Λευκός καπνός βγαίνει σήμερα για το μεγάλο έργο παραχώρησης του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ), που θα ενώσει την Κίσσαμο Χανίων με το Ηράκλειο, αξίας 1,8 δισ. ευρώ.
Έχοντας μείνει στις εξαγγελίες για δεκαετίες, αφού οι συζητήσεις που είχαν ξεκινήσει πολύ πριν το 2000 έπεσαν πολλές φορές στον τοίχο της έλλειψης πόρων, σήμερα είναι η μεγάλη μέρα των υπογραφών με τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ για το τελευταίο νέο έργο παραχώρησης στην Ευρώπη.
Παρά τις συζητήσεις και τα πάγια αιτήματα της τοπικής κοινωνίας, με πρόταγμα την οδική ασφάλεια, το έργο μπήκε επί της ουσίας στο τραπέζι με την ένταξή του τον Νοέμβριο του 2014 στο Στρατηγικό Πλαίσιο Επενδύσεων Μεταφορών (ΣΠΕΜ). Το επιχείρημα μάλιστα ήταν η επίτευξη της δημιουργίας του κόμβου διαμετακόμισης Ανατολικής Μεσογείου, του άξονα Κύπρου – Κρήτης – Πειραιά.
Η διαγωνιστική κούρσα για να φτάσουμε στη σημερινή ημέρα ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2018 και αποδείχθηκε Μαραθώνιος. Η αδυναμία εξασφάλισης χρηματοδότησης για ένα ενιαίο έργο, που θα καλύψει τα συνολικά 194 χλμ. από τα Χανιά ως και τον Άγιο Νικόλαο, οδήγησε τον τότε υπουργό Χρήστο Σπίρτζη σε μια πρωτότυπη δημοπράτηση.
Ο άξονας «τριχοτομήθηκε» με το ανατολικότερο τμήμα «Νεάπολη – Άγιος Νικόλαος» να προχωρά ως δημόσιο έργο και το μεσαίο «Χερσόνησος – Νεάπολη» ως ΣΔΙΤ. Κι αυτό διότι όσο ανατολικότερα πήγαινε, τόσο τα τεχνοοικονομικά χαρακτηριστικά δεν έβγαιναν, με αποτέλεσμα το έργο να βλέπει συνεχώς το «ψαλίδι» της Ευρώπης. Σημειώνεται ότι oσυνολικός προϋπολογισμός ξεπερνά τα 2,3 δισ. ευρώ.
Παρότι η τότε αξιωματική αντιπολίτευση είχε εκφράσει έντονα της αντίθεσή της στην επιλογή της «τριπλής» δημοπράτησης, προσπαθώντας εν συνεχεία με υπουργό Υποδομών και Μεταφορών τον Κώστα Αχ. Καραμανλή να αλλάξει τα δεδομένα, κάνοντας μία ενιαία παραχώρηση, τελικά αναδιπλώθηκε. Οι διαγωνισμοί για την παραχώρηση και το ΣΔΙΤ τελικά συνεχίστηκαν, ενώ τον Ιανουάριο του 2022 ξεκίνησε κι εκείνος για το δημόσιο έργο.
«Όμηρος» παθογενειών
Όμως, χωρίς «κλειδωμένη» τελική χάραξη, ώριμες μελέτες και περιβαλλοντική αδειοδότηση, κυρίως για το μεγάλο τμήμα «Χανιά - Ηράκλειο», που διαπερνά τρεις νομούς του νησιού, η καθυστέρηση ήταν δεδομένη. Έτσι, από τις αρχικές εξαγγελίες για εργοτάξια ακόμα και μέσα στο 2020, φτάσαμε στον Σεπτέμβριο του 2022 για να μπει η πρώτη υπογραφή με την ΑΚΤΩΡ (νυν όμιλος AKTOR) για την αναβάθμιση του τμήματος 14,5 χλμ. από τη Νεάπολη ως τον Άγιο Νικόλαο.
Όμως τα προβλήματα δεν σταμάτησαν. Οι μεγάλες καθυστερήσεις στις απαλλοτριώσεις έβαλαν φρένο διετίας στην έναρξη των εργασιών σε αυτό το τμήμα, που είναι μάλιστα και το μικρότερο, αποτυπώνοντας και το τεράστιο έλλειμμα στην κτηματογράφηση του νησιού. Αντίστοιχη ήταν, βέβαια, η τύχη και του ΣΔΙΤ, διάρκειας 30 ετών, για το οποίο οι υπογραφές με το σχήμα ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ - Intrakat - ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις έπεσαν τον Απρίλιο του 2023, δηλαδή πέντε χρόνια μετά την προκήρυξη!
Κι όλες αυτές οι καθυστερήσεις, ενώ ο ΒΟΑΚ έχει ενταχθεί με συνολικά 427 εκατ. ευρώ στο Ταμείο Ανάκαμψης. Το σφύριγμα της λήξης τον Ιούνιο του 2026 κάνει τα χρονοδιαγράμματα ασφυκτικά, ειδικά για τα 200 εκατ. που θα πρέπει να κατευθυνθούν στην παραχώρηση. Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών για να υπερκεράσει διαχρονικές δυσκολίες και να επιταχύνει, αποδέσμευσε, με τροπολογία, την υπογραφή της σύμβασης από την προϋπόθεση να έχει συντελεστεί το 50% των απαλλοτριώσεων.
Η σημερινή ημέρα είναι ιστορική αφού το μεγαλύτερο έργο που περίμενε η Κρήτη εδώ και 40 χρόνια μπαίνει σε τροχιά. Η κατασκευαστική περίοδος θα διαρκέσει έως 5 χρόνια και ακολούθως 30 χρόνια θα είναι η περίοδος λειτουργείας. Η χρηματοδοτική συμβολή του δημοσίου στο έργο ανέρχεται συνολικά σε 792 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 99 εκατ. αφορούν στην προαίρεση του τμήματος «Κίσσαμος – Χανιά», μήκους 31 χλμ. και ακόμα 493 είναι εθνικοί πόροι.
Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της προσφοράς του αναδόχου, η επιδότηση κατά την περίοδο λειτουργίας αντιστοιχεί σε ποσοστό 64,62% επί των επιβαλλόμενων στους χρήστες διοδίων τελών. Ο ΒΟΑΚ θα είναι ο πρώτος αυτοκινητόδρομος της χώρας όπου θα εφαρμοστούν τα λεγόμενα «σκιώδη διόδια». Η χρέωση θα είναι αναλογική, με ένα τμήμα των διοδίων να καταβάλλεται από τον χρήστη του δρόμου κι ένα τμήμα να επιδοτείται από το δημόσιο.
Δεν σταματούν οι γκρίνιες
Πάντως η σημερινή ημέρα δεν είναι ανέφελη, καθώς οι κάτοικοι της Ιεράπτρας και της Σητείας βρίσκονται σε αναβρασμό για τον αποκλεισμό τους από τον σύγχρονο οδικό άξονα. Πάγιο αίτημα των τοπικών φορέων είναι εδώ και χρόνια ένας ενιαίος ΒΟΑΚ που ξεκινώντας από την Κίσσαμο θα φτάνει ως και τη Σητεία.
Όμως αυτό παραμένει μακρινό όνειρο. Πέραν του ότι ο κυκλοφοριακός φόρτος δεν πληροί τις προϋποθέσεις της χρηματοδότησης ενός αυτοκινητόδρομου, άρα μιλάμε για πιο περιορισμένα τεχνικά χαρακτηριστικά, οι μελέτες κυλούν ιδιαίτερα αργά.
Αν και η αρμοδιότητα των μελετών για τη βελτίωση, διαπλάτυνση ή και αλλαγή χάραξης όπου χρειαστεί, έχει ανατεθεί από το 2009 στη Διεύθυνση Οδικών Υποδομών του υπουργείου, οι εκκρεμότητες είναι αρκετές και προχωρούν με διαφορετικές ταχύτητες ανά τμήμα.
Ειδικότερα, από τον Άγιο Νικόλαο ως τη Σητεία, οι δύο άκρες, εκάστη 10 χλμ. περίπου, έχουν ήδη κατασκευαστεί. Στην τελευταία εκκρεμεί σύμβαση για τη μελέτη αποκατάστασης φέρουσας ικανότητας της γέφυρας Χαμεζίου.
Στο τμήμα Καλό Χωριό – Γέφυρα Φρουζή με εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους ως τις 18/3/2026, σύμφωνα με απάντηση στον κοινοβουλευτικό έλεγχο, έχουν εγκριθεί ο λειτουργικός και γεωμετρικός σχεδιασμός, ενώ είναι υπό έγκριση οι μελέτες του κατασκευαστικού σχεδιασμού. Θα ακολουθήσει η έγκριση των οριστικών μελετών οδικών έργων και αποχέτευσης – αποστράγγισης που έχουν ήδη υποβληθεί. Με την έγκριση των παραπάνω, θα προωθηθεί προς έγκριση στην αρμόδια υπηρεσία η σχετική μελέτη κτηματολογίου.
Για το τμήμα Καβούσι – Αυχένας Αγκαθιάς, που επίσης έχει εγκεκριμένο λειτουργικό και γεωμετρικό σχεδιασμό, καθώς και περιβαλλοντικούς όρους ως τις 18/12/2030. Η σχετική μελέτη έχει σπάσει σε τέσσερα υποτμήματα, λόγω του περιορισμένου οικονομικού συμβατικού αντικειμένου.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
