Στην πράσινη μετάβαση, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την ενίσχυση της απασχόλησης μαζί με την ανάπτυξη των δεξιοτήτων των εργαζομένων και την στήριξη της κοινωνικής συνοχής και στην ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων και τον μετασχηματισμό του οικονομικού μοντέλου της χώρας κατευθύνονται οι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Όπως ανέφερε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης μέχρι το 2026 θα έχουν ολοκληρωθεί όλες οι δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, σημειώνοντας πως από τις σημαντικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με προηγούμενα κοινοτικάπρογράμματα είναι πως θα υπάρξει για πρώτη φορά συνδυασμός των επενδύσεων με μεταρρυθμίσεις.
Στην παρουσίαση του ελληνικού σχεδίου για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου, ο κ. Σκυλακάκης ανέφερε πως είναι «μια ιστορική στιγμή για την Ελλάδα» και πως μέσα από το πρόγραμμα θα υπάρξει προσέλκυση σημαντικών ιδιωτικών κεφαλαίων, ενώ θα δοθεί η δυνατότητα στις επιχειρήσεις να αυξήσουν την παραγωγικότητα και τα μεγέθη τους. Παράλληλα τόνισε πως για να υπάρξει χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, οι επενδύσεις θα πρέπει να χρηματοδοτούνται από ίδια κεφάλαια και να υπάρξει συγχρηματοδότηση από τράπεζες και εκεί θα προστίθενται και οι ευρωπαϊκοί πόροι.
Σύμφωνα με το σχέδιο που στάλθηκε στις Βρυξέλλες, προβλέπονται επιδοτήσεις ύψους 19,4 δισ. ευρώ και δάνεια που θα φτάσουν τα 12,4 δισ. ευρώ και μπορούν να προσελκύσουν άλλα τόσα από ιδιωτικές επενδύσεις όπως τόνισε ο κ. Σκυλακάκης.
Παράλληλα ο αν. υπουργός Οικονομικών ανέφερε πως από τις διαφοροποιήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης είναι πως δίνεται μια πρωτοφανής δυνατότητα να κινητοποιηθούν ιδιωτικοί πόροι. Τα δάνεια δεν θα επιβαρύνουν δημοσιονομικά αλλά θα δώσουν το έναυσμα για χιλιάδες ιδιωτικές επενδύσεις και την αξιοποίηση στις δημόσιες επενδύσεις των ΣΔΙΤ και των Eταιρειών Eνεργειακών Yπηρεσιών (ESCOs).
Το τελικό κείμενο των ελληνικών προτάσεων για το Ταμείο Ανάκαμψης θα σταλεί στην ΕΕ τον Φεβρουάριο με στόχο να εγκριθεί την άνοιξη. Οι πληρωμές θα ξεκινήσουν από την κυβέρνηση από τις αρχές του χρόνου, ενώ οι εκταμιεύσεις από τις Βρυξέλλες θα έρθουν από τα μέσα Ιουνίου, καθώς η κυβέρνηση δεν θέλει να χάσει χρόνο σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών.
Πώς θα κατανεμηθούν οι επενδύσεις
Σε τέσσερις τομείς θα κατανεμηθούν τα κεφάλαια από το Ταμείο Ανάκαμψης. Συγκεκριμένα:
- Για την πράσινη μετάβαση θα δοθούν 6,2 δισ. ευρώ που αντιστοιχούν στο 38% του συνόλου αναδεικνύοντας το Green Deal στις προτεραιότητες που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Θα υπάρξει εκτενές πρόγραμμα επιδότησης επενδύσεων για να αυξηθεί η ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, καθώς και των κατοικιών. Το πρόγραμμα αυτό αναμένεται να συμβάλει στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής και θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας ενώ μειώνεται το ενεργειακό κόστος για επιχειρήσεις, δημόσιο και νοικοκυριά και προβλέπεται πως θα κινητοποιήσει σημαντικούς ιδιωτικούς πόρους για νέες επενδύσεις σε ένα τομέα που αναδεικνύεται στους πιο σημαντικούς για το μέλλον της Ευρώπης.
- Το 13% των επιδοτήσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης που αντιστοιχεί σε ένα ποσό 2,1 δισ. ευρώ θα δοθεί στην ψηφιακή μετάβαση. Στόχος είναι η ψηφιακή αναβάθμιση των ελληνικών επιχειρήσεων, καθώς περιλαμβάνει την προμήθεια ψηφιακού εξοπλισμού και λογισμικού και τη περαιτέρω επέκταση των ψηφιακών υπηρεσιών τους. Η ψηφιακή αναβάθμιση των επιχειρήσεων θα συνδυαστεί και με την εκπαίδευση και κατάρτιση των απασχολούμενων στις επιχειρήσεις, ενώ θα δοθούν φορολογικά κίνητρα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων.
- Για απασχόληση, δεξιότητες, κοινωνική συνοχή θα δοθεί το 25% των επιδοτήσεων που αντιστοιχεί σε 4,1 δισ. ευρώ, με στόχο να ενισχυθεί η εργασία.
- Για ιδιωτικές επενδύσεις και τον μετασχηματισμό της οικονομίας προβλέπονται 4 δισ. ευρώ που αντιστοιχεί στο 24% των επιδοτήσεων.
Σε αυτά τα ποσά θα προστεθούν και τα 3 δισ. ευρώ του React EU. Στους συνολικούς πόρους θα πρέπει να προστεθούν και τα 12,7 δισ. ευρώ που θα δοθούν σε δάνεια. Με οικονομικούς όρους, ο πρωταρχικός στόχος του Σχεδίου είναι να καλύψει το μεγάλο κενό σε επενδύσεις, εθνικό προϊόν και απασχόληση, κενό ενδημικό των επιδόσεων της ελληνικής οικονομίας κατά την τελευταία δεκαετία που επιδεινώθηκε λόγω της πανδημίας του κορονοϊού.
Οι επενδύσεις που θα κινητοποιηθούν
Πράσινη μετάβαση: Εγκατάσταση εκατομμυρίων έξυπνων τηλεμετρητών ενέργειας με στόχο την ενεργειακή εξοικονόμηση. Εκτεταμένο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών, κτιριακών υποδομών επιχειρήσεων και δημοσίων κτιρίων και υποδομών. Ανάπτυξη προσβάσιμων σταθμών φόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα.
Μεταρρύθμιση του πολεοδομικού σχεδιασμού με την εισαγωγή πολεοδομικών σχεδίων που θα πληροφορούν έγκυρα και αμέσως για τις δυνατότητες χρήσης γης για σχεδόν τα 4/5 της χώρας. Προώθηση στρατηγικών αστικών αναπλάσεων υψηλής αναπτυξιακής και περιβαλλοντικής αξίας. Μεγάλες επενδύσεις σε αρδευτικά και αντιπλημμυρικά έργα μέσω ΣΔΙΤ, συνοδευόμενα από αλλαγές στην χρήση των δικτύων άρδευσης και εγκατάσταση τηλεμετρητών για τον εντοπισμό διαρροών και την έξυπνη διαχείριση του νερού.
Νέο Εθνικό Σχέδιο Αναδάσωσης σε συνδυασμό με αναμόρφωση των δασικών χαρτών. Πρωτοβουλίες για προστασία της βιοποικιλότητας, οι οποίες περιλαμβάνουν την ίδρυση Εθνικού Συστήματος Μόνιμης Παρακολούθησης ειδών και βιοτόπων και επιτήρησης των προστατευόμενων περιοχών. Δημιουργία Περιφερειακών Κέντρων Πολιτικής Προστασίας μέσω ΣΔΙΤ, κ.ο.κ.
Ψηφιακή μετάβαση: Οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις του Σχεδίου περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων την προεγκατάσταση υποδομής οπτικών ινών στα κτίρια για τη διευκόλυνση της μετάβασης στην χρήση δικτύων οπτικών ινών από επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Ανάπτυξη διαδρόμων δικτύου 5G στους ελληνικούς αυτοκινητόδρομους. Ψηφιακό μετασχηματισμό επιχειρήσεων, με απόκτηση εξοπλισμού, υπηρεσιών cloud και διαδικτυακών υπηρεσιών. Ευρείες επενδύσεις σε ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες, οι οποίες περιλαμβάνουν αναβάθμιση των ψηφιακών υπηρεσιών που παρέχουν τα υπουργεία, το ψηφιακό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης (ΕΦΚΑ), ψηφιοποίηση πολεοδομιών δήμων, της δικαιοσύνης (e-justice) , τις “έξυπνες” πόλεις (smart cities) κ.ο.κ.
Πυλώνας απασχόλησης, δεξιοτήτων και συνοχής: Οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις του Σχεδίου περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων την μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, που ενισχύει τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη διατήρησή τους σε περιόδους κρίσης. Προώθηση σύγχρονων Ενεργητικών και μη Ενεργητικών Πολιτικών για την Αγορά Εργασίας, αποσκοπώντας σε ενεργοποίηση της αγοράς εργασίας, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και δικτύου προστασίας κατά της ανεργίας.
Μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού μέσω ενός ανταποδοτικού συστήματος επικουρικών συντάξεων. Τα πλέον σύγχρονα προγράμματα κατάρτισης και επανακατάρτισης για την αύξηση της απασχόλησης που δίνουν έμφαση στην ανάπτυξη ψηφιακών
δεξιοτήτων, μεταρρύθμιση στα συστήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και μαθητείας.
Μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που ενισχύουν την αυτονομία των ελληνικών πανεπιστημίων, τις επιδόσεις τους στην έρευνα και την ποιότητα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, περιλαμβανομένης και της σύνδεσής της με την αγορά εργασίας. Μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις προς ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της ανθεκτικότητας του συστήματος υγείας, προκειμένου να παρέχει υπηρεσίες υγείας υψηλής ποιότητας.
Στις μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις αυτές συμπεριλαμβάνονται: ένα ολοκληρωμένο σύστημα πρόληψης, η αναβάθμιση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, η εισαγωγή θεραπευτικών πρωτοκόλλων στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, καθώς και η δημιουργία ατομικού ηλεκτρονικού φακέλου υγείας για κάθε ασθενή. Τέλος, μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που ενδυναμώνουν την κοινωνική δικαιοσύνη και το δίκτυο κοινωνικής προστασίας, μέσω προγραμμάτων ενίσχυσης της οικονομικής και κοινωνικής ένταξης ευάλωτων ομάδων, που προωθούν τις ίσες ευκαιρίες και στηρίζουν τη διαφορετικότητα, ενώ θωρακίζουν το σύστημα κοινωνικών παροχών.
Σε ό,τι αφορά τις ιδιωτικές επενδύσεις και τον θεσμικό μετασχηματισμό, το Σχέδιο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων: σημαντικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, που περιλαμβάνουν περαιτέρω ψηφιοποίηση των φορολογικών υπηρεσιών, κωδικοποίηση και εκσυγχρονισμό της φορολογικής νομοθεσίας, δράσεις κατά του λαθρεμπορίου, ηλεκτρονική διασύνδεση των ταμειακών μηχανών και των POS με τις φορολογικές αρχές και χρήση τεχνητής νοημοσύνης για τη διευκόλυνση των φορολογικών ελέγχων. Ενέργειες προς εκσυγχρονισμό του πλαισίου διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών, ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των δημοσίων επενδύσεων με δράσεις υπέρ της ενίσχυσης της διαφάνειας.