«Μαξιλάρι» 1,2 δισ. για τις τράπεζες από τις ανταλλαγές ομολόγων

Ένα πολύτιμο κεφαλαιακό «μαξιλάρι» 1,214 δισ. ευρώ δημιουργούν οι ελληνικές τράπεζες μέσω των ανταλλαγών κρατικών ομολόγων με το Ελληνικό Δημόσιο, που θα τους επιτρέψει να απορροφήσουν ευκολότερα τις εφάπαξ ζημιές από τις τιτλοποιήσεις προβληματικών δανείων, μέσω των οποίων επιταχύνουν την εξυγίανση των ισολογισμών τους.

Η διαδικασία των swaps κρατικών ομολόγων ανάμεσα στις τράπεζες και τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) άρχισε τον Ιανουάριο από την Εθνική Τράπεζα, ενώ ακολούθησαν μέσα στον Δεκέμβριο αντίστοιχα swaps ομολόγων της Alpha Bank και της Eurobank. Η διοίκηση της Τρ. Πειραιώς δεν έχει προχωρήσει σε swap, ανακοίνωσε όμως, κατά την παρουσίαση των οικονομικών αποτελεσμάτων 9μήνου 2020, ότι θα εγγράψει το 2021 υπεραξίες της τάξεως των 400 εκατ. ευρώ από κρατικά ομόλογα.

Αυτές οι ανταλλαγές ομολόγων στηρίζονται σε μια απλή ιδέα, που είναι αμοιβαία επωφελής για τις τράπεζες και το Δημόσιο: οι τράπεζες επιστρέφουν στο Δημόσιο τίτλους που θα έληγαν μέσα στην τρέχουσα δεκαετία και παίρνουν ομόλογα που θα λήξουν μετά από 30 χρόνια. Βραχυπρόθεσμα, οι τράπεζες εγγράφουν κεφαλαιακό κέρδος, γιατί η αξία στον παρόντα χρόνο των τίτλων που λαμβάνουν είναι μεγαλύτερη από την αξία των τίτλων που ανταλλάσσουν. Μακροπρόθεσμα, το Δημόσιο είναι κερδισμένο από την επιμήκυνση του χρέους. Ουσιαστικά, δηλαδή, το Δημόσιο πληρώνει τις τράπεζες για να μεταθέσει πολύ αργότερα σημαντικές πληρωμές χρέους.

Όλα άρχισαν από την Εθνική

Τη «μερίδα του λέοντος» στα κέρδη από ανταλλαγές κρατικών ομολόγων έχει εξασφαλίσει η Εθνική Τράπεζα, με 489 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχούν περίπου στο 40% των συνολικών κερδών που αντλούν οι τέσσερις συστημικές τράπεζες από αυτή την πηγή. Η ανταλλαγή ομολόγων της Εθνικής προέκυψε ως αποτέλεσμα μιας άλλης ανταλλαγής:

• Η τράπεζα είχε στο χαρτοφυλάκιό της, μέχρι τις αρχές του 2019, τα παλιά swaps του Δημοσίου με την Goldman Sachs, που αργότερα πέρασαν στην Εθνική και, στη συνέχεια, μετατράπηκαν σε νέους τίτλους, μέσω οχήματος ειδικού σκοπού (Titlos Plc). Αυτοί οι τίτλοι βασίζονταν σε ανταλλαγή επιτοκίων με το Δημόσιο, η οποία όμως ήταν επωφελής για την τράπεζα μόνο σε «κανονικές συνθήκες» επιτοκίων, ενώ σε συνθήκες μηδενικών επιτοκίων προκαλούσε ζημιές. Επιπλέον, αυτοί οι τίτλοι δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως ενέχυρο για την άντληση ρευστότητας από την ΕΚΤ. Έτσι, στις αρχές του 2019 συμφωνήθηκε με το Δημόσιο να ανταλλαγούν με τρία «κανονικά» ομόλογα που θα έληγαν τα έτη 2023, 2025 και 2026.
• Όμως, τον Ιανουάριο του 2020 και αυτά τα ομόλογα έγιναν αντικείμενο ανταλλαγής με το Δημόσιο και αντικαταστάθηκαν με ένα ομόλογο 30ετούς διάρκειας (λήξη στις 20 Μαρτίου 2050). Η ονομαστική αξία του νέου τίτλου ήταν 3,314 δισ. ευρώ και η αξία διακανονισμού ήταν 3,803 δισ. ευρώ, δηλαδή το κέρδος της τράπεζας ήταν 489 εκατ. ευρώ. Στη διάρκεια του έτους, το κέρδος αυτό «αβγάτισε» χάρη στην αύξηση της τιμής του νέου ομολόγου.

Οι συναλλαγές Alpha, Eurobank και το σχέδιο της Πειραιώς

Μετά συναλλαγή αυτή, ο ΟΔΔΗΧ προχώρησε, μέσα στον Δεκέμβριο, σε άλλα δύο swaps, πρώτα με την Alpha Bank και, ακολούθως, με τη Eurobank. Ειδικότερα:

• Η Alpha Bank προχώρησε στις 7 Δεκεμβρίου σε ανταλλαγή ομολόγων Ελληνικού Δημοσίου, ονομαστικής αξίας 1,67 δισ. ευρώ με νέους τίτλους, 30ετούς διάρκειας (λήξη στις 20/03/2050), με τιμή διακανονισμού 146,52% και απόδοση στη λήξη 1,32%, καθώς και με μετρητά. Το κεφαλαιακό όφελος για την τράπεζα ανέρχεται σε 170 εκατ. ευρώ και βελτιώνει κατά 30 μονάδες βάσης τον συνολικό δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας, ο οποίος προσεγγίζει πλέον το 19%.
• Η Eurobank προχώρησε στο δικό της swap στις 18 Δεκεμβρίου, αποκομίζοντας από τη συναλλαγή ένα κεφαλαιακό όφελος ύψους 155 εκατ. ευρώ, καθώς αντάλλαξε ομόλογα ονομαστικής αξίας 1,2 δισ. ευρώ, λήξεων από 7 έως 21 έτη, με νέους τίτλους 30ετούς διάρκειας, σε τιμές αγοράς, λαμβάνοντας και μετρητά. Η ανταλλαγή προσθέτε 40 μονάδες βάσης στον συνολικό δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας, ο οποίος διαμορφώνεται σε 16,3%.
• Η Τράπεζα Πειραιώς άφησε για το 2021 τη δική της ανταλλαγή ομολόγων, ώστε να συμπέσει η κεφαλαιακή ενίσχυση με την ολοκλήρωση των δύο μεγάλων τιτλοποιήσεων που προωθεί η τράπεζα. Όπως είχε αναφέρει ο διευθύνων σύμβουλος, Χρήστος Μεγάλου, κατά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων 9μήνου, η διοίκηση υπολογίζει ότι περίπου 400 εκατ. ευρώ από το συνολικό σχέδιο κεφαλαιακής ενίσχυσης του επόμενου έτους θα προέλθουν από εγγραφή υπεραξίας από το χαρτοφυλάκιο ομολόγων. Μέρος του ποσού αυτού εκτιμάται ότι θα αντιστοιχεί σε κέρδος από swap με το Δημόσιο. Συνολικά, η αξία του χαρτοφυλακίου ομολόγων της τράπεζας υπερβάνει τα 3 δισ. ευρώ.

Έσοδα 1,393 δισ. από χρηματοοικονομικές πράξεις

Συνολικότερα, τα έσοδα των τραπεζών φέτος από χρηματοοικονομικές πράξεις, στο ευνοϊκό περιβάλλον που έχουν δημιουργήσει τα έκτακτα μέτρα της κεντρικής τράπεζας για την πανδημία, αποτελούν βασικό στήριγμα των συνολικών αποτελεσμάτων των τραπεζών.

Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, στο 9μηνο οι τέσσερις συστημικές τράπεζες είχαν κέρδη χρηματοοικονομικών πράξεων 1,393 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 119% σε σχέση με το 2019, όταν είχαν ανέλθει σε 635 εκατ. ευρώ. Έτσι, οι συνολικές ζημιές των τραπεζών (μετά τους φόρους), στη δύσκολη συγκυρία που δημιούργησε η πανδημία, περιορίσθηκαν στα 637 εκατ. ευρώ, χάρη στα αυξημένα έσοδα από χρηματοικονομικές πράξεις.

Τα αποτελέσματα 9μήνου των τραπεζών (πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος)