Ν. Μαντζούφας: Πώς θα πετύχει το Ταμείο Ανάκαμψης, ποια τα πρώτα έργα

Αισιόδοξος για την αποτελεσματική υλοποίηση των επενδυτικών προγραμμάτων που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης εμφανίστηκε ο διοικητής του Ταμείου, Νίκος Μαντζούφας, μιλώντας στην Πάτρα στο πλαίσιο του Regional Growth Conference 2021.

Μεταξύ άλλων, εξήγησε ότι το σχέδιο ανάκαμψης θα υλοποιηθεί από μια μικρή ομάδα 40 επίλεκτων στελεχών του Δημοσίου για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική διαχείριση, ενώ οι διαδικασίες των διαγωνισμών θα είναι διαφανείς, ώστε να μην μπλοκάρονται από προσφυγές των ενδιαφερόμενων επιχειρήσεων. Τόνισε ότι οι τράπεζες θα έχουν κομβικό ρόλο στη διαχείριση των χαμηλότοκων δανείων 13 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ ανέφερε ότι τα πρώτα έργα που θα «τρέξουν» θα είναι η ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών και το νέο «Εξοικονομώ κατ' Οίκον».

Ο κ. Μαντζούφας σχολιάζοντας τις μεγάλες προσδοκίες που έχουν σχηματιστεί για το Ταμείο Ανάκαμψης σημείωσε μιλώντας στο πλαίσιο του Regional Growth Conference 2021 ότι «πλήθος διεθνών οικονομικών αναλυτών αλλά και οίκων αξιολόγησης συμπεριλαμβανομένων της Moody’s και της Standard & Poor’s, αναφέρονται με ιδιαίτερα θετικά λόγια για το Ταμείο Ανάκαμψης της Ελλάδας και την επίδραση που θα έχει στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Η Ελλάδα ήταν η δεύτερη χώρα από τις 27 χώρες που υπέβαλαν ένα ολοκληρωμένο Σχέδιο Ανάκαμψης μετά από περισσότερες από 150 τεχνικές συναντήσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Επομένως είναι ένα πάρα πολύ καλά δουλεμένο σχέδιο και ευελπιστούμε σε λίγες εβδομάδες αυτό να λάβει έγκριση ώστε να αρχίσει και η υλοποίηση. Είναι ένα μεγάλο στοίχημα για το οποίο στο τέλος της ημέρας θα κριθούμε αν όντως ανταποκριθήκαμε σ αυτές τις προσδοκίες. Πάντως όλος ο διεθνής οικονομικός τύπος και αναλυτές μιλούν με πολύ θετικά λόγια για το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης».

Αναφορικά με τις ανησυχίες αναλυτών για τις αδυναμίες της εγχώριας δημόσιας διοίκησης και το αυξημένο ρίσκο εκτέλεσης των επενδυτικών προγραμμάτων υπογράμμισε ότι «το επόμενο στοίχημα, μετά την αναγνώριση του ελληνικού Ταμείου Ανάκαμψης ως ενός πολύ καλού σχεδίου, είναι η αποτελεσματική υλοποίηση. Εύκολα αναφερόμαστε σε μια Ελλάδα η οποία έχει παθογένειες και αναποτελεσματικότητα, ωστόσο πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι στη διαχείριση κοινοτικών κονδυλίων η Ελλάδα είναι στην πρώτη σειρά δεν είναι στο τέλος. Υπάρχουν χώρες οι οποίες έχουν πολύ μεγαλύτερη υστέρηση. Ειδικότερα για το τρέχον ΕΣΠΑ είμαστε στη 2^η θέση απορρόφησης σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Άρα παθογένειες της ελληνικής διοίκησης, του ελληνικού συστήματος υπάρχουν αλλά δεν είμαστε σε επίπεδο ουραγού στην ΕΕ. Παρόλα αυτά, ειδικά για το Ταμείο Ανάκαμψης το οποίο έχει ένα πολύ στενό χρόνο ζωής θα πρέπει όλα τα έργα να έχουν τελειώσει μέχρι το τέλος του 2025, αυτός είναι ο στόχος μας η ανοχή είναι μέχρι τα μέσα του 2026. Αυτό απαιτεί λοιπόν μια τελείως διαφορετική αντίληψη και αυτή η νέα αντίληψη έχει αρχίσει να υλοποιείται καταρχάς, στήνοντας μια πολύ λιτή ομάδα διαχείρισης όλου αυτού. Η επιλογή είναι το Ταμείο Ανάκαμψης να βρίσκεται κάτω από το υπουργείο Οικονομικών και με στελέχωση μιας ομάδας 40 ατόμων. Αυτή τη στιγμή είμαστε στη διαδικασία των αποσπάσεων από τον δημόσιο τομέα, παίρνοντας τους καλύτερους οι οποίοι υπάρχουν σε κάθε μια θέση ώστε να δημιουργήσουμε μια μικρή, πολύ συνεκτική και αποτελεσματική ομάδα. Κάθε ένας φέρνει μια εμπειρία από το χώρο του η οποία είναι μοναδική. Είμαστε λοιπόν, τολμώ να πω, μια πολύ έμπειρη ομάδα. Σημειώνω ότι εγώ βρισκόμουνα επί δέκα συνεχόμενα χρόνια στη δημόσια διοίκηση ως Γενικός Γραμματέας Συμπράξεων Δημόσιων και Ιδιωτικών Επενδύσεων. Γνωρίζουμε σε βάθος τα προβλήματα που καλούμε να αντιμετωπίσουμε γνωρίζουμε τι σημαίνουν διαγωνισμοί, τι σημαίνουν ενστάσεις, προσφυγές και πως μπορεί κανείς να τις αποφύγει και η γνώση αυτή μαζί με την πάρα πολύ ισχυρή πολιτική βούληση να υλοποιηθεί στους χρόνους και με τον τρόπο που πρέπει νομίζω ότι αποτελούν το συστατικό μας πιθανής επιτυχίας. Λέω πιθανής, επαναλαμβάνοντας ότι όλοι θα κριθούμε από τα αποτελέσματα».

Κλειδί οι διαφανείς διαγωνιστικές διαδικασίες

Αναλυτικότερα σε ότι αφορά τη Δικαιοσύνη και τις αντιπαραθέσεις των ενδιαφερόμενων εταιρειών που συχνά οδηγούν σε ενστάσεις και προσφυγές, ο διοικητής του Ταμείου Ανάκαμψης αναφέρθηκε στην εμπειρία του στο κομμάτι των συμπράξεων δημοσίου ιδιωτικού τομέα. «Κάναμε πλήθος μεγάλων δημόσιων διαγωνισμών. Σε όλους αυτούς τους διαγωνισμούς είχαμε προσφυγές –δεν υπήρξε ένας διαγωνισμός χωρίς προσφυγή. Άρα έχουμε πολύ μεγάλη εμπειρία στο ζήτημα. Αυτή η εμπειρία έδειξε ότι κερδίσαμε όλες τις προσφυγές ενώπιων του Συμβουλίου της Επικρατείας. Όλες. Και μάλιστα το 2020 η Παγκόσμια Τράπεζα στο κομμάτι των ΣΔΙΤ ανέδειξε την Ελλάδα στη 2^η θέση παγκοσμίως μεταξύ 160 χωρών στην έννοια καλές διαγωνιστικές διαδικασίες, διαφανείς – ξεκάθαρες. Επομένως, οι προσφυγές είναι ένα αναφαίρετο κομμάτι της αγοράς -μπορεί κάποιος να θεωρεί ότι θίγεται, ότι έχει ευνοηθεί ο ανταγωνισμός ή οτιδήποτε. Το βασικό και το στοίχημα δεν είναι κανείς να τους αποτρέψει από ένα δικαίωμα που έχουν συνταγματικά. Το βασικό είναι να κάνεις πολύ ξεκάθαρες και καλές διαγωνιστικές διαδικασίες, γι΄' αυτό και αναφέρω την εμπειρία μου δέκα χρόνια τώρα. Αυτό το κάναμε όπως σας ανέφερα και όπως υπογράμμισε η Παγκόσμια Τράπεζα. Πετύχαμε να είμαστε 2^η χώρα παγκοσμίως στις καλές διαγωνιστικές διαδικασίες. Επομένως θέλει καθαρή σκέψη, καλούς, ξεκάθαρους διαγωνισμούς και γρήγορη απόκριση στις όποιες προσφυγές. Δεν είναι για να το βασανίζεις: υπάρχει προσφυγή – απαντάς και πηγαίνεις στο Συμβούλιο της Επικρατείας, επιλύεται, συνεχίζεις. Αυτή είναι η λύση και επειδή το έχω ζήσει σε πάρα πολλές περιπτώσεις πρέπει να πω ότι με το Συμβούλιο της Επικρατείς δεν αντιμετωπίσαμε πολύ μεγάλες καθυστερήσεις. Δεν λέω ότι είναι ο κανόνας, αν έχεις όμως ξεκάθαρη στρατηγική, ξεκάθαρες διαγωνιστικές διαδικασίες και αποφασιστικότητα στη λήψη των αποφάσεων, παίρνει λίγο χρόνο αλλά υπάρχει πρόοδος».

Για τον κίνδυνο καθυστέρησης στις εκταμιεύσεις ή και απώλειας πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης λόγω καθυστέρησης στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων ο κ. Μαντζούφας απάντησε ότι ο κίνδυνος αυτό υπάρχει, ωστόσο οι μεταρρυθμίσεις που θα υλοποιηθούν είναι πλήρους ιδιοκτησίας της ελληνικής κυβέρνησης. «Είναι ένα πρόγραμμα το οποίο ευρωπαϊκά έχει τον εξής όρο: συμφωνούμε σε κοινούς στόχους μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ορίζονται μια σειρά οροσήμων η επίτευξη των οποίων αποτελεί προϋπόθεση προκειμένου να έρθουν οι χρηματοδοτήσεις. Εμείς έχουμε γύρω στα 300 ορόσημα μέσα στα επόμενα ουσιαστικά 5 χρόνια επομένως οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να υλοποιηθούν, όμως είναι μεταρρυθμίσεις πλήρους ιδιοκτησίας της ελληνικής κυβέρνησης και των αρμόδιων υπουργείων. Θέλουμε να τις κάνουμε δεν μας τις επέβαλε κανείς, δεν έχουν καμία σχέση με τις μεταρρυθμίσεις που είχαν επιβληθεί με τα μνημόνια, όπου υπήρχαν απαιτήσεις μεταρρυθμίσεων που δεν τις θέλαμε αλλά έπρεπε να τις κάνουμε. Εδώ έχουμε μεταρρυθμίσεις οι οποίες είναι επιλογή της ελληνικής κυβέρνησης, τις οποίες θέλουμε να τις κάνουμε. Μπορεί να συνδέονται με τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, ωστόσο πρόκειται για μεταρρυθμίσεις που θέλουμε να κάνουμε για την περαιτέρω απελευθέρωση της ελληνικής οικονομίας».

Κομβικός ο ρόλος των τραπεζών

Σε ότι αφορά την κατάσταση των τραπεζών και την ικανότητά τους να χρηματοδοτήσουν την ελληνική οικονομία και τις επενδύσεις που θα πραγματοποιηθούν μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, λόγω του προβλήματος των «κόκκινων» δανείων, τόνισε ότι «το επίπεδο των κόκκινων δανείων έχει δραματικά αποκλιμακωθεί και βαίνει συνεχώς μειούμενο. Η περίοδος της πανδημίας δημιούργησε και μια νέα συγκυρία: έχουμε αύξηση των καταθέσεων στις εγχώριες τράπεζες περίπου κατά 24 δισ. ευρώ. Αυτό που επίσης παρατηρούμε από τους δείκτες της ΤτΕ είναι μεγέθυνση των πιστωτικών ορίων και επέκταση των χορηγήσεων δανείων προς την αγορά. Σε αυτό το θετικό κλίμα -μείωση κόκκινων δανείων, αύξηση καταθέσεων, πιστωτική επέκταση- ερχόμαστε λοιπόν ως επιλογή να δώσουμε άλλα περίπου 13 δισ., τα οποία θα δοθούν μέσω του τραπεζικού συστήματος χρηματοδοτώντας περίπου το 40% με 50% μιας επένδυσης. Αυτό το 40% με 50% που θα είναι χρήματα δανειακά θα προέρχονται από εμάς θα χρειαστούν και τραπεζικά και ίδια κεφάλαια, άρα στην ουσία με 13 δισ. έχουμε μειώσει τις απαιτήσεις αμιγώς τραπεζικών κεφαλαίων για να πέσουν πάνω στις επενδύσεις, Και επίσης εμείς αυτό το δανειακό χαρτοφυλάκιο θα το δίνουμε με  μηδενικό σχεδόν επιτόκιο πολύ χαμηλό επιτόκιο, ρευστότητα 13 δισ. που θα διαχειριστούν οι τράπεζες παράλληλα με τα δικά τους κεφάλαια για να ενεργοποιήσουν επενδύσεις στην αγορά. Αυτή είναι η θεωρία. Δύο σημεία όμως που δείχνουν ότι η θεωρία θα γίνει πράξη: πριν μερικές εβδομάδες υπογράψαμε ένα μνημόνιο συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και τις επόμενες εβδομάδες πηγαίνουμε και στην αντίστοιχή επιχειρησιακή σύμβαση ώστε για πρώτη φορά η ΕΤΕπ να είναι κατευθείαν δανειστής της ελληνικής επιχειρηματικότητας παράλληλα με τα δικά μας χρήματα. Το ίδιο επεξεργαζόμαστε και με την EBRD, ενώ βρισκόμαστε σε συνεργασία με όλες τις τράπεζες προκειμένου να ανοίξουμε την αντίστοιχη διαδικασία. Έχει πραγματοποιηθεί ενδελεχής μελέτη και αξιολόγηση και των προοπτικών και των δυνατοτήτων των τραπεζών. Έχουμε πραγματοποιήσει όλη την αναγκαία προετοιμασία ώστε να μπορούμε να πούμε ότι τελικά, ναι, θα διοχετευθούν στην επιχειρηματικότητα».

Ποια έργα θα τρέξουν πρώτα

Σε ότι αφορά τα πρώτα έργα που θα χρηματοδοτηθούν με τα κονδύλια του Ταμείου που θα εκταμιευτούν το 2021 και 2022 σημείωσε ότι «υπάρχουν μια σειρά έργων τα οποία πλέον θα ξεκινήσουν, μερικά από τα οποία είναι ήδη σε κίνηση. Ένα μεγάλο πρόγραμμα που θα χρηματοδοτηθεί είναι η ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών, ένα άλλο επίσης πρόγραμμα το οποίο θα ξεκινήσει ο επόμενες κύκλος τις επόμενες λίγες εβδομάδες είναι το "Εξοικονομώ κατ’ Οίκον". Αμέσως μετά θα ανοίξει ένα πρόγραμμα που δεν έχει ξανατρέξει στο παρελθόν, το "Εξοικονομώ Επιχειρήσεων". Θα ακολουθήσουν πολλά άλλα». Τέλος, σε ότι αφορά τη χρηματοδότηση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων υπογράμμισε ότι «από το κομμάτι των επιδοτήσεων του Ταμείου περίπου 1,5 δισ. ευρώ θα είναι επιδοτήσεις προς τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα. Ανέφερα λίγο πριν το "Εξοικονομώ Επιχειρήσεων", που θα απευθύνεται στους μικρομεσαίους. Θα υπάρξει ένα πρόγραμμα ψηφιοποίησης επιχειρήσεων. Ομοίως, θα απευθυνθεί στους μικρομεσαίους. Συνολικά θα έχουμε 1,5 δισ. ευρώ το οποίο ρητά θα αφορά τους μικρομεσαίους. Επίσης δεν θα πρέπει να βλέπει κανείς το Ταμείο Ανάκαμψης σαν τη μόνη πηγή χρηματοδοτήσεων. Το επόμενο διάστημα θα αρχίσει το επόμενο ΕΣΠΑ το οποίο αφορά κυρίως τους μικρομεσαίους. Θέλουμε πάντως μέσω των χρημάτων του Ταμείου Ανάκαμψης και ειδικότερα μέσω των δανείων, γιατί θα είναι δάνεια χωρίς κρατικές εγγυήσεις, να δώσουμε ρευστότητα με χαμηλό επιτόκιο. Την ίδια ώρα όμως θέλουμε βιώσιμα επιχειρηματικά σχέδια. Επομένος θέλουμε είτε είναι μεγάλες, είτε μικρές είτε μεσαίες επιχειρήσεις, επιχειρηματίες που έχουν συγκεκριμένο συγκροτημένο επιχειρηματικό σχέδιο και το οποίο αντέχει και τη βάσανο μιας ενδελεχούς τραπεζικής αξιολόγησης».