«Φρένο» από τους θεσμούς σε μόνιμες φοροελαφρύνσεις

Πέντε «βόμβες» για δημοσιονομικά, αγορά εργασίας, ανάπτυξη και πολλαπλές εστίες αβεβαιοτήτων και ρίσκων για τις εξελίξεις περιλαμβάνει η έκθεση της Κομισιόν για την 7η αξιολόγηση, που καθιστά σαφές ότι τα σχέδια της κυβέρνησης για μόνιμες ελαφρύνσεις φόρων θα πρέπει να μετατεθούν στο μέλλον.

Ειδικότερα:

1. Δημοσιονομική προσαρμογή. Οι θεσμοί εκτιμούν πως το πρωτογενές έλλειμμα φέτος θα διαμορφωθεί στο 6,6% του ΑΕΠ αν ληφθούν υπόψη οι δαπάνες συμμόρφωσης με τις αποφάσεις του ΣτΕ για τα αναδρομικά (0,8% του ΑΕΠ για το δεκάμηνο). Η εκτίμηση αυτή αναμένεται να επικαιροποιηθεί με την κατάρτιση του προσχεδίου προϋπολογισμού. Με βάση το στόχο της κυβέρνησης για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό το 2021, η αναγκαία δημοσιονομική προσαρμογή θα αγγίξει τα 12 δισ. ευρώ, με το οικονομικό επιτελείο να θεωρεί την κατάσταση διαχειρίσιμη καθώς, όπως επισημαίνουν αρμόδια στελέχη θα υπάρξει αυτόματη εξοικονόμηση πόρων και διόρθωση της υπέρβασης από την μη επανάληψη δαπανών για τη στήριξη της οικονομίας που έγιναν φέτος και την απόσυρση των ρυθμίσεων για αναστολές πληρωμών οφειλών στο Δημόσιο, ενώ ενισχυτικός παράγοντας για τα έσοδα θα είναι η αναθέρμανση της οικονομίας.
2. «Φρένο» σε μόνιμες φοροελαφρύνσεις. Η Επιτροπή σημειώνει ότι ενώ τα μέτρα στήριξης των εισοδημάτων βοήθησαν στην αποτροπή της κατάρρευσης του διαθέσιμου εισοδήματος, η στήριξη πρέπει τώρα να στραφεί σε μια πιο στοχοθετημένη προσέγγιση που εστιάζει σε τομείς που εξακολουθούν να πλήττονται. Παράλληλα ξεκαθαρίζει ότι δεν υπάρχει χώρος για μόνιμα μέτρα και επικροτεί την κίνηση της κυβέρνησης για τις φοροελαφρύνσεις με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα. Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης έχουν διαμηνύσει ότι η αναστολή του Συμφώνου Σταθερότητας δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον και ότι οι χώρες θα πρέπει να προχωρήσουν σε εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών τους. Με τα σημερινά δεδομένα το χρονοδιάγραμμα προβλέπει σταδιακή επιστροφή των κανόνων από το 2022 και μάλιστα στο τραπέζι των συζητήσεων έχουν τεθεί συγκεκριμένα ορόσημα και προαπαιτούμενα που θα πρέπει να εκπληρώνουν οι χώρες της ευρωζώνης προκειμένου να διασφαλιστεί η μετάβασή τους στη δημοσιονομική πειθαρχία. Αν και οι διαβουλεύσεις βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο, θεωρείται βέβαιο ότι τα αρμόδια θεσμικά όργανα της Κομισιόν θα ελέγχουν και θα αξιολογούν σε τακτά χρονικά διαστήματα την πρόοδο στο δημοσιονομικό πεδίο και θα συστήνουν διορθωτικά μέτρα σε περίπτωση που καταγράφεται απόκλιση από τους στόχους και τα χρονοδιαγράμματα. Αυτό σημαίνει ότι ανεξάρτητα με τη «ρήτρα διαφυγής» οι Βρυξέλλες πολύ σύντομα θα επαναφέρουν τα «ραντάρ» πάνω από τις οικονομίες της ευρωζώνης.
3. Αναδρομικά - Ληξιπρόθεσμα χρέη Δημοσίου. Οι Ευρωπαίοι τεχνοκράτες θέτουν το ερώτημα «αν θα πρέπει να συμπεριληφθούν στα αναδρομικά όχι μόνο οι περικοπές από τις κύριες συντάξεις αλλά και τα κουρέματα στις επικουρικές και στα δώρα», με βάση τις προσφυγές στη Δικαιοσύνη. Εφόσον οι τελεσίδικες αποφάσεις δικαιώσουν τους συνταξιούχους, τότε το κόστος για τον προϋπολογισμό σύμφωνα με την έκθεση θα εκτιναχτεί στα 2 δισ. ευρώ, ενώ η κυβέρνηση έχει υπολογίσει τη σχετική δαπάνη σε 1,4 δισ. ευρώ.  Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση με βάση την απόφαση του ΣτΕ έχει ανακοινώσει ότι τα αναδρομικά για τις κύριες συντάξεις σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα θα καταβληθούν εφάπαξ σε περίπου 1 εκατομμύριο συνταξιούχους το δεύτερο 15ημέρο του Οκτωβρίου. Το θέμα με τα αναδρομικά έρχεται να προστεθεί στο μεγάλο πρόβλημα με τις εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης και τα χρέη του δημοσίου σε ιδιώτες που ουσιαστικά αποτελούν «κρυφό χρέος». Στην έκθεση, επισημαίνεται ότι οι ελληνικές αρχές θα δώσουν στο τέλος Οκτωβρίου νέο χρονοδιάγραμμα εκκαθάρισης του «στοκ» των αιτήσεων συνταξιοδότησης και των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου που παρά τις δεσμεύσεις της κυβέρνησης για σταδιακό μηδενισμό τους, τον Ιούνιο αυξήθηκαν κατά 667 εκ. ευρώ και παραμένει σταθερά πάνω από τα επίπεδα του 1,5 δισ. ευρώ
4.  Αγορά εργασίας. Η έκθεση προβλέπει εκτίναξη της ανεργίας φέτος στο 20% έναντι πρόβλεψης στον κρατικό προϋπολογισμό για 15,6%, πράγμα που σημαίνει επιπλέον 195.000 άνεργοι. Ωστόσο, κάνει λόγο για περιορισμένη έκταση της μείωσης των θέσεων εργασίας που εξηγείται από το προσωρινό σοκ και από την επίδραση των έκτακτων μέτρων που έχουν ληφθεί για τη στήριξη των επιχειρήσεων και την προστασία των θέσεων εργασίας.
5. «Αναπτυξιακό κενό». Σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, η ύφεση φέτος θα είναι 9% και η ανάκαμψη το 2021 τοποθετείται στο 6%, πράγμα που σημαίνει ότι οι απώλειες στο ΑΕΠ τον επόμενο χρόνο θα είναι 3 ποσοστιαίες μονάδες δηλαδή γύρω στα 5,5 δισ. ευρώ. Η επαναφορά του ΑΕΠ στα επίπεδα του 2019 δεν αναμένεται πριν το 2022 και αυτό υπό προϋποθέσεις.

Όπως προκύπτει από την έκθεση οι εκτιμήσεις για τα δημοσιονομικά και την πορεία της οικονομίας περιέχουν υψηλό βαθμό ρίσκου λόγω του ομιχλώδους τοπίου για την εξέλιξη της πανδημίας. Είναι χαρακτηριστικές οι αναφορές ότι «η αβεβαιότητα σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας και, συνεπώς, οι οικονομικές της επιπτώσεις παραμένει εξαιρετικά υψηλή… Η αβεβαιότητα σχετίζεται με την πανδημία και την εξάπλωσή της στην Ελλάδα και παγκοσμίως, μελλοντικά μέτρα που ενδέχεται να είναι απαραίτητα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού και μακροχρόνιες οικονομικές επιπτώσεις λόγω περιορισμών, αλλαγής της συμπεριφοράς των καταναλωτών, πιθανών χρεοκοπιών και δυσκολιών για όσους έμειναν άνεργοι στην προσπάθεια επανένταξης στην αγορά εργασίας, ενώ ο μεγάλος τουριστικός τομέας εκθέτει την Ελλάδα σε κινδύνους που οφείλονται στην πανδημία και στην αλλαγή της ταξιδιωτικής συμπεριφοράς».