Τράπεζες: Τα μυστικά του stress test και του deal για τον αναβαλλόμενο

Λίγο πριν αρχίσουν οι ελληνικές τράπεζες το «σπριντ» της τελικής ευθείας που οδηγεί στην εξυγίανση των χαρτοφυλακίων, με τις τιτλοποιήσεις της δεύτερης φάσης του σχεδίου «Ηρακλής», το αποτέλεσμα του stress test της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και η νέα διευθέτηση για τον αναβαλλόμενο φόρο, παρά τις επιμέρους, ισχυρές ενστάσεις που διατύπωσε η ΕΚΤ, απομακρύνουν από τον ορίζοντα σημαντικούς παράγοντες αβεβαιότητας.

Ειδικότερα, η άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων επιβεβαίωσε ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν διατρέχουν μεγαλύτερους κινδύνους από άλλες τράπεζες της ευρωζώνης, ανάλογου μεγέθους, σε περίπτωση σοβαρής επιδείνωσης των οικονομικών συνθηκών, ενώ τα κεφάλαιά τους είναι επαρκή για να αντιμετωπίσουν τις μεσοπρόθεσμες προκλήσεις. Παράλληλα, η συμφωνία για τον αναβαλλόμενο φόρο απομακρύνει τον κίνδυνο να ανακεφαλαιοποιηθούν τράπεζες με έκδοση μετοχών υπέρ του Δημοσίου, εάν εμφανίσουν σε μια χρήση ζημιές λόγω των τιτλοποιήσεων.

Σε ό,τι αφορά το stress test, το γενικό συμπέρασμα που αλλάζει την εικόνα των ελληνικών τραπεζών είναι ότι δεν ανήκουν πλέον σε μια ειδική κατηγορία άκρως υψηλού κινδύνου στο τραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης, καθώς έχουν καταφέρει σταδιακά, με τις επίπονες προσπάθειες εξυγίανσης και αλλαγής επιχειρηματικού μοντέλου των τελευταίων, να βελτιώσουν αρκετά τη θέση τους.

Σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση του δείκτη CET1 στα δύο σενάρια του ελέγχου, έχει ενδιαφέρον ότι όλες οι τράπεζες εμφανίζουν υγιή αύξηση στο βασικό σενάριο. Στο δυσμενές, ο δείκτης μειώνεται μεταξύ 6,40% (Εθνική) και 8,30% (Alpha Bank).

Τονίζεται, όμως, ότι με την προσθήκη και των νέων κεφαλαίων που άντλησαν πρόσφατα η Alpha και η Πειραιώς, τα οποία δεν έχουν ληφθεί υπόψη στον έλεγχο, για τη μεν Alpha Bank ο δείκτης στο δυσμενές σενάριο ανεβαίνει στο 10,20% και για την Πειραιώς στο 10%. Σε κάθε περίπτωση και οι τέσσερις τράπεζες εμφανίζουν στο δυσμενές σενάριο άνετη υπερκάλυψη του ελάχιστου ορίου 4,50%, που θα ισχύσει τουλάχιστον ως το τέλος του 2022.

Η κεφαλαιακή κατάσταση των τραπεζών στο Βασικό και το Δυσμενές Σενάριο του Stress Test για το 2023

Σε ποια κατηγορία εντάχθηκαν οι τράπεζες

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αυτό τον έλεγχο, η ΕΚΤ κατέταξε τις τράπεζες που εποπτεύει σε κατηγορίες, ανάλογα με το ποσοστό μείωσης των κεφαλαίων τους στο δυσμενές σενάριο, που προέβλεπε βαριά ύφεση και εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια για τρία χρόνια. Αυτή η κατηγοριοποίηση θα αποτελέσει και τον οδηγό της ΕΚΤ για να υποδεικνύει στο μέλλον σε τράπεζες να προχωρούν στην ενίσχυση των κεφαλαίων τους.

Σε αυτή την κατηγοριοποίηση, οι ελληνικές τράπεζες πήγαν αρκετά καλά, δεδομένου ότι:

• Όπως ανακοίνωσε η ΕΚΤ, «η μέση μείωση κεφαλαίου για τις 51 τράπεζες μεσαίου μεγέθους που συμμετείχαν αποκλειστικά στην άσκηση της ΕΚΤ (σ.σ.: όχι και στην άσκηση της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών) αντιστοιχούσε σε 6,8 ποσοστιαίες μονάδες, ο σχετικός δείκτης δηλαδή υποχώρησε σε 11,3% σε σχέση με το σημείο εκκίνησης (18,1%)».
• Από τις τέσσερις ελληνικές τράπεζες, οι τρεις βρέθηκαν στην κατηγορία μείωσης που αντιστοιχεί στον μέσο όρο της κατηγορίας τους, δηλαδή στην κατηγορία μείωσης CET1 κατά 600 - 899 μονάδες βάσης (6% - 8,99%). Μία τράπεζα, η Eurobank, βρέθηκε σε καλύτερη κατηγορία (μείωση κατά 300 - 599 μ.β.), κάτι που σημαίνει ότι ο επόπτης θα της επιτρέψει να κάνει μεγαλύτερα ανοίγματα σε νέα δάνεια με τα ίδια κεφάλαια και να αναπτύξει περισσότερο τις εργασίες της.
• Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι όλες οι τράπεζες απέφυγαν να κατηγοριοποιηθούν στην πιο επικίνδυνη κατηγορία της ΕΚΤ, δηλαδή στις τράπεζες με μείωση δείκτη CET1 μεγαλύτερη του 9%, στην οποία εντάχθηκαν αρκετές τράπεζες, ανάμεσά τους και η Ελληνική Τράπεζα της Κύπρου. Οι τράπεζες αυτής της κατηγορίας θα αντιμετωπίσουν εποπτική πίεση για ενίσχυση των κεφαλαίων τους.

Η κατάταξη των ελληνικών τραπεζών στο stress test

Η συμφωνία... διπλής όψεως για τον αναβαλλόμενο φόρο

Όσον αφορά τη συμφωνία για τον αναβαλλόμενο φόρο που έχει επιτευχθεί με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, οι... πανηγυρικές σχετικές διαρροές από τον αρμόδιο υφυπουργό Οικονομικών, Γ. Ζαββό, ήταν μάλλον άστοχες, καθώς η δημοσίευση της σχετικής γνωμοδότησης της ΕΚΤ έδειξε ότι υπάρχουν αρκετές και σοβαρές ενστάσεις από την εποπτική αρχή.

Αυτό δεν αναιρεί, πάντως, το γεγονός ότι η τροπολογία στον φορολογικό κώδικα που έχει καταρτίσει το υπουργείο Οικονομικών θα επιτρέψει στις τράπεζες να προχωρήσουν τα επόμενα χρόνια με ευελιξία στις αποσβέσεις των οριστικών και εκκαθαρισμένων απαιτήσεων (DTC). Δηλαδή, δεν θα απαιτείται στις χρήσεις που εμφανίζουν ζημιές να εκδίδουν νέες μετοχές που θα καλύπτει με μετρητά το Δημόσιο. Έτσι, εξουδετερώνεται ο κίνδυνος που απασχολούσε έντονα τους επενδυτές να εμφανίσουν οι τράπεζες ζημιές λόγω των μεγάλων τιτλοποιήσεων της δεύτερης φάσης του σχεδίου «Ηρακλής» και να εκδώσουν μετοχές υπέρ του Δημοσίου, με συνέπεια την αραίωση της συμμετοχής των ιδιωτών μετόχων.

Η σχετική τροπολογία αναμένεται να έχει ψηφισθεί μέσα στον Αύγουστο και πάντως πριν δημοσιεύσουν αποτελέσματα πρώτου εξαμήνου οι τράπεζες, ενώ αμέσως μετά θα έχει ανοίξει ο δρόμος για τις τιτλοποιήσεις δανείων αξίας 32 δισ. ευρώ με τη δεύτερη φάση του σχεδίου «Ηρακλής».

Η ΕΚΤ, αν και εγκρίνει το σχέδιο, στο όνομα της προτεραιότητας που έχει σήμερα η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, διατυπώνει σημαντικές παρατηρήσεις, τονίζοντας, μεταξύ άλλων ότι με τη νέα διευθέτηση όχι μόνο δεν θα επιλυθεί, αλλά θα επιδεινωθεί το πρόβλημα της μεγάλης συμμετοχής του DTC στα τραπεζικά κεφάλαια. Όπως αναφέρει η ΕΚΤ,

• Το υψηλό ποσοστό οριστικών και εκκαθαρισμένων απαιτήσεων στους κεφαλαιακούς δείκτες CET1 των ελληνικών συστημικών πιστωτικών ιδρυμάτων, τo οποίο δεν προβλέπεται να μειωθεί περαιτέρω μεσοπρόθεσμα, παραμένει ζήτημα που εγείρει εποπτική ανησυχία, ενώ η ίδια σημειώνει συναφώς ότι το σχέδιο τροποποιήσεων θα καθυστερήσει περαιτέρω την αποαναγνώριση αυτών των απαιτήσεων από τους ισολογισμούς των ιδρυμάτων.
• Ο προτεινόμενος νέος μηχανισμός απόσβεσης δεν αποκλείει τον κίνδυνο οι οριστικές και εκκαθαρισμένες αυτές απαιτήσεις να μην έχουν απορροφηθεί πλήρως ή μερικώς εντός της προβλεπόμενης εικοσαετίας.
• Στο ίδιο πνεύμα η ΕΚΤ καλεί γενικότερα την αιτούσα αρχή να αναθεωρήσει βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα το ελληνικό πλαίσιο των απαιτήσεων αυτών, προκειμένου να παρασχεθεί μια πιο ολοκληρωμένη και διαρθρωτική λύση.