Χωρίς περιορισμούς οι μικροί εργολήπτες για τη συμμετοχή σε διαγωνισμούς

Αίρεται ο «φραγμός» του ανεκτέλεστου ορίου για τη διεκδίκηση δημοσίων έργων, με ρύθμιση στο σχέδιο νόμου για τη σιδηροδρομική μεταρρύθμιση. Η νέα διάταξη ανοίγει, σύμφωνα με εκπροσώπους του τεχνικού κλάδου, τον δρόμο ώστε υγιείς εταιρείες 6^ης τάξης και κάτω που αποκλείονταν από διαγωνισμούς να μπορούν να διεκδικήσουν περισσότερα και μεγαλύτερα έργα.

Η απαλοιφή της προϋπόθεσης που αφορά στο όριο ανεκτέλεστου από τους υποψήφιους αναδόχους δημοσίων έργων θεραπεύει τις στρεβλώσεις του υφιστάμενου πλαισίου, όπως μετ’ επιτάσεως διεκδικούσαν εδώ και καιρό οι εργοληπτικές επιχειρήσεις. Έπρεπε, βέβαια, να υπάρξει μία απόφαση του ΣτΕ (αρ.1271/2024), με την οποία επικυρώθηκε πρότερη απόφαση ακύρωσης διαγωνισμού από την ΕΑΔΗΣΥ, καθώς και η προσφυγή της ΕΚΤΕΡ στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για αλλοίωση του ανταγωνισμού, προκειμένου να ταρακουνηθεί η δημόσια διοίκηση και να συμμορφωθεί με την ευρωπαϊκή Οδηγία για τις δημόσιες συμβάσεις.

Όπως επισημαίνεται, μάλιστα, στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου, οι προαναφερθείσες αποφάσεις είχαν κρίνει ότι «οι διατάξεις που αφορούν στο ανεκτέλεστο αντίκεινται εν γένει στις γενικές αρχές που διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις, όπως η απαγόρευση των διακρίσεων και οι αρχές της ίσης μεταχείρισης, της ελεύθερης ανάπτυξης του ανταγωνισμού, της ελεύθερης κυκλοφορίας των υπηρεσιών, της αναλογικότητας και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης».

Σε επιστολή της από τον περασμένο Ιανουάριο προς την ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, η ΠΕΣΕΔΕ σημείωνε χαρακτηριστικά ότι ο εν λόγω φραγμός όχι μόνο δεν λειτουργεί ως κριτήριο ποιοτικής επιλογής ή οικονομικής επάρκειας, αλλά ως μέσο στήριξης των εταιρειών 7^ης τάξης πτυχίου, δηλαδή των τεσσάρων μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων, αλλά και ξένων εταιρειών, πλήττοντας την ανάπτυξη του ανταγωνισμού.

Προσφυγές και καθυστερήσεις

Η πρόβλεψη για μέγιστο όριο ανεκτέλεστου ενοχοποιείται για σωρεία προδικαστικών προσφυγών μεταξύ των υποψήφιων αναδόχων, ακόμα και για εντελώς τυπικούς λόγους, όπως η μη αριθμητική αναφορά του ανεκτέλεστου υπολοίπου. Προκαλούνται έτσι μεγάλες καθυστερήσεις ή ακόμα και ακυρώνονται προσωρινοί ανάδοχο, ζημιώνοντας έτσι οικονομικά το δημόσιο. Συγχρόνως, η ύπαρξη δεδικασμένου από το ΣτΕ ανοίγει τον δρόμο για νέες προσφυγές, απειλώντας και την απορρόφηση των πόρων, ιδίως του Ταμείου Ανάκαμψης.

Αυτό που ισχύει, μέχρι σήμερα, είναι ότι στις διακηρύξεις των δημοσίων έργων τίθεται ως προϋπόθεση οι υποψήφιες εταιρείες να μην ξεπερνούν ένα όριο ανεκτέλεστου σε δημόσια έργα, προκειμένου να συμμετάσχουν σε έναν διαγωνισμό. Για τις εταιρείες 6^ης τάξης, οι οποίες μπορούν να διεκδικήσουν έργα ως 44 εκατομμυρίων ευρώ, το όριο ανεκτέλεστου ανέρχεται σε 132 εκατ. ευρώ, ενώ για τις 5^ης τάξης που μπορούν να διεκδικήσουν έργα μόνο ως 22 εκατ. ευρώ, το όριο αντίστοιχα διαμορφώνεται στα 66 εκατ. ευρώ. Οι μόνες που δεν έχουν ανώτατο όριο στα έργα που μπορούν να διεκδικήσουν είναι οι εταιρείες της «μεγάλης κατηγορίας», δηλαδή ΑΒΑΞ, ΜΕΤΚΑ, ΤΕΡΝΑ, AKTOR.

Η ρύθμιση, πάντως, για την απαλοιφή του ανώτατου ορίου ανεκτέλεστου θεωρείται και ως ένα βήμα που θα συμβάλλει στην αναβάθμιση εταιρειών σε ανώτερη τάξη μέσω της επανάκρισης του πτυχίου τους. Σήμερα, τα ελάχιστα κριτήρια για την 7^η τάξη -στην οποία στοχεύει για παράδειγμα η ΕΚΤΕΡ- περιλαμβάνουν κύκλο εργασιών της τελευταίας τριετίας στα 88 εκατ. ευρώ, ίδια κεφάλαια τουλάχιστον 44 εκατ. ευρώ και πάγια στοιχεία αξίας τουλάχιστον 15 εκατ. ευρώ.

Στοχευμένες τροποποιήσεις στον 4412

Αναφερθείς στις δυσλειτουργίες που έχουν δημιουργήσει οι διαρκείς τροποποιήσεις του πλαισίου, μιλώντας στο 4^ο Συνέδριο για τις Δημόσιες Συμβάσεις, ο υφυπουργός Υποδομών, Νίκος Ταχιάος, σημείωσε ότι στον αντίποδα ότι η χώρα μας πρέπει να εναρμονίζεται με τις ευρωπαϊκές οδηγίες, όπως γίνεται τώρα αρχής γενομένης από την προαναφερθείσα ρύθμιση, που θα ψηφιστεί μετά το πέρας της συζήτησης επί του προϋπολογισμού.  

Παράλληλα, ενημέρωσε ότι ήδη μία επιτροπή δουλεύει για τις στοχευμένες προσαρμογές που πρόκειται να γίνουν στις διατάξεις του ν.4412 για την εκτέλεση των δημοσίων έργων. Άφησε, πάντως, ανοιχτό το ενδεχόμενο το ανεκτέλεστο να επανέλθει με έναν τρόπο μεταξύ των κριτηρίων για τη διεκδίκηση δημοσίων έργων, αλλά σε επόμενο στάδιο μετά από συζήτηση με την ΕΑΔΗΣΥ και άλλους φορείς.

Έρχονται οι αλλαγές στις πρότυπες προτάσεις

Στις αρχές της νέας χρονιάς θα εισαχθεί στη Βουλή, όπως προανήγγειλε ο κ. Ταχιάος, και το νομοσχέδιο με τις αλλαγές στις πρότυπες προτάσεις, που θεσπίστηκαν το 2022, αλλά μέχρι σήμερα το πλαίσιο παραμένει ανεφάρμοστο, αφού οι τρεις φάκελοι που κατατέθηκαν δεν έχουν ανοιχτεί. «Θα αλλάξουμε το καθεστώς των πρότυπων προτάσεων που, όπως ξέρετε, δεν έχει δοκιμαστεί δικαστικά. Επίσης, δεν έχει τύχει εφαρμογής στην Ευρωπαϊκή Ένωση,  πλην της Ιταλίας», σχολίασε.

Οι πρότυπες προτάσεις θα περιοριστούν αποκλειστικά σε ΣΔΙΤ και παραχωρήσεις -όχι δημόσια έργα- και θα παραμείνει το όριο των 200 εκατ. ευρώ που προβλέπεται ως κατώφλι για να υποβληθεί μία πρόταση. Επίσης, η αξιολόγηση των προτάσεων που κατατίθενται από την αγορά και της αναγκαιότητας των έργων, θα περάσει σε υπηρεσιακό επίπεδο και δεν θα γίνεται από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου.

Θα ενταχθούν, δε, κριτήρια που θα  ευνοούν την επιλογή λύσεων που σε γρήγορο χρόνος μπορούν να ωριμάσουν και να υλοποιηθούν, ενώ η χρηματοδοτική συμβολή του δημοσίου δεν θα υπερβεί τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο για την εθνική οικονομία.