Δυσφορία στον κατασκευαστικό κλάδο προκαλούν οι συνεχείς αναβολές από την κυβέρνηση στην αναθεώρηση του νόμου για τις δημόσιες συμβάσεις (ν. 4412/2016), αλλά και οι πληροφορίες που αναφέρουν ότι και το νέο σχέδιο που έχει εκπονηθεί είναι εξαιρετικά αυστηρό, ειδικά απέναντι στις τεχνικές εταιρείες, αλλά δεν αντιμετωπίζει τα ζητήματα που έχουν ανακύψει στη ρίζα τους.
Από τον Αύγουστο του 2016 που ψηφίστηκε ο συγκεκριμένος νόμος, μέχρι τον περασμένο Μάιο, υφίστατο, κατά μέσο όρο, δύο τροποποιήσεις την εβδομάδα. Δηλαδή σε 46 μήνες υπήρξαν 401 νομοθετικές ρυθμίσεις για την αλλαγή του, χωρίς να περιοριστούν τα παράπονα για φωτογραφικές αναθέσεις, αδιαφάνεια, καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των διαγωνισμών, υπερβάσεις προϋπολογισμών και ανυπαρξία ουσιαστικής επίβλεψης στα δημόσια έργα, κυρίως των δήμων.
Σύμφωνα με τις τελευταίες δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών, το νέο πλαίσιο αναμένεται να τεθεί σε διαβούλευση εντός εβδομάδων, όμως πυκνώνουν οι πληροφορίες περί σοβαρών αντιδράσεων ειδικά από το χώρο των τεχνικών εταιρειών. Οι διοικήσεις των τελευταίων θεωρούν πως το σχέδιο νόμου βάζει εξαιρετικά αυστηρούς όρους, χωρίς να προχωράει στις ουσιαστικές αλλαγές που απαιτούνται για να αντιμετωπιστεί μια σειρά προβλημάτων.
Σε αυτό το κλίμα, πέρασε «στα ψιλά» μια μελέτη της Dianeosis στην οποία προτείνονται σειρά αλλαγών ώστε να υπάρξουν ουσιαστικός εκσυγχρονισμός της διαδικασίας ανάθεσης και επίβλεψης των δημοσίων συμβάσεων στην Ελλάδα, με βάση και την ευρωπαϊκή εμπειρία.
Στη μελέτη της Dianeosis υπάρχει διαφορετική ιεράρχηση, αλλά στην αγορά κατασκευών υποστηρίζουν πως η ουσιαστικότερη αλλαγή, που δεν προβλέπεται στο υπό επεξεργασία θεσμικό πλαίσιο για τις δημόσιες συμβάσεις, θα ήταν η καθιέρωση ενός Εθνικού Συστήµατος Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιµών για τα έργα.
Σήμερα τα δημόσια έργα στην Ελλάδα προκηρύσσονται με τιμολόγια που είναι σκανδαλωδώς αναχρονιστικά, δεν έχουν καμία σχέση με τις τιμές της αγοράς. Έτσι, η κοστολόγηση ενός έργου είναι στην ουσία τυχαία από τις κρατικές υπηρεσίες, ενώ οι προσφορές που καταθέτουν οι υποψήφιοι συνοδεύονται αρκετές φορές από υψηλές εκπτώσεις επειδή γνωρίζουν πως οι τιμές της αγοράς είναι πολύ χαμηλότερα από αυτές με τις οποίες υπολογίστηκε το κόστος του έργου.
Την πρόταση για το Εθνικό Σύστημα Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιµών προωθούν τα τελευταία χρόνια οι διοικήσεις τεχνικών εταιρειών και μελετητικών γραφείων, εσχάτως και μέσω του Εθνικού Συμβουλίου Βιομηχανίας Υποδομών και Κατασκευών (ΕΣΒΥΚ). Στο ΕΣΒΥΚ υποστηρίζουν πως με το νέο σύστημα θα καθορίζονταν Πρότυπα Τεύχη και βέλτιστες πρακτικές για όλα τα έργα στη χώρα µε αντικειµενικό τρόπο (π.χ., µε την καθιέρωση πολλαπλών κριτηρίων, κατά τη διαδικασία αναθέσεων, που δεν θα περιορίζονται µόνο ή αποκλειστικά στο κριτήριο της χαµηλότερης τιµής).
Με το σύστηµα αυτό θα µπορούσε να διευκολύνεται αφενός µεν η ανάλυση των τιµών και αφετέρου ο αντικειµενικός προσδιορισµός των τιµών των έργων. Το Εθνικό Σύστηµα θα το υλοποιούσε νέος, ξεχωριστός φορέας, αποτελούµενος από εκπροσώπους του ∆ηµοσίου, του ΤΕΕ, ιδιωτικών εταιρειών και τρίτους εµπειρογνώµονες.
Στη μελέτη της Dianeosis προτείνονται και άλλα μέτρα που θα ενισχύσουν τη διαφάνεια, όπως η ίδρυση Μητρώου Προµηθευτών – Παρόχων Υπηρεσιών (π.χ., στα εµπορικά-επαγγελµατικά επιµελητήρια), το οποίο θα περιλαµβάνει τα περισσότερα απαιτούµενα για τις συµβάσεις στοιχεία και πιστοποιητικά των προµηθευτών και παρόχων υπηρεσιών και το οποίο θα πρέπει να επικαιροποιείται µία φορά τον χρόνο. Ταυτόχρονα, προτείνεται να εξειδικευτεί µια διαδικασία πιστοποίησης των διαγωνιζόµενων προµηθευτών και παρόχων υπηρεσιών και ένταξής τους στο Μητρώο.
Προτείνεται, επίσης, για την αποφυγή του φαινομένου των απίστευτα υψηλών εκπτώσεων (σε έργα και προμήθειες) ο καθορισμός κατώτατου κατωφλιού έκπτωσης ή καθορισµός ενός εύρους τιµών που θα προσφέρουν οι µειοδότες. Θεωρείται, επίσης, απαραίτητος ο καθορισµός κανόνων ως προς το πώς οι αναθέτουσες αρχές επιλέγουν ορισµένα έργα για δηµοπράτηση αντί για άλλα, στο πλαίσιο των γενικών προτεραιοτήτων που τους έχουν τεθεί.
Είναι αναγκαία, επισημαίνεται, η εισαγωγή σαφούς νοµοθετικής ρύθµισης ως προς το πώς επιλέγεται να προκηρύσσονται συγκεκριµένα έργα και όχι άλλα. Αλλιώς, µε εξαίρεση τις προφανείς περιπτώσεις κατεπείγουσας ανάγκης (π.χ., αντιµετώπιση της αιφνίδιας πανδηµίας Covid-19), δηµιουργούνται προβληµατισµοί όσον αφορά γιατί µια αναθέτουσα αρχή προέκρινε ένα έργο ή µια προµήθεια αντί άλλου έργου ή προµήθειας.
Απαραίτητη θεωρείται και η κατάρτιση εγκεκριµένων και οριστικών μελετών από τις αναθέτουσες αρχές, ώστε να τεκµηριώνονται οι προϋπολογισµοί των έργων. Στη μελέτη επισημαίνεται πως σε ό,τι αφορά το προκαταρκτικό στάδιο, παρατηρείται µια δυ- σκολία στην τεκµηρίωση του προϋπολογισµού σε περιπτώσεις αντιµετώπισης έκτακτων αναγκών, σε µακροχρόνιες συµβάσεις και κυρίως σε συµβάσεις συντήρησης, όπου απαιτείται και η προµήθεια έκτακτων υλικών. Παράλληλα, όσον αφορά στην επιλογή και προσφυγή στην κατάλληλη διαδικασία για την ανάθεση δηµοσίων συµβάσεων, παρατηρείται ότι δεν υπάρχουν προτεινόµενες διαγωνιστικές διαδικασίες ανά κατηγορίες αγαθών ή υπηρεσιών, προκειµένου να κατευθύνονται οι αναθέτοντες φορείς στην επιλογή της πλέον πρόσφορης διαδικασίας ανάθεσης. Ενόψει αυτών, προκρίνεται σχετική νοµοθετική παρέµβαση που να καλύπτει τις περιπτώσεις αυτές.
Προτείνεται, επιπλέον, και η εισαγωγή νοµοθετικής ρύθµισης για την αύξηση της ταχύτητας των διαδικασιών. «Συµβαίνει να µεσολαβούν ακόµα και τέσσερα χρόνια ανάµεσα στην αρχική κατακύρωση ενός διαγωνισµού σε µειοδότη και την έναρξη υλοποίησης της σύµβασης. Επιπλέον, καίτοι έχει γίνει προσπάθεια προς αυτή την κα- τεύθυνση, απαιτείται η εξάλειψη του φαινοµένου των καθυστερηµένων πληρωµών των αναδόχων».
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα ζητήµατα, προκειµένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες, προτείνονται και τα εξής: Η εφαρµογή ετήσιου προγραµµατισµού για τις βέβαιες και συνήθεις ανάγκες κάθε αναθέτουσας αρχής ή δηµόσιου φορέα, η πρόβλεψη υποχρεωτικής διαβούλευσης µε τους φορείς της αγοράς πριν από την προκήρυξη των έργων (τουλάχιστον για συµβάσεις από κάποιο προϋπολογισµό και άνω) καθώς και η ίδρυση ανεξάρτητου φορέα για την επίλυση διαφορών κατά τη διάρκεια του σταδίου της εκτέλεσης των συµβάσεων, κατά το πρότυπο της ΑΕΠΠ (που είναι αρµόδια για το προκαταρκτικό στάδιο) Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την εκτέλεση των δηµοσίων συµβάσεων, προτείνεται η ίδρυση ενός ανεξάρτητου (διοικητικού) οργάνου, εκτός του αναθέτοντος φορέα, το οποίο θα διασφαλίζει την αµεροληψία και τη διαφάνεια στην επίλυση των διαφορών που ανακύπτουν κατά το στάδιο εκτέλεσης, όπως ακριβώς συµβαίνει και µε την ΑΕΠΠ κατά το προσυµβατικό στάδιο.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
