Αυτό που δεν κατόρθωσαν να πράξουν επί χρόνια στελέχη πολυεθνικών ομίλων για τις επιχειρήσεις τους και ασφαλώς και το ίδιο το ελληνικό δημόσιο, παρά τις κατά καιρούς απόπειρες, φαίνεται πως το έχει επιτύχει η πανδημία του κορονοϊού. Ο λόγος για την απότομη επιτάχυνση της μετάβασης του Δημοσίου στην ψηφιακή εποχή, αλλά και ιδιωτικών επιχειρηματικών ομίλων, που όπως αποδεικνύεται εκ των υστέρων, υστερούσαν σημαντικά στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, παρά τις κατά καιρούς εξαγγελίες.
Ειδικά στο πεδίο του δημοσίου, το «άλμα» είναι τέτοιο, που η πλειονότητα των πολιτών νιώθει πως βρίσκεται σε διαφορετική χώρα σε σχέση με πριν από λίγες ημέρες. Είναι τέτοια η ταχύτητα με την οποία εφαρμόζονται υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης από το στενό δημόσιο τομέα και κρατικούς οργανισμούς, που επιβεβαιώνονται όσοι υποστήριζαν επί χρόνια, πως η γραφειοκρατία δεν μειωνόταν, είτε λόγω αδιαφορίας των υπευθύνων, είτε λόγω αξιοποίησής της από μικροσυμφέροντα.
Έτσι, μέσα σε λίγες ημέρες, λειτουργούν με ηλεκτρονική μορφή υπηρεσίες, με τις οποίες οι πολίτες κερδίζουν πολύτιμο χρόνο. Τέτοιες είναι για παράδειγμα η άυλη συνταγογράφηση, η ηλεκτρονική εξουσιοδότηση και η ηλεκτρονική υπεύθυνη δήλωση. Ταυτόχρονα ετοιμάζεται και σειρά άλλων υπηρεσιών ώστε να εμπλουτιστεί η ενιαία πύλη gov.gr που λειτούργησε εσπευσμένα και δύο μήνες νωρίτερα από τον αρχικό προγραμματισμό. Τα δημόσια σχολεία προσφέρουν ήδη μαθήματα εξ αποστάσεως, όπως και τα ελληνικά πανεπιστήμια, ενώ βιβλία για το φετινό β’ εξάμηνο θα διανεμηθούν στα σπίτια τους, σε αρκετές περιπτώσεις.
Για την ανάπτυξη των νέων υπηρεσιών δεν χρειάστηκαν μεγαλεπήβολα έργα πληροφορικής, που σπανίως ολοκληρώνονται στην ώρα τους. Χρειάστηκε η κινητοποίηση αξιόλογων θυλάκων που υπάρχουν μέσα στο δημόσιο, όπως η ΕΔΥΤΕ ΑΕ (Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας), υπό την καθοδήγηση του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Στην αγορά πληροφορικής καταλογίζουν στον υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκο Πιερρακάκη πως δεν προχώρησε κάποιο μεγάλο έργο.
Όμως, αν διάβαζαν τη «Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού» θα διαπίστωναν πως ο σχεδιασμός της κυβέρνησης προβλέπει πως σε πρώτο στάδιο θα δημιουργηθούν με μικρό κόστος και εσωτερικά «οι πυρήνες» των νέων ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Σε δεύτερο στάδιο θα προχωρήσουν τα έργα τεχνολογίας για την επέκταση και αναβάθμιση κάθε υπηρεσιών.
Στο υπουργείο υποστηρίζουν πως «σε ορισμένες περιπτώσεις δεν χρειάζεται κάποιο μεγάλο έργο, αλλά η διασύνδεση δύο ή περισσότερων πληροφοριακών συστημάτων που μέχρι σήμερα δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους». Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι και το προσωρινό δίπλωμα –που θα λαμβάνει κάθε νέος οδηγός μόλις περάσει τις εξετάσεις και μέχρι να παραλάβει την κανονική άδεια οδήγησης- μια ιδέα που σχεδιάστηκε σε λίγες ημέρες, αλλά δεν προχώρησε γιατί λόγω κορονοϊού πήγαν πίσω οι εξετάσεις για διπλώματα οδήγησης.
Προχώρησε όμως κι εφαρμόζεται η ηλεκτρονική έκδοση βεβαίωσης περί μη οφειλής τελών κυκλοφορίας, ένα έγγραφο απαραίτητο για την πώληση/μεταβίβαση οχήματος και για την οποία μέχρι πρότινος χρειαζόταν επίσκεψη του ιδιοκτήτη στην εφορία. Κάποια από τα μέτρα δεν έχουν και την πιο ένθερμη υποδοχή από συγκεκριμένους κλάδους. Ένα παράδειγμα είναι η άυλη συνταγογράφηση, μέσω της οποίας οι ασθενείς με χρόνιες παθήσεις λαμβάνουν με SMS ή με email τους κωδικούς της συνταγής τους. Ήδη οι γιατροί ανησυχούν γιατί θα περιοριστούν τα ραντεβού.
Η αδυναμίες του ιδιωτικού τομέα
«Η πανδημία ανέδειξε τις κρυφές δυνάμεις του δημοσίου, αλλά και τις αδυναμίες σε τομείς του ιδιωτικού τομέα που θα έπρεπε να πρωτοπορούν», σύμφωνα με ανθρώπους της αγοράς. Αναφέρονται στο χάος που έχει δημιουργηθεί με τη διανομή ηλεκτρονικών κυρίως προϊόντων από γνωστά διαδικτυακά καταστήματα.
Τα τελευταία αδυνατούν να ανταποκριθούν στη μεγάλη αύξηση της ζήτησης με αποτέλεσμα μεγάλες καθυστερήσεις και διαμαρτυρίες πελατών. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα αποστολής μεγάλου ηλεκτρονικού καταστήματος κορυφαίας αλυσίδας λιανικής, η οποία περιλάμβανε τρία τεμάχια με την ίδια διαθεσιμότητα (χωρίς δηλαδή να απαιτείται παραγγελία για κάποιο εξ αυτών). Αντί να σταλεί ένα πακέτο, εστάλησαν τρία διαφορετικά και μάλιστα σε διαφορετικές ημερομηνίες παράδοσης.
Από την άλλη, κάποιες άλλες εταιρείες σπεύδουν να καλύψουν τυχόν απώλειες εσόδων, μέσω της άμεσης επένδυσης σε υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου. Χθες, για παράδειγμα, τα Καφεκοπτεία Λουμίδη προχώρησαν στη δημιουργία μιας ολοκαίνουριας πλατφόρμας ηλεκτρονικών αγορών. Άλλες εταιρείες λιανικής, σπεύδουν να ενισχύσουν τις υποδομές τους στο ηλεκτρονικό εμπόριο, οι οποίες, όπως αποδείχθηκε από την αύξηση της ζήτησης, ήταν ανέτοιμες να διαχειριστούν υψηλό όγκο πωλήσεων, με αποτέλεσμα να μην μπορούν για παράδειγμα να αποστείλουν πολλές παραγγελίες, λόγω προβλημάτων στην διαχείριση των αποθηκών τους, ή περιορισμένων αποθεμάτων. Αποδεικνύεται δηλαδή ότι μέχρι πρότινος, ο πραγματικός ρόλος των ηλεκτρονικών καταστημάτων ορισμένων εταιρειών ήταν καθαρά συμπληρωματικός και όχι ουσιαστικός για την ενίσχυση των πωλήσεων.
Σημαντικά είναι και τα προβλήματα των τηλεφωνικών κέντρων, τόσο για παραγγελίες (σε περίπτωση π.χ. που το ηλεκτρονικό κατάστημα δεν εξυπηρετεί κάποιους πελάτες), ή και για την εξυπηρέτηση πελατών. Το τελευταίο ισχύει ακόμα περισσότερο στην περίπτωση των τραπεζών, καθώς η αδυναμία επίσκεψης των περισσότερων πελατών στα καταστήματα του δικτύου, έχει διοχετεύσει μεγάλο μέρος των αναγκών στην ηλεκτρονική τραπεζική.
Έτσι, είναι δεκάδες χιλιάδες οι περιπτώσεις πελατών που δεν μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση στις σχετικές υπηρεσίες, επειδή π.χ. δεν έχουν πραγματοποιήσει κάποια ηλεκτρονική συναλλαγή τους τελευταίους έξι μήνες, με αποτέλεσμα να απαιτούνται νέοι κωδικοί πρόσβασης, η έκδοση των οποίων αποδεικνύεται μια επίπονη διαδικασία για όσους δεν μπορούν να μεταβούν σε κάποιο κατάστημα, ή καλούνται να περιμένουν επί ώρες στην τηλεφωνική τους γραμμή.