Στρεβλώσεις καταγράφονται στην αγορά των τροφίμων κατά τους πρώτους τρεις μήνες εφαρμογής του νόμου που καθορίζει τις μέρες πληρωμής του παραγωγού από την εταιρεία που αγοράζει το προϊόν του, αλλά και τις μέρες πληρωμής της εταιρείας από τα σούπερ μάρκετ στα οποία καταλήγουν τα μεταποιημένα προϊόντα της.
Η ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας 2019/633 με το νόμο 4792/21 και με ισχύ από τον περασμένο Απρίλιο είχε ως στόχο να προστατέψει τους μικρούς εμπόρους από μεγάλους συνασπισμούς της εφοδιαστικής αλυσίδας και αφορούσε τον χώρο των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων και ειδικότερα των ευαλλοίωτων τροφίμων. Αυτών δηλαδή που δεν έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, όπως το φρέσκο γάλα, τα λαχανικά κ.α.
Ειδικότερα, η οδηγία αναφέρεται σε γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα που «από τη φύση τους ή στο στάδιο της μεταποίησης ενδέχεται να καταστούν ακατάλληλα προς πώληση εντός 30 ημερών από τη συγκομιδή, την παραγωγή ή τη μεταποίηση».
Εντός 30 ημερών οι πληρωμές στην εφοδιαστική αλυσίδα
Με την οδηγία που έγινε νόμος του κράτους καθορίζονται οι χρόνοι πληρωμής και των τριών κρίκων της εφοδιαστικής αλυσίδας: Για παράδειγμά, παραγωγός γάλακτος, γαλακτοβιομηχανία και σουπερμάρκετ. Ο νόμος βάζει όρια τζίρου και ορίζει πληρωμές εντός 30 ημερών, όταν αυτός που πουλάει έχει μικρότερο τζίρο από τον αγοραστή. Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, όταν π.χ ένας μεγάλος συνεταιρισμός παραγωγών πουλάει σε μια μικρή μεταποιητική βιομηχανία, ή μια μεγάλη γαλακτοβιομηχανία σε μια πολύ μικρή τοπική αλυσίδα σούπερ μάρκετ. Τότε δεν ισχύει η διορία των 30 ημερών.
Για να αντιληφθούμε τι αλλάζει θα πρέπει να δούμε τι ίσχυε μέχρι να ενσωματωθεί η κοινοτική οδηγία από την Ελλάδα. Για παράδειγμα, ένας κτηνοτρόφος πωλούσε το γάλα του σε μια γαλακτοβιοχανία και συνήθως πληρωνόταν μετά από 30 έως 50 ημέρες. Εδώ με την ενσωμάτωση της οδηγίας δεν αλλάζουν πολλά. Απλώς, η γαλακτοβιομηχανία δεσμεύεται για μια επιτάχυνση των πληρωμών, ώστε οι μικροί παραγωγοί να μην αποκτήσουν και πρόβλημα ρευστότητας που θα έρθει να προστεθεί στο μεγάλο πρόβλημα του κόστους παραγωγής που αντιμετωπίζουν αυτή την περίοδο.
Με τη σειρά της, η γαλακτοβιομηχανία που αγόραζε το γάλα, αφού το μεταποιούσε και το συσκεύαζε το πουλούσε στα σουπερμάρκετ. Εδώ, όμως, οι χρόνοι πληρωμής από τα σούπερ μάρκετ είναι τεράστιοι. Κυμαίνονται από 120 ημέρες έως 180 μέρες.
Η δύναμη των μεγάλων λιανεμπόρων
Είναι μία πρακτική που έχει καθιερωθεί εδώ και δεκαετίες και οφείλεται στη μεγάλη δύναμη των σούπερ μάρκετ: όποιος μεταποιητής δεν συμφωνούσε αποκλειόταν από τα ράφια.
«Γενικότερα η επέκταση των σούπερ μάρκετ έχει στηριχθεί στα λεφτά των προμηθευτών», αναφέρει γνωστός επιχειρηματίας στο businessdaily.gr και εξηγεί: «τα σουπερμάρκετ έχουν πολύ χαμηλά περιθώρια κέρδους. Με την πρακτική να παρατείνουν τις πληρωμές των προμηθευτών εκμεταλλεύονται αυτά τα διαθέσιμα που τα εισπράττουν άμεσα από τον καταναλωτή, τα τοκίζουν και βελτιώνουν τα περιθώρια κέρδους. Επίσης, για κάθε νέο προϊόν που βάζουν στα ράφια τους ζητούν λεφτά. Πρόσφατο είναι το παράδειγμα μεγάλης αλυσίδας που ζήτησε επιπλέον χρήματα από προμηθευτές προκαλώντας την αντίδρασή τους».
Τώρα με την εφαρμογή της οδηγίας, πρέπει και οι μεγάλες αλυσίδες του λιανεμπορίου να πληρώνουν για τα αλλοιώσιμα τρόφιμα που προμηθεύονται από τις εταιρείες εντός 30 ημερών. Εξαιρούνται προμηθευτές με τζίρο πάνω από 350 εκατ. ευρώ.
Και εδώ αρχίζουν οι στρεβλώσεις. Για παράδειγμα, μεγάλη γαλακτοβιομηχανία που ανήκει σε έναν ευρύτερο όμιλο τροφίμων, έχει τζίρο πάνω από 350 εκατ. ευρώ, αλλά μεγάλο μέρος αυτού του τζίρου προέρχεται από αγορές του εξωτερικού αλλά και από εγχώριες δραστηριότητες που δεν έχουν σχέση με το φρέσκο γάλα. Ενώ στο σούπερ μάρκετ πουλάει ο τομέας γάλακτος που έχει τζίρο κάτω από 350 εκατ. ευρώ, το σουπερμάρκετ επικαλείται τον νόμο και αρνείται να την πληρώσει εντός 30 ημερών. Αντίστοιχα, το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζει άλλη μια μεγάλη γαλακτοβιομηχανία και πολυεθνικές με πολλές υποκατηγορίες προϊόντων, τις οποίες τα σουπερμάρκετ αθροίζουν... προς τα πάνω.
Το θέμα όμως με τη νέα νομοθεσία δεν είναι ότι δεν εφαρμόζεται σε μια - δυο περιπτώσεις, όπως οι παραπάνω, όπου ο νόμος δεν είναι σαφής και τα σουπερμάρκετ ίσως δικαίως τον ερμηνεύουν προς όφελός τους.
Εφαρμογή του νόμου... a la carte
Υπάρχουν και παραδείγματα άλλων βιομηχανιών με τζίρους που κυμαίνονται από 100 - 200 εκατ. ευρώ -δηλαδή πολύ κάτω από το όριο των 350 εκατ. ευρώ- τις οποίες οι οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ αρνούνται να πληρώσουν εντός 30 ημερών. Παραδοσιακός βιομήχανος αναφέρει χαρακτηριστικά στο businessdaily.gr: «Για τη δική μου επιχείρηση έχουν βελτιωθεί λίγο οι χρόνοι πληρωμής και από 120 ημέρες θα πληρωθούμε σε 90 μέρες, αλλά απέχουμε πολύ από τις 30 ημέρες που ορίζει ο νόμος».
Στην ερώτηση τι προτίθεται να κάνει αυτός αλλά και οι άλλοι βιομήχανοι που δεν «εισπράττουν» το ευεργέτημα του νόμου απαντά: «Υπάρχει πρόβλημα ερμηνείας των νέων διατάξεων. Είμαστε όλοι μπερδεμένοι. Πρέπει μετά από διαβούλευση να γίνει μια οριζόντια ρύθμιση που θα ρίξει περισσότερο φως στα θολά σημεία του νόμου».
Τα υπουργεία Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Αγροτικής Ανάπτυξης έχουν ενημερωθεί για την a la carte εφαρμογή του νόμου και αναμένεται πλέον η επίσημη αντίδρασή τους.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
