Διπλωματία σε ναρκοπέδιο, δεν αποχωρεί το Oruc Reis

Το συμπέρασμα από τα τελευταία 24ωρα πυρετωδών διπλωματικών διαβουλεύσεων για τη νέα ένταση που προκαλεί η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο με την αποστολή του Oruc Reis είναι ότι η ελληνική διπλωματία εξακολουθεί να κινείται σε ναρκοθετημένο έδαφος, ενώ η Τουρκία εξασφάλισε ανοχή εκ μέρους των Ευρωπαίων για να συνεχίσει την προγραμματισμένη έρευνα για υδρογονάνθρακες ως τις 23 Αυγούστου, για να ανοίξει στη συνέχεια το παράθυρο σε κάποιου είδους διάλογο σε απροσδιόριστο, προς το παρόν, πλαίσιο.

Οι χθεσινές δηλώσεις των Ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών δεν ικανοποιούν πλήρως την Αθήνα:

• Εκφράζεται αλληλεγγύη στην Ελλάδα και την Κύπρο, γίνεται αναφορά στην ανάγκη σεβασμού των κυριαρχικών τους δικαιωμάτων, υπενθυμίζεται η απόφαση της 13ης Ιουλίου για τις κυρώσεις και γίνεται λόγος για «άμεση αποκλιμάκωση εκ μέρους της Τουρκίας», την οποία οι υπουργοί χαρακτηρίζουν «κρίσιμη».
• Όμως, η άμεση αποκλιμάκωση δεν συνδέεται ευθέως με την επιβολή κυρώσεων, ενώ οι Ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών αποφεύγουν να δηλώσουν υποστήριξη προς τη συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Πληροφορίες που έχουν δημοσιευθεί αναφέρουν ότι η Γερμανία μπλόκαρε αυτές τις αναφορές, ενώ εξαρχής δεν ήταν πρόθυμη να γίνει μια ουσιαστική παρέμβαση της Ε.Ε. από το συμβούλιο των υπουργών. Είναι χαρακτηριστικό ότι, πριν την τηλεδιάσκεψη, εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης δήλωνε ότι η έκτακτη αυτή συνεδρίαση συγκλήθηκε για να συζητηθεί το θέμα της Λευκορωσίας, υποβαθμίζοντας το θέμα της Αν. Μεσογείου που είχε μπει στην ατζέντα με πρωτοβουλία της Ελλάδας.

Η Γερμανία με τη στάση της ουσιαστικά δημιουργεί διπλωματικά «μαξιλάρια» προστασίας της Τουρκίας από επαπειλούμενες κυρώσεις, που θα μπορούσαν να έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα, ιδιαίτερα τώρα που η οικονομία της γειτονικής χώρας απειλείται από μια σοβαρή συναλλαγματική κρίση. Παράλληλα, η Γερμανία αποτρέπει μια πολιτική αναγνώριση από την Ε.Ε. της συμφωνίας Ελλάδας – Αιγύπτου, που έχει καθοριστική σημασία σε όποια διαπραγμάτευση μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας, ρίχνοντας «νερό στο μύλο» των τουρκικών αιτιάσεων περί «άκυρης συμφωνίας».

Το χρονοδιάγραμμα των επόμενων κινήσεων στη διπλωματική και στρατιωτική σκακιέρα, το οποίο φαίνεται ότι έχουν συμφωνήσει Μέρκελ και Ερντογάν, όπως προκύπτει από χθεσινές δηλώσεις του Τούρκου προέδρου, προβλέπει ότι το Oruc Reis θα παραμείνει στην περιοχή ως τις 23 Αυγούστου, δηλαδή σχεδόν για ένα ακόμη δεκαήμερο θα συντηρηθεί η ένταση και ο κίνδυνος ατυχημάτων, για να αποχωρήσει στη συνέχεια και να «μαλακώσει» η στάση της Τουρκίας, σύμφωνα με όσα λέει ο Ερντογάν, ώστε να ανοίξουν τα κανάλια της διπλωματίας.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Γερμανία φαίνεται ότι θα προσπαθεί σταθερά να καθυστερήσει ή να μπλοκάρει τη συζήτηση για κυρώσεις, παρότι στην κατεύθυνση αυτή ασκεί πίεση και η Γαλλία -το θέμα της Τουρκίας θα συζητηθεί την επόμενη εβδομάδα σε τετ α τετ Μακρόν – Μέρκελ στην εξοχική κατοικία του Γάλλου προέδρου. Το γερμανικό επιχείρημα, γνωστό και από το παρελθόν, είναι ότι πρέπει να δοθεί ευκαιρία στη διπλωματία, να εξαντληθούν τα περιθώρια διαβουλεύσεων και μετά να συζητηθεί η επιβολή κυρώσεων.

Ασαφές είναι, εξάλλου, ποια ακριβώς είναι η διπλωματική οδός που βλέπουν οι Γερμανοί να ανοίγει. Θα συνεχισθούν, άραγε, οι διερευνητικές επαφές Ελλάδας – Τουρκίας, όπου το αδιέξοδο προδιαγράφεται σίγουρο, από τη στιγμή που οι δύο πλευρές δεν συμφωνούν καν σε μια επίλυση διαφορών με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας; Θα υιοθετηθεί η πρόταση Ερντογάν για κάποιου είδους διάσκεψη όλων των χωρών της περιοχής; Και πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει μια τέτοια διάσκεψη, όταν η Τουρκία εκκινεί από τη θέση ότι δεν αναγνωρίζει καν την Κυπριακή Δημοκρατία;

Σε κάθε περίπτωση, η Τουρκία δεν παίρνει πολύ στα σοβαρά τις διακηρύξεις των Ευρωπαίων υπουργών, όσο δεν υπάρχουν στο τραπέζι κυρώσεις που απειλείται να επιβληθούν άμεσα. Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών είναι χαρακτηριστικό ότι απάντησε με θρασύτητα στις χθεσινές ευρωπαϊκές ανακοινώσεις, δηλώνοντας ότι η προτροπή για αποκλιμάκωση της έντασης πρέπει να απευθυνθεί στην Αθήνα, όχι στην Άγκυρα.

Είναι προφανές ότι η ελληνική διπλωματία καλείται να κινηθεί σε ένα ναρκοθετημένο πεδίο το επόμενο διάστημα. Αν και έχει συγκροτήσει ισχυρές συμμαχίες που απομονώνουν την Τουρκία, η στάση της Γερμανίας διευκολύνει την τουρκική επιθετικότητα και δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους. Όχι μόνο γιατί ακολουθούν αρκετές ακόμη ημέρες έντασης με το Oruc Reis στην Αν. Μεσόγειο, που εγκυμονούν κινδύνους ατυχήματος, αλλά και επειδή δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η Γερμανία επιδιώκει να ανοίξουν κανάλια για ένα διάλογο με βάση το διεθνές δίκαιο και όχι με τουρκικές λογικές πολιτικού παζαριού για τους υδρογονάνθρακες με βάση τους συσχετισμούς ισχύος.