Με αυξημένους κινδύνους και περιορισμένη ορατότητα «τρέχουν» οι πρώτοι μήνες του 2022 για τις τράπεζες, καθώς, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ανακόπτει την ισχυρή δυναμική της εγχώριας οικονομίας, δημιουργεί νέες αβεβαιότητες και προκλήσεις και θέτει εν αμφιβόλω τις μεγάλες προσδοκίες που είχαν σχηματιστεί για την πορεία των τραπεζών.
Η νέα κρίση μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική εξασθένηση των ρυθμών ανάπτυξης της εγχώριας οικονομίας, με αρνητικό αντίκτυπο στις επενδύσεις και την παραγωγή νέων δανείων, και σε επιδείνωση του κύματος ανατιμήσεων μειώνοντας το διαθέσιμο εισόδημα και την ικανότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, ειδικά των μικρού μεγέθους, να εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις τους. Έτσι δημιουργούνται αβεβαιότητες και ερωτηματικά για την επιβεβαίωση των προσδοκιών περί φυγής των τραπεζών προς τα εμπρός με αιχμή την ισχυρή ανάπτυξη της οικονομίας και τις μεγάλες επενδύσεις στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης.
Έκδηλη ήταν η αμηχανία των διοικήσεων των τραπεζών για τις επιπτώσεις της νέας κρίσης κατά τις παρουσιάσεις των αποτελεσμάτων του 2021 την προηγούμενη εβδομάδα, κρίση που σε μεγάλο βαθμό επισκίασε τις εντυπωσιακές επιδόσεις των τραπεζών την περασμένη χρονιά ειδικά στο σκέλος των NPEs. Οι τράπεζες μείωσαν θεαματικά το απόθεμα των NPEs, σφραγίζοντας την επιστροφή τους στην κανονικότητα, με την Eurobank (6,8%) και την Εθνική (7%) να πετυχαίνουν μονοψήφιο δείκτη NPEs, ενώ Τρ. Πειραιώς και Alpha Bank θα μειώσουν τον σχετικό δείκτη σε μονοψήφιο ποσοστό εντός του πρώτου εξαμήνου.
Οι επιτελείς των τραπεζών, μιλώντας σε αναλυτές, στάθηκαν ιδιαίτερα στην πρόοδο που σημειώθηκε το 2021 στη μείωση των «κόκκινων» δανείων, τόνισαν τις μεγάλες προοπτικές της εγχώριας οικονομίας και κατ’ επέκταση των τραπεζών για τα επόμενα χρόνια, υπογράμμισαν την ισχυροποίηση των τραπεζικών ισολογισμών και επανέλαβαν το σχεδιασμό τους για τη διανομή μερισμάτων… ξορκίζοντας τις επιπτώσεις της κρίσης Ρωσίας – Ουκρανίας.
Ανησυχία για τις δευτερογενείς επιπτώσεις
Η άμεση έκθεση των τραπεζών σε Ρωσία – Ουκρανία είναι ασήμαντη ενώ εξαιρετικά περιορισμένες εκτιμάται ότι θα είναι οι άμεσες επιπτώσεις της κρίσης στην εγχώρια οικονομία. Ωστόσο, οι δευτερογενείς επιπτώσεις στην οικονομία και κατ’ επέκταση στις τράπεζες είναι πολλές και σε πολλά επίπεδα: επιτείνονται οι πιέσεις στις τιμές πετρελαίου – φυσικού αερίου, ενισχύεται το κύμα ανατιμήσεων με αρνητικό αντίκτυπο στην κατανάλωση και την επιχειρηματικότητα ενώ ο καλπασμός του πληθωρισμού επιβάλλει αλλαγές στη νομισματική πολιτική.
Η επιτάχυνση της απόσυρσης των μέτρων στήριξης της ΕΚΤ, όπως το πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων, αλλά και η ταχύτερη αύξηση των επιτοκίων θα επηρεάσουν σημαντικά τις τράπεζες.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, υψηλού πληθωρισμού και σταδιακής αύξησης των επιτοκίων οι πιο στρεσαρισμένες οντότητες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, θα βρεθούν υπό μεγάλη πίεση και είναι αμφίβολο αν θα μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Αντισταθμιστικά στις πιέσεις λειτουργούν οι υψηλές καταθέσεις, που αυξήθηκαν σημαντικά τη διετία 2020 - 2021, οι οποίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την απορρόφηση των πιέσεων. Επίσης, στήριξη θα προσφέρουν και τα κρατικά προγράμματα για τους δανειολήπτες, με κονδύλια που αναμένεται να υπερβούν φέτος το 2% του ΑΕΠ.
Ήδη στο 4ο τρίμηνο του 2021 καταγράφηκε στις τράπεζες αύξηση της δημιουργίας νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων ενώ και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες –Εθνική, Τράπεζα Πειραιώς, Eurobank και Alpha Bank- περιμένουν το 2022 μεγαλύτερη αύξηση των NPEs σε σχέση με το 2021 και 2020.
Η επιδείνωση των συνθηκών πάντως δεν εκτροχιάζει την αναπτυξιακή δυναμική της εγχώριας οικονομίας. Ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, σε πρόσφατη συνέντευξή του σημείωσε ότι η κρίση δεν θα οδηγήσει σε ύφεση την ευρωζώνη, εκτιμώντας ότι η επίπτωση στο ΑΕΠ θα κυμανθεί από 0,5% έως 2 εκατοστιαίες μονάδες στο δυσμενές σενάριο. «Αυτή τη στιγμή υπάρχει πολύ μεγάλη αβεβαιότητα. Τα σενάρια εξαρτώνται από το τι θα γίνει στην Ουκρανία, όλοι ευχόμαστε να τελειώσει γρήγορα η περιπέτεια αυτή για τον ουκρανικό λαό», τόνισε. Ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, καθηγητής Νίκος Βέττας, εκτίμησε ότι η κρίση στην Ουκρανία θα μπορούσε να οδηγήσει σε συρρίκνωση της ανάπτυξης στο μισό των αρχικών εκτιμήσεων και διπλασιασμό πληθωρισμού.
Επιπρόσθετα μια ενδεχόμενη συντονισμένη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη μείωση των τιμών ενέργειας θα μπορούσε να δημιουργήσει νέα δεδομένα βοηθώντας καθοριστικά στην εκτόνωση των πιέσεων στις οικονομίες.
Η εικόνα των βασικών μεγεθών των συστημικών τραπεζών το 2021
| Εθνική Τράπεζα | Τρ. Πειραιώς | ||||||
| (ποσά σε εκατ. ευρώ) | 2021 | 2020 | Μετ. % | 2021 | 2020 | Μετ. % | |
| Σύνολο Δανείων (προ προβλέψεων) | 32.093 | 29.737 | 7,9% | 38.500 | 49.500 | -22,2% | |
| Δάνεια μετά από προβλέψεις | 30.439 | 27.017 | 12,7% | 35.047 | 38.108 | -8,0% | |
| Δείκτης NPEs | 7,0% | 13,6% | -48,5% | 12,6% | 45,3% | -72,2% | |
| Σύνολο Καταθέσεων | 53.493 | 49.061 | 9,0% | 55.442 | 49.636 | 11,7% | |
| Σύνολο Ενεργητικού | 83.958 | 77.484 | 8,4% | 79.790 | 71.576 | 11,5% | |
| Eurobank | Alpha Bank | ||||||
| (ποσά σε εκατ. ευρώ) | 2021 | 2020 | Μετ. % | 2021 | 2020 | Μετ. % | |
| Σύνολο Δανείων (προ προβλέψεων) | 40.839 | 40.901 | -0,2% | 39.200 | 40.600 | -3,4% | |
| Δάνεια μετά από προβλέψεις | 38.967 | 37.424 | 4,1% | 36.860 | 39.380 | -6,4% | |
| Δείκτης NPEs | 6,8% | 14,0% | -51,4% | 13,1% | 42,5% | -69,2% | |
| Σύνολο Καταθέσεων | 53.168 | 47.290 | 12,4% | 46.970 | 43.831 | 7,2% | |
| Σύνολο Ενεργητικού | 77.852 | 67.721 | 15,0% | 73.356 | 70.040 | 4,7% |
Οι εκτιμήσεις για τη νέα κρίση
Ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, Φωκίων Καραβίας, υπογράμμισε ότι: «η παγκόσμια οικονομία και το διεθνές εμπόριο μπαίνουν σε αχαρτογράφητα νερά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της. Καθώς τα γεγονότα βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, οποιαδήποτε αξιολόγηση των συνεπειών τους είναι πρόωρη. Ωστόσο, για την Ελλάδα, αυτό είναι το τρίτο κύμα μιας δυσμενούς συγκυρίας, μετά από την μακρά οικονομική κρίση και την πανδημία. Είναι νωρίς ακόμη για να εκτιμήσουμε τον αντίκτυπο στην ελληνική οικονομία, για την οποία ένα έτος εντυπωσιακής ανάκαμψης έθεσε τα θεμέλια για την έναρξη ενός κύκλου ισχυρής και διατηρήσιμης ανάπτυξης.
Σε κάθε περίπτωση, τα θεμελιώδη μεγέθη για την επικράτηση του θετικού σεναρίου εξακολουθούν να ισχύουν: η ύπαρξη ενός φιλικού για επενδύσεις επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ένας σταθερός οδικός χάρτης με βάση το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0 και επαρκείς πηγές χρηματοδότησης, που περιλαμβάνουν το NextGenEU και λοιπούς πόρους από την ΕΕ. Οι επιπτώσεις της γεωπολιτικής αναταραχής είναι πιθανό να μετριαστούν με συντονισμένα μέτρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως συνέβη και με την πανδημία».
Ο διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου της Alpha Bank, Βασίλης Ψάλτης, ανέφερε ότι η σύρραξη μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας ρίχνει σκιά αβεβαιότητας στις προοπτικές του τρέχοντος έτους, με απρόβλεπτες συνέπειες ως προς το ύψος του πληθωρισμού και τους ρυθμούς ανάπτυξης σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Παρόλα αυτά, είπε, ο υγιής και ισχυρός ισολογισμός της τράπεζας και τα εν εξελίξει έργα μετασχηματισμού, προς όφελος των πελατών και του προσωπικού της, επιτρέπουν στην τράπεζα να εστιάσει στην περαιτέρω ενίσχυση της κερδοφορίας της και στην εμπέδωση της θετικής συμβολής προς τους πελάτες, μετόχους και κοινωνία. Όπως είπε, μεταξύ άλλων, στους οικονομικούς αναλυτές, είναι ακόμα νωρίς για να γίνουν ακριβείς εκτιμήσεις των επιπτώσεων για την οικονομία, εκτιμώντας, ταυτόχρονα ότι φαίνεται ότι οι επιπτώσεις είναι διαχειρίσιμες. Πρέπει πρώτα να ξεκαθαρίσει η εικόνα και μετά να γίνουν οι εκτιμήσεις, τόνισε χαρακτηριστικά.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς Χρήστος Μεγάλου επισήμανε ότι το 2021, η ελληνική οικονομία σημείωσε ισχυρή ανάκαμψη, η έναρξη των έργων στο πλαίσιο του εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και η εφαρμογή σχετικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, αναμένεται να διασφαλίσουν τις προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας, ακόμη και εν μέσω της αβεβαιότητας που εξελίσσεται μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Οι γεωπολιτικές εξελίξεις δημιουργούν κινδύνους, επηρεάζοντας μεταξύ άλλων τις τιμές της ενέργειας και των προϊόντων του αγροτικού τομέα, και έχουν ως αποτέλεσμα, αυξημένες πληθωριστικές πιέσεις, τόσο σε ένταση, όσο και σε διάρκεια, οι οποίες ξεπερνούν τις αρχικές εκτιμήσεις. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις ενδέχεται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην κατανάλωση και την επιχειρηματική δραστηριότητα, είπε ο κ. Μεγάλου, επισημαίνοντας ότι καθώς η κατάσταση εξακολουθεί να εξελίσσεται, είναι πρόωρο να εκτιμηθεί ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Ωστόσο, με τις προϋποθέσεις για την επίτευξη διατηρήσιμων ρυθμών ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας να έχουν τεθεί, οι επιπτώσεις ενδέχεται να περιοριστούν με μέτρα ανάλογα της πανδημίας που αναμένεται να ληφθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πρόσθεσε.
Τέλος, ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας, Παύλος Μυλωνάς, εκτίμησε ότι με το βλέμμα στραμμένο στο 2022 και τη μετέπειτα περίοδο, οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας εμφανίζονται ιδιαιτέρως ενθαρρυντικές, παρά τις πληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες έχουν αυξηθεί σημαντικά λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Τα θεμελιώδη μεγέθη της οικονομίας είναι ισχυρά και ακόμη και μέσα στη σημερινή διεθνή συγκυρία, η Ελλάδα αναμένεται να σημειώσει αξιοσημείωτη ανάπτυξη το 2022 και ακόμα καλύτερα αποτελέσματα το 2023 και το 2024, επισήμανε. Ο κ. Μυλωνάς εκτίμησε επίσης ότι η ενεργειακή κρίση και η αύξηση των τιμών των εμπορευμάτων θα έχουν επίπτωση στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, αλλά το πακέτο μέτρων στήριξης από την κυβέρνηση θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για τη δημιουργία νέων κόκκινων δανείων.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
