Αντιμέτωπος με ντόμινο καθυστερήσεων ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης

Επάλληλες παρατάσεις 695 ημερών έχει λάβει το δημόσιο έργο για την αναβάθμιση των μόλις 14,5 χιλιομέτρων του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ) από τη Νεάπολη ως τον Άγιο Νικόλαο. Οι μεγάλες καθυστερήσεις στις απαλλοτριώσεις είχαν αφήσει νεκρά τα εργοτάξια, που πριν λίγους μήνες έδειξαν να παίρνουν μπρος, όμως τα εμπόδια πληθαίνουν αντί να μειώνονται.

Βασικός παράγοντας καθυστερήσεων είναι διαχρονικά οι απαλλοτριώσεις, με την Κρήτη, όπου το κτηματολόγιο αποτελεί πονεμένη ιστορία, να είναι από τις πιο δύσκολες πίστες. Για πολλούς μήνες, υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και δικηγόροι έπαιζαν το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι, με συνεχείς αναβολές δικαστηρίων για τις αποφάσεις καθορισμού της τιμής μονάδας αποζημίωσης και αποχές των δικηγορικών συλλόγων.

Για τα πρώτα τρία τμήματα του έργου, που αντιστοιχούν σε περίπου 12 χλμ., έχει πραγματοποιηθεί παρακατάθεση αποζημίωσης και τα ποσά έχουν αποδοθεί μερικώς. Κι αυτή είναι η κατάσταση δύο χρόνια μετά τη συμβασιοποίηση του έργου και σχεδόν τρία χρόνια από την έκδοση των αποφάσεων για τις υποχρεωτικές απαλλοτριώσεις.

Εκκρεμούν όμως οι αποζημιώσεις με τα αναμορφωμένα κτηματολογικά στοιχεία, ενώ σε περίπου 379 ιδιοκτησίες υπάρχει αμφισβήτηση κατάληψης από το παλαιό όριο απαλλοτρίωσης, διότι υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τα στοιχεία ιδιοκτητών αλλά και του υπό ανάρτηση κτηματολογίου. Όσο για τα υπολειπόμενα 2 χλμ. του έργου, που περιλαμβάνει και το εκτενέστερο τεχνικό αντικείμενο, δεν έχουν αποδοθεί ακόμη στον ανάδοχο, που είναι η ΑΚΤΩΡ.

Η νέα παράταση

Όμως οι απαλλοτριώσεις δεν είναι το μόνο πρόβλημα που οδηγεί σε νέα παράταση 212 ημερών την 1^η τμηματική προθεσμία του έργου, η οποία αφορά στην τελική υποβολή προς έγκριση των μελετών για κάθε τμήμα του έργου. Όπως επισημαίνεται στη σχετική απόφαση, το έργο είναι αντιμέτωπο ακόμα με την αργή ανταπόκριση των φορέων των δικτύων κοινής ωφέλειας (ΟΚΩ), δηλαδή ΔΕΔΔΗΕ και ΔΕΥΑ, στα αιτήματα του αναδόχου.

Όλες οι παραπάνω καθυστερήσεις δημιουργούν με τη σειρά τους ντόμινο. Έτσι, έχει καθυστερήσει η έγκριση της απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ) για την τροποποίηση της ΜΠΕ βάσει του οριστικού σχεδιασμού, που περιλαμβάνει και τα έργα διευθέτησης στον Ξηροπόταμο, καθώς και τα προβλεπόμενα οδικά έργα που είναι απολύτως αναγκαία για την εξυπηρέτηση των οικισμών και των προσβάσεων σε γειτονικές ιδιοκτησίες.

Με τη σειρά της, η έλλειψη ΑΕΠΟ καθυστερεί περαιτέρω την εκπόνηση των λοιπών μελετών έργων που περιλαμβάνονται στη ΜΠΕ. Ως αποτέλεσμα, είναι αδύνατη η εκτέλεση διερευνητικών εντολών από τους μελετητές, δηλαδή τοπογραφικές αποτυπώσεις υφισταμένων τεχνικών και ρεμάτων, κ.ά.

Έτσι, η ολοκλήρωση των μελετών παρατάθηκε μέχρι την 30^η Μαρτίου 2025, όταν η συμβατική προθεσμία ολοκλήρωσης του έργου είναι η 5^η Οκτωβρίου 2025, με τη διάρκεια του έργου να ανέρχεται σε 36 μήνες. Με τη νέα, τρίτη κατά σειρά, παράταση της 1^ης τμηματικής προθεσμίας, η οποία θα συνοδεύεται από τη νόμιμη αναθεώρηση (χωρίς δικαίωμα του αναδόχου σε πρόσθετη αποζημίωση), η συνολική καθυστέρηση στο έργο ανέρχεται μέχρι σήμερα σε δυο χρόνια, με τον ορίζοντα ολοκλήρωσης να μην είναι ακόμα ορατός.

Οριακά για το Ταμείο Ανάκαμψης

Για αυτό και στην απόφαση, που υπογράφει ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, διατηρείται η επιφύλαξη περαιτέρω αιτήματος παράτασης τόσο των δύο επόμενων τμηματικών προθεσμιών του έργου, όσο και της συνολικής προθεσμίας περαίωσης.

Οι μεγάλες καθυστερήσεις που σημειώνονται στο έργο, συμβατικής δαπάνης 157,04 εκατ. ευρώ (με ΦΠΑ), δεν φουσκώνουν μόνο το χρονοδιάγραμμα και το τελικό κόστος του έργου. Χαρτογραφούν συγχρόνως και την περιπέτεια που περιμένει και τα άλλα δύο, κατά πολύ μεγαλύτερα, τμήματα του ΒΟΑΚ, συνολικής αξίας άνω των 2,2 δισ. ευρώ, που αφορούν το ΣΔΙΤ «Χερσόνησος – Νεάπολη» και τη μεγάλη παραχώρηση «Χανιά – Ηράκλειο».

Ήδη το έργο ΣΔΙΤ έχει μπλεχτεί σε αντίστοιχη διελκυστίνδα προβλημάτων με το δημόσιο έργο, ενώ η υπογραφή για την παραχώρηση καθυστερεί. Η οριστικοποίηση των νομιμοποιητικών εγγράφων του προσωρινού αναδόχου, που είναι η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, έλαβε εκ νέου παράταση ως τις 30  Νοεμβρίου. Δεδομένης και της συζήτησης στο ΣτΕ των προσφυγών των δήμων Μαλεβιζίου και Ηρακλείου για τη χάραξη των παρακάμψεων, εφόσον δεν αναβληθεί εκ νέου, εντός Νοεμβρίου, οι εξελίξεις για το έργο αναμένονται στις αρχές του 2025.

Όλες αυτές οι καθυστερήσεις θέτουν όμως εν αμφιβόλω τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, συνολικού ύψους 427 εκατ. ευρώ, που έχουν «κλειδώσει« για τον ΒΟΑΚ. Για τα πρώτα δύο συμβασιοποιημένα τμήματα, το δημόσιο έργο και το ΣΔΙΤ, προορίζονται 227 εκατ. ευρώ, με το πρώτο ορόσημο που αφορά στην ολοκλήρωση του 60 % της αξίας των κατασκευαστικών εργασιών να έχει ορισθεί για το δεύτερο τρίμηνο του 2025.

Όπως φαίνεται και από την απόφαση που αναλύθηκε παραπάνω αυτό το ορόσημο είναι άπιαστο, ενώ θα πρέπει να γίνει αγώνας δρόμου ώστε να μην χαθούν τα 200 εκατ. του RRF που προορίζονται για το κομμάτι της παραχώρησης των 1,75 δισ. ευρώ. Υπενθυμίζεται το χρονικό όριο του Ταμείου Ανάκαμψης είναι το τέλος του 2025, με ένα μικρό τράτο ως τα μέσα του 2026. Οποιαδήποτε ενδιάμεση φόρμουλα κι αν αναζητείται, θα πρέπει να έχει το «ΟΚ» της Ευρώπης.