Είναι οι οικογενειακές επιχειρήσεις πραγματικά πιο ανθεκτικές, ευέλικτες και ευπροσάρμοστες από άλλους τύπους επιχειρήσεων; Και, εάν ναι, κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του COVID-19 καλύτερα από τις περισσότερες άλλες εταιρίες και, ίσως, να αναδύθηκαν ακόμη πιο δυνατές;
Το σοκ της απροσδόκητης παγκόσμιας πανδημίας ώθησε το Successful Transgenerational Entrepreneurship Practices (STEP) Project Global Consortium και την KPMG Private Enterprise να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να αναζητήσουν απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, διερευνώντας το πώς οι οικογενειακές επιχειρήσεις ανταποκρίθηκαν στην πανδημία, και να τις αποτυπώσουν στην παγκόσμια έρευνα: Global family business survey: COVID-19 edition and report.
Τα στοιχεία της παγκόσμιας έρευνας συλλέχθηκαν από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο του 2020 και ακολούθησε η καταγραφή των απόψεων ηγετών οικογενειακών επιχειρήσεων, ακαδημαϊκών και συμβούλων οικογενειακών επιχειρήσεων, τον Ιανουάριο του 2021.
Οι εμπειρίες και οι απόψεις από οικογενειακές επιχειρήσεις στην Αμερική, Ασία, Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Αφρική αποκάλυψαν έναν οδικό χάρτη, όχι μόνο για το πώς επιτυγχάνουν την επαναφορά των επιχειρήσεών τους, αλλά και για το πώς ηγούνται της παγκόσμιας οικονομικής ανάκαμψης.
Ανθεκτικότητα, είναι στο DNA τους
Οι ηγέτες των οικογενειακών επιχειρήσεων ανέφεραν ότι ο πρώτος αντίκτυπος της πανδημίας παρατηρήθηκε στα έσοδά τους. Αυτό δεν ήταν έκπληξη. Η πλειοψηφία ανέφερε ότι παρουσίασαν πτώση εσόδων, ωστόσο, το 17% των επιχειρήσεων κατέγραψε αύξηση εσόδων εν μέσω της πανδημίας. Όπως ήταν αναμενόμενο, αυτό περιλάμβανε εταιρείες που επωφελήθηκαν άμεσα από την αυξημένη ζήτηση για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, αλλά σε πολλές άλλες περιπτώσεις κατάφεραν να προσαρμοστούν γρήγορα και να ανοικοδομήσουν τις επιχειρήσεις τους για να αξιοποιήσουν νέες ευκαιρίες. Η ανθεκτικότητα και η ευελιξία των οικογενειακών επιχειρήσεων έχει αποδειχθεί, για άλλη μια φορά, προς όφελός τους.
Έχουν επιτύχει θετικά αποτελέσματα για τις επιχειρήσεις, τις οικογένειες και τις τοπικές κοινωνίες, αξιοποιώντας την ανθεκτικότητά τους σε μία σειρά από ενέργειες σε επίπεδο επιχείρησης και στρατηγικής αλλά και προς την ευρύτερη κοινωνία. Αυτό το κατάφεραν με το χαρακτηριστικό πνεύμα συμμετοχικότητας και επιμονής που συναντάμε στις περισσότερες διαγενεακές οικογενειακές επιχειρήσεις.
Αξιοποιώντας τα μοναδικά χαρακτηριστικά του μοντέλου της οικογενειακής επιχείρησης
Ογδόντα επτά τοις εκατό των οικογενειακών επιχειρήσεων που απάντησαν στην έρευνα διοικούνται από Διευθύνοντες Συμβούλους-μέλη της οικογένειας (family CEOs), γεγονός που αντικατοπτρίζει συχνά ένα υψηλό επίπεδο συμμετοχής της οικογένειας στη καθημερινή λήψη αποφάσεων. Αυτό είναι ένα μοναδικό χαρακτηριστικό των οικογενειακών επιχειρήσεων. Σε περιόδους δραματικών αλλαγών και αναταραχών, η οικογένεια είναι συχνά πηγή μοναδικών πόρων και δυνατοτήτων.
Κατά τη διάρκεια του αρχικού σοκ, διαπιστώσαμε αρκετές χρηματοοικονομικές αλλά και μη χρηματοοικονομικές ενέργειες, που πραγματοποίησαν οι οικογένειες για να σταθεροποιήσουν τις επιχειρήσεις τους, ενώ ταυτόχρονα έθεσαν τα θεμέλια για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης των εταιρειών τους. Για μερικές, αυτό οδήγησε σε πλήρη μετασχηματισμό των επιχειρηματικών μοντέλων λειτουργίας τους και την εισαγωγή νέων προϊόντων, συχνά με την πρόθεση να ανταποκριθεί η επιχείρηση στην ταχύτατα επιταχυνόμενη ψηφιακή εποχή.
Οι οικογενειακές επιχειρήσεις όμως, δεν ασχολήθηκαν μόνο με την αντιμετώπιση του αντίκτυπου του COVID-19 στις επιχειρήσεις τους, αλλά ενδιαφέρθηκαν επίσης για την ευημερία της κοινωνίας και επέκτειναν τους ορίζοντές τους για να ενσωματώσουν στην επιχειρηματική τους στρατηγική και τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και σχετικές με τη διακυβέρνηση (ESG) στρατηγικές, για την υποστήριξη ευρύτερων περιβαλλοντικών και κοινωνικών στόχων.
Η ισχύς της οικογενειακής συμμετοχής
Όταν πολλές οικογενειακές επιχειρήσεις άρχισαν να αντιλαμβάνονται τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η πανδημία για τις επιχειρήσεις τους, συνειδητοποίησαν ότι απαιτείται περισσότερη ενεργή συμμετοχή και συμβολή από την ίδια την οικογένεια. Ήταν σημαντικό για την οικογένεια να εμπλακεί εκ νέου στην επιχείρηση, ειδικά όταν η διοίκηση της επιχείρησης είχε ανατεθεί σε στελέχη εκτός οικογένειας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα παλαιότερα μέλη της οικογένειας επέστρεψαν στην επιχείρηση για να ενδυναμώσoυν την ιστορική διαδρομή της οικογένειας στην επιχείρηση και να διασφαλίσουν ότι ο σκοπός και οι αξίες της οικογένειας παραμένουν ανέπαφα για οποιεσδήποτε αποφάσεις κριθεί αναγκαίο να ληφθούν.
Επίσης, οι νεότερες γενιές άρχισαν να συμμετέχουν περισσότερο. Λόγω της γνώσης και της εξοικείωσής τους με πολλές νέες τεχνολογίες, οι επιχειρηματικές οικογένειες βασίστηκαν στους νέους για να εντοπίσουν ψηφιακές λύσεις που θα μετασχηματίσουν τις επιχειρηματικές δραστηριότητες της οικογένειας και θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών, ανακατευθύνοντας την επιχείρηση, ενδεχομένως και προς εντελώς νέες αγορές.
Οι δράσεις που ανέλαβαν οι οικογενειακές επιχειρήσεις αποκαλύπτουν τρεις βασικές στρατηγικές που υιοθετήθηκαν για την αντιμετώπιση των συνεπειών από την πανδημία:
Επιλέγοντας στρατηγική: Δύο βασικοί παράγοντες
Παρατηρήσαμε να διαμορφώνεται μία λογική συνάφεια (pattern) στις επιλεγείσες στρατηγικές μεταξύ των οικογενειακών επιχειρήσεων, που αντικατοπτρίζουν δύο βασικούς παράγοντες: την ηγεσία της επιχείρησης και την ιδιοκτησιακή δομή της.
«Διοικείται η επιχείρηση από Διευθύνοντα Σύμβουλο που είναι μέλος της οικογένειας ή προέρχεται εκτός αυτής;»
«Οι μετοχές της εταιρείας είναι συγκεντρωμένες στα χέρια μικρού αριθμού μετόχων ή είναι ευρέως διασκορπισμένες μεταξύ πολλών μελών της οικογένειας (ή πιθανώς και μετόχων εκτός της οικογένειας);»
Άλλα χαρακτηριστικά, όπως το μέγεθος και η ηλικία της επιχείρησης και ο αριθμός των γενεών της οικογένειας που ασχολούνται ενεργά με την επιχείρηση, έχουν επίσης επηρεάσει τις ενέργειές τους.
Όταν συνδυάσαμε τους δύο παράγοντες, δηλαδή το εάν ο CEO είναι ή όχι μέλος της οικογένειας και την ιδιοκτησιακή δομή, μαζί με τα επιπρόσθετα χαρακτηριστικά, καταλήξαμε στην κατηγοριοποίηση των οικογενειακών επιχειρήσεων σε τέσσερες ομάδες, που μοιράζονται ένα κοινό προφίλ. Διαπιστώσαμε ότι οι οικογένειες που εκπροσωπούνται από τα χαρακτηριστικά της κάθε ομάδας έχουν υιοθετήσει γενικά παρόμοιες στρατηγικές και ενέργειες ως απάντηση στο COVID-19 και για την καλύτερη κατανόηση τις απεικονίζουμε ως τέσσερις «προσωπικότητες» οικογενειακών επιχειρήσεων (four family business personas) που έχουμε ονομάσει: “Family Corporation” («Οικογενειακό Οργανισμό»), “Family Enterprise” («Οικογενειακή Επιχείρηση»), “Family Consortium” («Οικογενειακή Σύμπραξη») και “Family Venture” («Οικογενειακό Εγχείρημα»).
Στις «προσωπικότητες» αυτές έχουν χρησιμοποιηθεί εμπειρίες από την καθημερινή ζωή για να δείξουν, για παράδειγμα, τα μοναδικά χαρακτηριστικά διαφορετικών τύπων οικογενειακών επιχειρήσεων και πώς τα χαρακτηριστικά αυτά μπορεί να επηρεάζουν τις αποφάσεις και τις ενέργειες που λαμβάνουν.
Μαθήματα ανθεκτικότητας
Οι ενέργειες που έχουν πραγματοποιήσει οι οικογενειακές επιχειρήσεις για να ανταποκριθούν στο COVID-19 στο επίπεδο της επιχείρησης, της οικογένειας και της κοινωνίας καταδεικνύουν, για άλλη μια φορά, το εξαιρετικό ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα να μπορούν να ενεργούν και να προσαρμόζονται γρήγορα. Έχουν δείξει την ανθεκτικότητά τους στην επίτευξη της επαναφοράς στο επιχειρείν - ακόμη και μπροστά στις πιο δύσκολες στιγμές. Επιπλέον, δείχνουν σε οικογενειακές και μη οικογενειακές επιχειρήσεις πώς να αξιοποιούν όλα τα περιουσιακά τους στοιχεία - οικονομικά και μη- για να οδηγούν τις εταιρείες τους στο μέλλον και να μην κοιτάνε πίσω.
Δείτε εδώ όλη την έρευνα της KPMG: Παγκόσμια έρευνα για τις οικογενειακές επιχειρήσεις,Έκδοση Covid-19
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
