Με ατμομηχανή τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, που θα κρατήσουν ζεστή την ελληνική οικονομία για τρία χρόνια ακόμη, μεγάλα αναπτυξιακά έργα ύψους 27 δισ. ευρώ έχουν μπει σε τροχιά με ορίζοντα το 2030. Για να βγει, όμως, το τεράστιο πλάνο έργων υποδομών που έχει μπει στο pipeline και να μην χαθούν ευρωπαϊκοί πόροι, η Ελλάδα θα πρέπει την επόμενη τριετία να τρέχει με κατασκευαστικό αντικείμενο, δημόσιων και ιδιωτικών έργων, άνω των 5 δισ. ευρώ ετησίως.
Ένα φιλόδοξο στοίχημα μέσα στο σημερινό χρηματοπιστωτικό περιβάλλον. Mε τις ξένες τράπεζες ηχηρά απούσες εδώ και χρόνια, το βάρος πέφτει στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Στην παρούσα φάση, στις απειλές της ανόδου των επιτοκίων και του αυξημένου κατασκευαστικού κόστους, προστίθεται και η εξασφάλιση εγγυητικών επιστολών από τις κατασκευαστικές, που εξελίσσεται σε δύσκολο πρότζεκτ.
Δυσχεραίνοντας έτι περαιτέρω την κατάσταση, δεν είναι σπάνιο οι εγγυητικές να μην επιστρέφονται στις εταιρείες με την παράδοση των έργων σε λειτουργία. Υπάρχουν περιπτώσεις που ένα έργο λειτουργεί 7-8 χρόνια και για λόγους γραφειοκρατικούς οι εγγυητικές δεν επιστρέφονται από τις τράπεζες, προκαλώντας ασφυξία στις επιχειρήσεις.
Έμπειρα στελέχη του κατασκευαστικού κλάδου βλέπουν τις δυσκολίες χρηματοδότησης πίσω από τις διαρκείς παρατάσεις αρκετών διαγωνισμών, κυρίως έργων ΣΔΙΤ, που προχωρούν με ρυθμό «χελώνας». Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα είναι σε εξέλιξη διαγωνισμοί 43 έργων ΣΔΙΤ, ύψους 6,3 δισ. ευρώ, ορισμένοι εκ των οποίων ξεκίνησαν ακόμα και το 2019.
Τεράστιος ο όγκος των έργων
Όπως εξηγούν στο BD στελέχη του κατασκευαστικού κλάδου, από την εποχή που τροχοπέδη ήταν το μη αξιόχρεο των εταιρειών εξαιτίας της ύφεσης, σήμερα έχουμε περάσει σε μία φάση που οι τράπεζες θα πρέπει να σηκώσουν ένα τεράστιο όγκο έργων. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ για τον κατασκευαστικό κλάδο, τα έργα που σχετίζονται άμεσα με τις κατασκευές για την περίοδο 2022-2026 θα κινητοποιήσουν 27 δισ. ευρώ, εκ των οποίων επιχορηγήσεις 13,3 δισ. και δάνεια 13,7 δισ. ευρώ. Συνολικά, εκτιμάται ότι οι ετήσιες ακαθάριστες ροές δανείων στον τομέα των Κατασκευών θα μπορούσαν να κυμανθούν από €2,0 - €3,0 δισ. την περίοδο έως και το 2026.
Είναι χαρακτηριστικές οι δημόσιες παρεμβάσεις του διευθύνοντος συμβούλου της Intrakat, κ. Αλέξανδρου Εξάρχου, ο οποίος προειδοποιεί ότι οι τράπεζες έχουν πιάσει «ταβάνι» ως προς την έκδοση εγγυητικών επιστολών, με αποτέλεσμα να τίθενται σε κίνδυνο πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης. Έχει επανειλημμένως προτείνει, δε, να επιτραπεί με νομοθετική ρύθμιση η έκδοση εγγυητικών επιστολών για το σύνολο των έργων και από ασφαλιστικές εταιρείες. Πρακτική που ακολουθείται ευρέως στο εξωτερικό.
Υπό συζήτηση κυβερνητική πρωτοβουλία
Σε επίπεδο κυβερνητικής πρωτοβουλίας, προεκλογικά είχε ανοίξει διάλογος μεταξύ των υπουργείων Υποδομών και Οικονομικών και των τραπεζών ώστε να βρεθεί μία λύσει για το ζήτημα, που απειλεί να εκτροχιάσει το μεγάλο πρόγραμμα έργων που είναι σε εξέλιξη. Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας θεωρείται ότι δίνει ένα θετικό σήμα και στα ξένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, προκειμένου να στρέψουν το βλέμμα τους στην ελληνική κατασκευαστική αγορά.
Συγχρόνως, απαιτείται και το Δημόσιο να βελτιώσει τους χρόνους του στην εξέλιξη και ολοκλήρωση των διαγωνιστικών διαδικασιών, ώστε να μην «εγκλωβίζονται» εγγυητικές επιστολές για απρόβλεπτα μεγάλο διάστημα ενώ θα μπορούσαν να διοχετευθούν σε άλλα έργα.
Στον αντίποδα, στελέχη των συστημικών τραπεζών δηλώνουν την πεποίθησή τους ότι, όπως μέχρι σήμερα -υπό δύσκολες μάλιστα συνθήκες- οι ελληνικές τράπεζες έχουν σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, αυτό θα πράξουν και στη συνέχεια. Τα τελευταία τριάμισι χρόνια, για το τεράστιο πακέτο υποδομών που βρίσκεται εν εξελίξει, έχουν εξασφαλισθεί περισσότερα από 12 δισ. ευρώ ιδιωτικών κεφαλαίων, το 90% των οποίων έχει τη σφραγίδα των τεσσάρων συστημικών τραπεζών.
Για την Αττική Οδό, η χρηματοδότηση ξεπερνά τα 2 δισ. ευρώ και για την παραχώρηση του ΒΟΑΚ προσεγγίζει το 1,5 δισ. ευρώ, ενώ τα ΣΔΙΤ για το Flyover της Θεσσαλονίκης, το οδικό Καλαμάτα-Πύλος-Μεθώνη και ο ΒΟΑΚ, αθροιστικά έλαβαν 800 εκατ. ευρώ.
Νέα εργαλεία παροχής ρευστότητας
Από την πλευρά της, η ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών έχει μπει σε τροχιά αναζήτησης πρόσθετων πόρων για να τη χρηματοδότησης της μεγάλης δεξαμενής έργων υποδομών. Η πρώτη διαθέσιμη πηγή, πέραν του Ταμείου Ανάκαμψης, είναι το ΕΣΠΑ. Μάλιστα, τα αντιπλημμυρικά έργα που πρόσφατα απεντάχθηκαν από το Ταμείο Ανάκαμψης θα υλοποιηθούν μέσω ΕΣΠΑ -βγήκε μάλιστα το προηγούμενο διάστημα και σχετική πρόσκληση.
Το επόμενο διάστημα, οι προσπάθειες θα επικεντρωθούν στην εξασφάλιση πόρων από τα CEF II και ΙΙΙ, κυρίως για τη χρηματοδότηση της συμμετοχής της χώρας μας στα διευρωπαϊκά δίκτυα, κυρίως τα σιδηροδρομικά. Προτεραιότητα αποτελεί η εξεύρεση πόρων για τα σιδηροδρομικά τμήματα Θεσσαλονίκη - Τοξότες και Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο, που είναι ήδη σε διαγωνιστική διαδικασία από την ΕΡΓΟΣΕ.
Μία ακόμη δυνατότητα για τη χώρα μας είναι η χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ, με τον αστερίσκο βεβαίως της χρηστής αξιοποίησης, ώστε να μην επηρεάζονται τα δημόσια οικονομικά, δεδομένου ότι πρόκειται σε κάθε περίπτωση για δανεισμό. Προς το ήδη συμφωνηθέν πακέτο των 750 εκατ. ευρώ με την ΕΤΕπ οδεύει, για παράδειγμα, το αντιπλημμυρικό έργο στο Πλατύ του Ρεθύμνου.
Τα τελευταία χρόνια, οι πόροι που «πέφτουν» στην Ελλάδα μέσω της ΕΤΕπ σημειώνουν διαρκώς ρεκόρ, ξεπερνώντας το μπάτζετ που αντιστοιχεί στη συμμετοχή της χώρας μας στο μετοχικό της κεφάλαιο που είναι 1-1,2 δισ. ευρώ. Έφτασαν τα 3 δισ. το 2021 και πέρσι στα 2,2 δισ. Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί με ανάλογα ποσά εστιάζοντας σε πολύ μεγάλα έργα, αλλά και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
