούχων εκπομπών για τις διεθνείς αεροπορικές μεταφορές (CORSIA), καθώς και τη συμπερίληψη, για πρώτη φορά, των εκπομπών από τις θαλάσσιες μεταφορές στο ΣΕΔΕ της ΕΕ. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αδυναμία μείωσης των εκπομπών στις οδικές μεταφορές και τα κτίρια, δημιουργείται ένα χωριστό νέο σύστημα εμπορίας εκπομπών για τη διανομή καυσίμων για τις οδικές μεταφορές και τα κτίρια.
Τα παραπάνω θα φέρουν σημαντικές επιδράσεις σε επιχειρηματικούς κλάδους κρίσιμης σημασίας για την ελληνική οικονομία. Στον κλάδο των αερομεταφορών, σημαντικά πρόσθετα κόστη θα δημιορυγήσει η κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπής. Οι ναυτιλιακές εταιρείες πλέον δεν θα εξαιρούνται από την επιβάρυνση με τα δικαιώματα Co2. Αντίστοιχη επιβάρυνση θα έχουν κι άλλοι τομείς όπως η τσιμεντοβιομηχανία, για παράδειγμα, που μέχρι σήμερα δεν ήταν αναγκασμένη να πληρώνει για τις εκπομπές Co2. Σαν αντιστάθμισμα έρχεται η πρόταση του «Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism - CBAM) που θα επιβαρύνει με φόρο τα αγαθά που παράγονται εκτός ΕΕ, προκειμένου να μην μειονεκτούν οι ευρωπαϊκές εταιρείες που θα φέρουν το κόστος της απανθρακοποίησης έναντι των φθηνότερων εισαγωγών από εταιρείες εκτός ΕΕ.
Για την ναυτιλία άλλη μία μεγάλη αλλαγή έρχεται για τα ίδια τα καύσιμα που χρησιμοποιούν. Σύμφωνα με τον κανονισμό για τις υποδομές εναλλακτικών καυσίμων, τα αεροσκάφη και τα πλοία πρέπει να έχουν πρόσβαση σε παροχή καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας σε μεγάλους λιμένες και αερολιμένες. Η πρωτοβουλία FuelEU Maritime θα τονώσει την υιοθέτηση βιώσιμων καυσίμων ναυτιλίας και τεχνολογιών μηδενικών εκπομπών, με τον καθορισμό ανώτατου ορίου για την περιεκτικότητα σε αέρια θερμοκηπίου της ενέργειας που χρησιμοποιείται από πλοία που καταπλέουν σε ευρωπαϊκούς λιμένες.
Μεγάλες αναταράξεις θα έχει όμως και η αγορά αυτοκινήτων, καθώς οι Βρυξέλλες θέλουν μείωση των μέσων εκπομπών των καινούργιων αυτοκινήτων κατά 55 % από το 2030 και κατά 100% από το 2035 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2021. Ως εκ τούτου, όλα τα καινούργια αυτοκίνητα που θα ταξινομηθούν από το 2035 θα έχουν μηδενικές εκπομπές. Ο στόχος του ΥΠΕΝ έως σήμερα ήταν ένα στα τρία νέα αυτοκίνητα να είναι ηλεκτροκίνητα έως το 2030, στόχο που θα πρέπει να αναθεωρήσει για να ευθυγραμμιστεί με τις προτάσεις της Κομισιόν.
Εξάλλου, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι οι οδηγοί είναι σε θέση να φορτίζουν ή να τροφοδοτούν τα οχήματά τους σε ένα αξιόπιστο δίκτυο σε ολόκληρη την Ευρώπη, ο αναθεωρημένος κανονισμός για τις υποδομές εναλλακτικών καυσίμων θα απαιτεί από τα κράτη μέλη να επεκτείνουν την ικανότητα φόρτισης ανάλογα με τις πωλήσεις αυτοκινήτων μηδενικών εκπομπών και να εγκαθιστούν σημεία φόρτισης και ανεφοδιασμού καυσίμων ανά τακτά διαστήματα σε μεγάλους αυτοκινητόδρομους: κάθε 60 χιλιόμετρα για ηλεκτρική φόρτιση και κάθε 150 χιλιόμετρα για ανεφοδιασμό με υδρογόνο.