Aπειλή τα «παγωμένα» χρέη 25 δισ.: Τι εξετάζουν κυβέρνηση - τράπεζες

Λύσεις για τα «κρυφά» χρέη της πανδημίας, σε εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία και τράπεζες, τα οποία ξεπερνούν τα 25 δισ. ευρώ ή περίπου 15% του ΑΕΠ του 2020, αναζητούν η κυβέρνηση και οι τραπεζικές διοικήσεις, καθώς πλησιάζει η ώρα που οι οφειλέτες θα κληθούν να αρχίσουν την αποπληρωμή και εκφράζονται φόβοι ότι η πανδημία θα αφήσει πίσω της μια νέα γενιά ληξιπρόθεσμων οφειλών του ιδιωτικού τομέα.

Η εξίσωση των χρεών στις εφορίες και τα ασφαλιστικά ταμεία, που από τον Μάιο θα πρέπει να αρχίσουν να αποπληρώνονται μετά το «πάγωμα» λόγω πανδημίας, δεν είναι εύκολη για το οικονομικό επιτελείο. Από τη μια πλευρά, υπάρχει η πολιτική βούληση για μια γενναιόδωρη ρύθμιση ακόμη και σε 120 δόσεις, από την άλλη όμως οι ευρωπαϊκοί Θεσμοί έχουν ξεκαθαρίσει (και προκάλεσαν εσπευσμένη αναθεώρηση σχετικής ρύθμισης για τα χρέη στους δήμους, που είχε κατατετεί τον Δεκέμβριο) ότι δεν θα πρέπει να εφαρμοσθεί μια γενική/οριζόντια ρύθμιση διευκόλυνσης όλων των οφειλετών, αλλά να καθιερωθούν κριτήρια που θα συνδέουν τον τρόπο ρύθμισης με τις απώλειες που έχει υποστεί μια επιχείρηση ή ένα φυσικό πρόσωπο από την πανδημία.

Έτσι, το υπουργείο Οικονομικών σχεδιάζει «λίφτινγκ» στη ρύθμιση για τα παγωμένα κορονοχρέη στις εφορίες, ύψους άνω των 3 δισ. ευρώ, με μια «εξατομικευμένη» αύξηση του αριθμού των δόσεων και παράταση της αναστολής πληρωμών, έχοντας ως «πυξίδα» και τις αντοχές των κρατικών ταμείων. Ωστόσο, οι οριστικές αποφάσεις ανάμενεται να ληφθούν τον Απρίλιο σε συνάρτηση με την εξέλιξη της πανδημίας και τις συνεννοήσεις με τους θεσμούς που αποκλείουν οριζόντιες διευκολύνσεις και «κουρέματα» της βασικής οφειλής.

Σύμφωνα με πληροφορίες τα σενάρια που βρίσκονται στο τραπέζι προβλέπουν:

• Επιμήκυνση της χρονικής διάρκειας αποπληρωμής των χρεών πέραν των 12 ή 24 δόσεων που ισχύουν σήμερα για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις που έχουν πληγεί δραστικά από τη κρίση.
• Βασικά κριτήρια για τον προσδιορισμό των δόσεων, που σε εξαιρετικές περιπτώσεις θα μπορούν να φθάνουν έως και τις 120 αλλά θα είναι έντοκες, θα αποτελέσει η έκταση των απωλειών στα εισοδήματα ή τον τζίρο, καθώς και το οικονομικό προφίλ του οφειλέτη. Μάλιστα εξετάζεται η δυνατότητα να περιληφθούν στη νέα ρύθμιση και οι οφειλές που θα δημιουργηθούν έως τον Ιούνιο του 2021.
• Παράταση του χρόνου έναρξης της καταβολής των δόσεων για τα χρέη που βρίσκονται σε αναστολή από το Μάιο στο τέλος Ιουνίου ή Ιουλίου.

Στην ίδια κατεύθυνση με το υπουργείο Οικονομικών αναμένεται να κινηθεί και το υπουργείο Εργασίας για τα «παγωμένα» χρέη στα ασφαλιστικά ταμεία, που εκτιμάται ότι προσεγγίζουν τα 400 εκατ. ευρώ.

Σταδιακή επάνοδος στην κανονική εξυπηρέτηση δανείων

Οι τραπεζικές διοικήσεις έχουν να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερο ζήτημα με τα «παγωμένα» χρεών της πανδημίας, από ποσοτική άποψη τουλάχιστον, καθώς τα δάνεια σε αναστολή φθάνουν τα 22,2 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής για το τρίτο τρίμηνο του 2020.

Ήδη, το πρώτο βήμα για τη γενικευμένη παροχή διευκολύνσεων σε δανειολήπτες με δάνεια που βγαίνουν από το καθεστώς αναστολής έκανε η Τράπεζα Πειραιώς και αναμένεται να ακολουθήσουν στην ίδια κατεύθυνση οι άλλες συστημικές τράπεζες, καθώς γίνεται πλέον σαφές ότι η δυσμενέστερη από το αναμενόμενο εξέλιξη της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων επιβάλλουν να υποστηριχθούν οι δανειολήπτες από τις τράπεζες, ώστε να αποφευχθεί ένα μεγάλο κύμα νέων «κόκκινων» δανείων.

Η Τράπεζα Πειραιώς παρουσίασε ένα νέο πρόγραμμα για όσους έχουν δάνεια που μπήκαν σε αναστολή πληρωμών κατά τη διάρκεια της πανδημίας, που επιτρέπει σε αυτούς τους δανειολήπτες να πληρώνουν αρχικά μισή δόση ως το τέλος του τρέχοντος έτους. Στη συνέχεια, για το πρώτο εξάμηνο του 2022, θα μπορούν να πληρώνουν το 75% της δόσης. Δηλαδή, η επάνοδος στην κανονική εξυπηρέτηση του δανείου θα γίνεται σε ορίζοντα 18 μηνών, με αντίστοιχη επιμήκυνση της διάρκειας του δανείου.

Η ιδέα για την καθιέρωση διευκολύνσεων σε όσους έχουν πάρει αναστολή πληρωμής δανείων δεν είναι νέα. Την είχε διατυπώσει πρώτος, στα μέσα Σεπτεμβρίου, ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας Παύλος Μυλωνάς, από το βήμα του Συνεδρίου του Economist. Όπως είχε τονίσει ο κ. Μυλωνάς:

• «Η αναστολή πληρωμής δόσεων και τόκων προσφέρθηκε μέχρι το τέλος του 2020 σε νοικοκυριά και εταιρείες που επλήγησαν από τον Covid-19. Αυτά αντιστοιχούν σε περίπου 20 δισ. ευρώ. Υπάρχει η ανησυχία ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε νέο κύμα Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων το 2021. Το τέλος της αναστολής πληρωμών μπορεί να οδηγήσει τον δανειολήπτη σε αδιέξοδο, όταν ξαφνικά η δόση του δανείου του επανέλθει από μηδέν στο πλήρες ποσό της -κάτι που για κάποιους δανειολήπτες μπορεί να αποδειχθεί δυσβάστακτο.
•  Αναμφίβολα, θεωρώ ότι ένα σημαντικό μερίδιο από τα 20 δισ. ευρώ θα καταφέρουν να επανέλθουν. Παρ' όλα αυτά, οι τράπεζες εξετάζουν το ενδεχόμενο σταδιακής επιστροφής στα κανονικά ποσά των δόσεων, σε μια προσπάθεια να βοηθήσουν αυτούς που χρειάζονται χρόνο για να ανταποκριθούν σε υποχρεώσεις προ πανδημίας -για παράδειγμα ζητώντας από τους δανειολήπτες το 50% της δόσης για το έτος 2021».

Υπενθυμίζεται ότι το ύψος των δανείων σε αναστολή ανήλθε σε 22,2 δισ. ευρώ στο τέλος γ' τριμήνου και τα περισσότερα δάνεια σε αναστολή ήταν επιχειρηματικά (55,5%). Τα δάνεια του δεύτερου σταδίου, που κινδυνεύουν να καταστούν μη εξυπηρετούμενα, αντιστοιχούσαν στο τέλος τρίτου τριμήνου σε ποσοστό 32% των δανείων που βρίσκονταν σε αναστολή. Επιπλέον, το 17,5% των δανείων σε αναστολή κατατάσσονται ήδη στα μη εξυπηρετούμενα.