Την ώρα που αγρότες και κτηνοτρόφοι αναφέρουν ότι είναι καθημερινό φαινόμενο οι αθέμιτες πρακτικές των μεγάλων πελατών τους (χονδρέμποροι, σούπερ μάρκετ, βιομηχανίες) η κυβέρνηση προώθησε ένα νομοσχέδιο που δημιουργεί σοβαρές επιφυλάξεις για το αν θα μπορεί να υπάρξει σωστός έλεγχος της αγοράς με βάση τη σχετική κοινοτική οδηγία.
«Μπορεί ο νόμος να ορίζει πως πρέπει τα νωπά προϊόντα να πληρώνονται σε διάστημα ενός μήνα, όμως σε κανέναν δεν συμβαίνει αυτό και οι συνηθέστερες πληρωμές είναι με εξάμηνες επιταγές», σημειώνουν παραγωγοί αγροτικών προϊόντων στο Business Daily, που εκφράζουν παράλληλα την αμφιβολία τους πως η «Επιτροπή Καταπολέμησης Αθέμιτων Εμπορικών Πρακτικών», η οποία θα συσταθεί στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης με βάση το νέο νόμο, θα μπορεί να ασκήσει ουσιαστικό έλεγχο.
«Τόσα χρόνια γνωρίζει το υπουργείο, καθώς έχουν γίνει επώνυμες καταγγελίες με στοιχεία, όμως τίποτα δεν έχει αλλάξει», υπογραμμίζει ο Ρίζος Μαρούδας, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων νομού Λάρισας και τονίζει πως η μεγαλύτερη διαφάνεια στην αγορά θα μπορούσε να δώσει και χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές, καθώς θα έμπαινε τέλος στην κερδοσκοπία που υφίστανται τα προϊόντα στη διαδρομή από το χωράφι στο ράφι.
Οι αγρότες καταγγέλλουν πως ο τρόπος που λειτουργεί η αγορά και παραπέμπει σε συναλλακτικές πρακτικές άλλων εποχών, αφήνει μόνους κερδισμένους τους μεγάλους αγοραστές. Για παράδειγμα, οι προφορικές συμφωνίες μεταξύ παραγωγών και εμπόρων καταγγέλλεται ότι αποτελούν κοινή πρακτική και οι αγρότες αναφέρουν πως οι έμποροι με έμμεσους τρόπους καταφέρνουν να μειώνουν την τιμή μετά την αρχική συμφωνία, ενώ στη συνέχεια πωλούν σε πολύ υψηλότερες τιμές στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ.
Δέσμιοι αθέμιτων πρακτικών οι παραγωγοί
Όπως αναφέρεται στην κοινοτική οδηγία «εντός της αλυσίδας εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων και τροφίμων, παρατηρούνται συχνά σημαντικές ανισορροπίες στη διαπραγματευτική ισχύ μεταξύ προμηθευτών και αγοραστών γεωργικών προϊόντων και τροφίμων.
Οι εν λόγω ανισορροπίες στη διαπραγματευτική ισχύ μπορούν να οδηγούν σε αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, όπου μεγαλύτεροι και ισχυρότεροι εμπορικοί εταίροι προσπαθούν να επιβάλλουν ορισμένες πρακτικές ή συμβατικές ρυθμίσεις οι οποίες είναι προς όφελός τους σε σχέση με συναλλαγή πώλησης. Οι εν λόγω πρακτικές ενδέχεται, για παράδειγμα, να παρεκκλίνουν σε μεγάλο βαθμό από την ορθή εμπορική συμπεριφορά, να αντιβαίνουν στην καλή πίστη και τα χρηστά συναλλακτικά ήθη και να επιβάλλονται μονομερώς από έναν εμπορικό εταίρο σε άλλον, να επιβάλλουν αδικαιολόγητη και δυσανάλογη μεταβίβαση οικονομικού κινδύνου από έναν εμπορικό εταίρο σε άλλο ή να επιβάλλουν σημαντική ανισορροπία δικαιωμάτων και υποχρεώσεων σε έναν εμπορικό εταίρο. Ορισμένες πρακτικές ενδέχεται να είναι προδήλως αθέμιτες, ακόμη και αν τα δύο μέρη τις δέχονται».
«Κανένας δεν πληρώνεται στην ώρα του. Μακάρι να λέγαμε πως πληρώνονται μετά από δυο μήνες, αλλά στην πραγματικότητα το πιο συνηθισμένο είναι να πληρώνονται έξι μήνες μετά οι αγρότες», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Μαρούδας και σημειώνει ότι υπάρχουν πολλές περιπτώσεις παραγωγών που έχουν μείνει απλήρωτοι από εμπόρους και βρίσκονται να διεκδικούν τα χρήματα τους δικαστικά.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα, όπως σημειώνει ο πρόεδρος της ΕΟΑΣΝΛ, είναι πως οι περισσότερες συμφωνίες που γίνονται μεταξύ παραγωγού και εμπόρου είναι προφορικές, ενώ οι αγρότες δεν έχουν διαπραγματευτική δύναμη. «Είμαστε απροστάτευτοι απέναντι στον έμπορο, και νωπά προϊόντα όπως το γάλα δεν μπορούν να αποθηκευτούν για καιρό. Θα αναγκαστείς να πουλήσεις στην τιμή που θέλει κάθε φορά η βιομηχανία ή ο έμπορος».
Παράλληλα οι αγρότες καταγγέλλουν τους έμμεσους τρόπους με τους οποίους οι έμποροι μειώνουν την τιμή αγοράς των προϊόντων. «Τελευταία στιγμή, είτε επικαλούνται την πανδημία, ή λένε πως το προϊόν δεν είναι άρτιο σε ποσοστά περίπου 15% συνήθως, ή χρεώνουν μεγαλύτερο βάρος της κλούβας. Στο τέλος όλοι ξέρουμε πως θα λάβουμε 10-15% χαμηλότερα από την τιμή που συμφωνήσαμε στην αρχή».
Αγρότες αναφέρουν πως μεγάλοι παραγωγοί υποχρεώνονται να πληρώνουν για να μπουν στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ σε μια καλύτερη θέση. «Είναι πανίσχυρες οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ οι οποίες κάνουν τα πάντα για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους και μπορούν να επιβάλλουν μια επιπλέον έκπτωση στον παραγωγό με αντάλλαγμα μια καλύτερη θέση» σημειώνουν χαρακτηριστικά.
Δυσπιστία για το νέο ελεγκτικό καθεστώς
Σε μια τέτοια ομιχλώδη κατάσταση, η κυβέρνηση πέρασε νόμο που «απονευρώνει» τις αρμοδιότητες της Επιτροπής Ανταγωνισμού και ρίχνει το βάρος των ελέγχων για την εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας σε επιτροπή που θα συσταθεί στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Ειδικότερα, θα συσταθεί μια πενταμελής «Επιτροπή Καταπολέμησης Αθέμιτων Εμπορικών Πρακτικών», της οποίας προΐσταται πάρεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και ως μέλη της ορίζονται οι προϊστάμενοι των Γενικών Διευθύνσεων α) Αγροτικής Ανάπτυξης, β) Γεωργίας και γ) Τροφίμων, καθώς και ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Οικονομικών Ελέγχων, Επιθεώρησης και Συνεργατισμού του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με τους αναπληρωτές τους. Η επιτροπή θα αποτελεί το ενιαίο σημείο επαφής της χώρας με τις αρχές επιβολής των άλλων κρατών μελών και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα έχει αρμοδιότητες... μετ' εμποδίων: θα παρεμβαίνει μόνο όταν κατά τη διάρκεια της τελευταίας χρήσης ο συνολικός κύκλος εργασιών του αγοραστή ανέρχεται σε τουλάχιστον 50 εκατ. ευρώ και το συνολικό μερίδιο αγοράς των πέντε μεγαλύτερων αγοραστών ανά κανάλι διανομής ή εφοδιασμού στη σχετική αγορά γεωργικών προϊόντων και τροφίμων είναι τουλάχιστον πενήντα τοις εκατό (50%). Επιπλέον, θα μπορεί να ασκεί ελέγχους μόνο όταν έχει ήδη επιβληθεί στον αγοραστή από την επιτροπή του υπουργείου, εντός του τελευταίου δεκαοκταμήνου, πρόστιμο ίσο ή μεγαλύτερο του ενός τοις εκατό (1%) του συνολικού κύκλου εργασιών του, δηλαδή ένα εξαιρετικά υψηλό πρόστιμο. Αυτές οι προϋποθέσεις «ψαλιδίζουν» δραστικά τις αρμοδιότητες της Επιτροπής Ανταγωνισμού και δίνουν στο υπουργείο τον πρώτο λόγο για την άσκηση ελέγχου και την επιβολή προστίμων.
Οι αγρότες προβλέπουν πως η νέα επιτροπή που θα λειτουργήσει στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων δεν πρόκειται να ασκήσει ουσιαστικό έλεγχο. «Καμία επιτροπή δεν είναι ανεξάρτητη στην Ελλάδα. Σκεφτείτε, πολύ περισσότερο, όταν λειτουργεί στα πλαίσια του υπουργείου», σημειώνει ο κ. Μαρούδας και τονίζει πως «δεν θέλουν να αλλάξει αυτή η κατάσταση, αφού όλοι γνωρίζουν τι συμβαίνει στην αγορά. Έχουν υπάρξει πολλές επώνυμες καταγγελίες στο υπουργείο αλλά τόσα χρόνια δεν έχει αλλάξει τίποτα».
Έντονη αντίδραση της Επιτροπής Ανταγωνισμού
Την περασμένη εβδομάδα η Επιτροπή Ανταγωνισμού αντέδρασε έντονα για τις διατάξεις του νομοσχεδίου και μάλιστα εκδόθηκε σχετική ανακοίνωση της Ολομέλειας, κάτι που σπάνια συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις.
Η Ολομέλεια υπενθύμισε ότι η Επιτροπή έχει ήδη ασχοληθεί ενδελεχώς με καταχρηστικές πρακτικές όπως αυτές που καλύπτει η κοινοτική οδηγία, στο πλαίσιο δύο κλαδικών ερευνών, συγκεκριμένα στην κλαδική έρευνα για τα οπωροκηπευτικά προϊόντα και στην πρόσφατη κλαδική έρευνα για τα σούπερ μάρκετ, για 11 κατηγορίες βασικών καταναλωτικών προϊόντων.
Επιπλέον, υπογραμμίζει πως η προσθήκη της προϋπόθεσης να έχει επιβληθεί στον αγοραστή από το ΥπΑΑΤ πρόστιμο ίσο ή μεγαλύτερο του 1% του συνολικού κύκλου εργασιών του, εντός του τελευταίου δεκαοκταμήνου, αποστερεί κατ’ ουσίαν την ΕΑ, η οποία διαθέτει ουσιώδεις ελεγκτικές εξουσίες και εκτενέστατη εμπειρία σε ζητήματα ποσοτικής ανάλυσης των συναλλακτικών σχέσεων της εν λόγω αλυσίδας εφοδιασμού, από τη δυνατότητα ελέγχου, ιδιαίτερα ως προς επιχειρήσεις μεγάλου μεγέθους.
Επίσης, στην ανακοίνωση σημειώνεται ότι ενδέχεται να εμφιλοχωρήσουν σοβαρά ζητήματα για τον καθορισμό της εκάστοτε αρμόδιας αρχής επιβολής: ενδέχεται η ΕΑ να είναι αρμόδια κατά την έναρξη της εξέτασης μιας καταγγελίας, πλην όμως να μην είναι αρμόδια κατά τον χρόνο έκδοσης της απόφασης της, λόγω παρόδου του 18μήνου από την επιβολή του προστίμου από το ΥπΑΑΤ. Αντίστροφα, η αρχή επιβολής του ΥπΑΑΤ να είναι αρμόδια κατά την εκκίνηση της διαδικασίας ελέγχου, αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν καταγγελίας, λόγω του ότι δεν είχε επιβληθεί πρόστιμο εντός του τελευταίου δεκαοκταμήνου, πλην όμως να καταστεί αναρμόδια μέχρι την έκδοση της απόφασής της, λόγω επιβολής άλλου προστίμου στην καθής επιχείρηση ανερχόμενου σε 1% του συνολικού κύκλου εργασιών της.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
