Ξέφρενο ράλι τζίρου στα σούπερ μάρκετ, προβληματίζουν οι ανατιμήσεις

Χρονιά των ρεκόρ είναι για τα σούπερ μάρκετ η φετινή, καθώς ο τζίρος σημειώνει τη μεγαλύτερη αύξηση εδώ και πολλά χρόνια και επανέρχεται σε επίπεδα που είχε να δει ο κλάδος από την εποχή πριν το ξέσπασμα της μεγάλης κρίσης. Όμως, παρά τις θετικές οικονομικές επιδόσεις του κλάδου, το τελευταίο διάστημα εμφανίζονται στα ράφια ανατιμήσεις σε σειρά βασικών προϊόντων διατροφής και ο υπουργός Ανάπτυξης, Α. Γεωργιάδης, προανήγγειλε ότι θα επαναφέρει τη διάταξη για περιορισμό των περιθωρίων μεικτού κέρδους, που είχε ισχύσει στο πρώτο lockdown.

Τα σούπερ μάρκετ αποτελούν έναν από τους ελάχιστους τομείς οικονομικής δραστηριότητας όπου η πανδημία του κορονοϊού είχε θετικό αντίκτυπο στις πωλήσεις, οι οποίες εμφανίζονται ενισχυμένες κατά 9% μέσα στο 10μηνο. Πρόκειται για ρυθμό αύξησης πωλήσεων περίπου τριπλάσιο του περυσινού, που είχε φθάσει το 3,1%, καθώς οι πωλήσεις είχαν ανέλθει σε 12,36 δισ. ευρώ από 11,98 δισ. το 2018. Αν δεν αλλάξει κάτι στο τελευταίο δίμηνο του έτους, οι πωλήσεις του κλάδου θα ξεπεράσουν τα 13 δισ. ευρώ, επιστρέφοντας περίπου στα επίπεδα του 2009, όταν ακόμη δεν είχε επιδράσει αρνητικά η μεγάλη κρίση.

Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα σε επτά εβδομάδες από την εμφάνιση του πρώτου κρούσματος κορονοϊού στην Ελλάδα, την περίοδο 24 Φεβρουαρίου μέχρι 12 Απριλίου, σύμφωνα με στοιχεία της IRI, οι αλυσίδες σουπερ μάρκετ κατέγραψαν αύξηση των εσόδων ύψους 30,7% σημειώνοντας συνολικό τζίρο 1,36 δισ. ευρώ στις ταχυκίνητες κατηγορίες αγαθών. Την εβδομάδα που τέλειωσε στις 15 Μαρτίου με την χώρα να μπαίνει σε κατάσταση lockdown, οι πωλήσεις των σούπερ μάρκετ εκτοξεύτηκαν κατά 95,7%.

Οι πωλήσεις των σούπερ μάρκετ στη χρονιά ανά εβδομάδα

Δεδομένου, πάντως, ότι τα περιθώρια κέρδους του κλάδου παραμένουν χαμηλά, οι αλυσίδες δεν δείχνουν τη διάθεση να απορροφήσουν ανατιμήσεις σε βασικά αγαθά, που, όπως λένε στελέχη του κλάδου, αποδίδονται κυρίως στη λήξη των προσφορών και προωθητικών ενεργειών από τους προμηθευτές, δηλαδή τις βιομηχανικές και εισαγωγικές εταιρείες.

Πηγές από την αγορά των σούπερ μάρκετ σημειώνουν στο Business Daily πως «τα brands είχαν ενημερώσει εδώ και καιρό πως θα σταματήσουν τις προσφορές και τις προωθητικές ενέργειες». Υπογραμμίζουν πως «σίγουρα έχει σημασία το πώς κινούνται οι προμηθευτές καθώς διαδραματίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο στις τιμές». Τον περασμένο μήνα όπως ανέφεραν τα στοιχεία της IRI καταγραφόταν στα σούπερ μάρκετ περιορισμός των προσφορών, που έχει οδηγήσει σε αύξηση των τιμών κατά 0,7%. Σύμφωνα με στοιχεία της IRΙ, οι πωλήσεις από προσφορές σημείωσαν πτώση 3,2%, με την κατηγορία τροφίμων να καταγράφει την μεγαλύτερη πτώση με 3,9%.

Οι ίδιες πηγές του κλάδου τονίζουν επίσης πως οι ανατιμήσεις που καταγράφονται σε κάποια προϊόντα μπορεί να είναι αποτέλεσμα της αύξησης του κόστους των πρώτων υλών, ή των εισαγωγών για μια εταιρεία, ενώ τονίζουν πως και τα έξοδα των σούπερ μάρκετ έχουν αυξηθεί με την πανδημία του κορονοϊού (το πρόσθετο κόστος υπολογίζεται σε 160 εκατ. ευρώ φέτος).

Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι επικρατούν κερδοσκοπικές διαθέσεις σε προϊόντα που παρουσίασαν αυξημένη ζήτηση συγκυριακά, λόγω του νέου lockdown. Για παράδειγμα, σύμφωνα με στοιχεία από το Παρατηρητήριο Τιμών Καταναλωτή του υπουργείου Ανάπτυξης, η αύξηση της μέσης τιμής για το χαρτί υγείας ήταν κατά 1,5 ευρώ μέσα σε μια εβδομάδα, ενώ ανοδικές τάσεις καταγράφουν και οι τιμές στα είδη προσωπικής υγιεινής.

Παρέμβαση του υπουργείου Ανάπτυξης

Για να φρενάρει πιθανές τάσεις υπερβολικών ανατιμήσεων σε βασικά είδη στη διάρκεια του lockdown, ο υπουργός Ανάπτυξης, Άδωνις Γεωργιάδης, προανήγγειλε ότι τις επόμενες ημέρες θα επανέλθει σε εφαρμογή η ίδια διάταξη που είχε εφαρμοστεί και στο πρώτο lockdown, η οποία προέβλεπε τη σταθεροποίηση του περιθωρίου κέρδους στο επίπεδο όπου βρισκόταν πριν τα περιοριστικά μέτρα, με απειλή «τσουχτερών» προστίμων στους παραβάτες.

Η διάταξη αυτή προέβλεπε τα ακόλουθα:

• Εφόσον εξακολουθεί να υφίσταται άμεσος κίνδυνος διασποράς του κορωνοϊού COVID-19, η έλλειψη του οποίου βεβαιώνεται με απόφαση του Υπουργού Υγείας, και πάντως για χρονικό διάστημα που δεν μπορεί να υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες από την έναρξη ισχύος της παρούσας, απαγορεύεται η συνομολόγηση ή η λήψη περιουσιακών ωφελημάτων που αφορούν την πώληση οποιουδήποτε αγαθού ή υπηρεσίας που είναι απαραίτητο για την υγεία, τη διατροφή, τη μετακίνηση και την ασφάλεια του καταναλωτή, ιδίως δε φαρμακευτικών προϊόντων, μέσων ατομικής προστασίας και προσωπικής υγιεινής, όπως χειρουργικών μασκών, αντισηπτικών υγρών και άλλων υλικών απολύμανσης, εφόσον τα ωφελήματα αυτά υπερβαίνουν την αξία της παροχής, τόσο ώστε το μικτό περιθώριο κέρδους να είναι μεγαλύτερο από αυτό της προ της 1ης Φεβρουαρίου 2020, για τα ως άνω προϊόντα και υπηρεσίες.
• Αρμόδια αρχή, για τη λήψη καταγγελιών και τη διαπίστωση παράβασης της παρ. 1, ορίζεται η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.
• Η αρχή της παρ. 2 ασκεί αρμοδιότητες ελέγχου ως εξής: α) αποκτά πρόσβαση σε κάθε πληροφορία, δεδομένο και έγγραφο από οιαδήποτε πηγή που διευκολύνει τον έλεγχο οιασδήποτε πιθανολογούμενης παράβασης, β) διενεργεί επιτόπιο έλεγχο, ο οποίος συμπεριλαμ-βάνει την πρόσβαση σε κάθε χώρο ή μέσο μεταφοράς που χρησιμοποιεί ο προμηθευτής τον οποίον αφορά ο έλεγχος, ή παραγγέλλει ελέγχους που διενεργούνται από άλλες δημόσιες αρχές, προκειμένου να λαμβάνονται, να εξετάζονται και να κατάσχονται στοιχεία, δεδομένα ή έγγραφα που προκύπτουν κατά τη διάρκεια του ελέγχου, ανεξαρτήτως του μέσου αποθήκευσής τους, γ) διατηρεί στην κατοχή της τα στοιχεία, τα δεδομένα και τα έγγραφα που προκύπτουν κατά τη διεξαγωγή του ελέγχου για όσο χρόνο και στον βαθμό που απαιτείται για την ομαλή διεκπεραίωση του ελέγχου, δ) αναζητεί την παροχή πληροφοριών όσον αφορά στα πραγματικά περιστατικά από κάθε εκπρόσωπο ή μέλος του προσωπικού του προμηθευτή που ελέγχεται, ο οποίος έχει την υποχρέωση να παρέχει πληροφορίες και εξηγήσεις όσον αφορά στα πραγματικά περιστατικά, τα δεδομένα ή τα έγγραφα που σχετίζονται με το αντικείμενο του ελέγχου.
• Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων επιβάλλονται σε βάρος οποιουδήποτε παραβαίνει την απαγόρευση της παρ. 1, είτε αυτεπαγγέλτως είτε έπειτα από καταγγελία, μία ή περισσότερες κυρώσεις ως εξής: α) Σύσταση με σκοπό την παύση της παράνομης πρακτικής και τη συμμόρφωση εντός οριζόμενης με την απόφαση αποκλειστικής προθεσμίας, καθώς και την παράλειψή της στο μέλλον, β) πρόστιμο από χίλια (1.000) έως ένα εκατομμύριο (1.000.000) ευρώ, ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης.
• Κατ’ εξαίρεση, σε περίπτωση που ο Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων έχει εξαντλήσει όλα τα μέσα που του παρέχει ο νόμος προκειμένου να επιτύχει την παύση της παράνομης πρακτικής και την άρση των συνεπειών της και προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος σοβαρής βλάβης των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών, μπορεί να λάβει επιπλέον μέτρα ως εξής: α) να απαιτεί είτε από τον παραβάτη, είτε από πάροχο υπηρεσιών Κοινωνίας της Πληροφορίας την άμεση αφαίρεση περιεχομένου, τη διαγραφή, την απενεργοποίηση ή τον περιορισμό της πρόσβασης σε επιγραμμική (online) διεπαφή, β) να απαγορεύει τις διαφημιστικές καταχωρίσεις σε οποιοδήποτε μέσο για αγαθά που διατίθενται προς πώληση κατά παράβαση της παρ. 1.6. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων μπορεί να εξειδικεύεται η έννοια της δυσαναλογίας των ωφελημάτων με την αξία της παροχής, να καθορίζονται ειδικότερα θέματα που αφορούν τις αρμοδιότητες ελέγχου, καθώς και τη διαδικασία επιβολής των κυρώσεων της παρ. 4 και να ρυθμίζεται κάθε επιμέρους θέμα για την εφαρμογή του παρόντος.
• Πρόστιμα και αρμοδιότητα ελέγχου: Η μη συμμόρφωση με τις διατάξεις επισύρει την επιβολή διοικητικού προστίμου ύψους από χίλια (1.000) έως εκατό χιλιάδες (100.000) ευρώ, ανά περίπτωση, ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης.