Πρόστιμο για χειραγώγηση μετοχής της Λαϊκής Τράπεζας στην Commerzbank

Μία από τις έρευνες που διενήργησε η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς της Κύπρου, στο πλαίσιο ευρύτερης διερεύνησης του ρόλου της Λαϊκής Τράπεζας πριν την οικονομική κρίση και το «κούρεμα» καταθέσεων του 2013, έκλεισε τώρα, με την επιβολή προστίμου στη γερμανική Commerzbank για συμμετοχή στη χειραγώγηση της μετοχής της Λαϊκής, η οποία πάντως απέφυγε το πρόστιμο για την ίδια υπόθεση, επειδή βρίσκεται σε καθεστώς εξυγίανσης.

Ειδικότερα, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (‘ΕΚΚ’) ανακοίνωσε ότι ολοκλήρωσε την έρευνά της για τη χειραγώγηση της αγοράς από τη Commerzbank AG και τη Λαϊκή Τράπεζα Κύπρου (ΛΤΚ). Κατόπιν αυτού αποφάσισε να επιβάλει διοικητικό πρόστιμο €650.000 στη Commerzbank.

Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, η διερεύνηση αποτελούσε μέρος της εμπεριστατωμένης έρευνας που διεξήγαγε η ΕΚΚ για τις δραστηριότητες και τον ρόλο της ΛΤΚ πριν από την οικονομική κρίση και του συνακόλουθου τραπεζικού bail-in το 2013. Η υπόθεση περιήλθε σε γνώση της ΕΚ μετά από καταγγελίες της βουλευτού του ΑΚΕΛ, Ειρήνης Χαραλαμπίδου.
 
Η ΕΚΚ εξέτασε ενδεχόμενη παράβαση του άρθρου 19 του περί των Πράξεων Προσώπων που Κατέχουν Εμπιστευτικές Πληροφορίες και των Πράξεων Χειραγώγησης της Αγοράς (Κατάχρησης της Αγοράς) Νόμου του 2005, ως εκάστοτε ισχύει, σε σχέση με τα δομημένα προϊόντα ISIN XS0345364227 και XS0345364656 από τη ΛΤΚ ή και άλλα πρόσωπα για την περίοδο 1 Ιανουαρίου 2008 –15 Μαρτίου 2013.

Με βάση την έρευνα που διεξήχθη και λαμβάνοντας υπόψη τις γραπτές παραστάσεις της ΛΤΚ και της Commerzbank AGη ΕΚΚ, εντόπισε ότι η Λαϊκή Τράπεζα επένδυσε σε δύο δομημένα προϊόντα, τα οποία εκδόθηκαν από τη Commerzbank AG στις 5 Φεβρουαρίου του 2008. Η αξία των εν λόγω προϊόντων βασιζόταν στα υποκείμενα χρηματοοικονομικά μέσα, τα οποία επιλέγονταν από το πρόσωπο που είχε οριστεί ως «index sponsor». Σύμφωνα με τους όρους και κανονισμούς που διείπαν τα εν λόγω προϊόντα, το χαρτοφυλάκιο των υποκείμενων χρηματοοικονομικών μέσων, ήταν (θεωρητικά) εικονικό και ως εκ τούτου δε θα πραγματοποιείτο καμία πραγματική επένδυση στα υποκείμενα χρηματοοικονομικά μέσα.
 
Ως index sponsor είχε οριστεί η Marfin Egnatia Bank S.A., ωστόσο από τις 31 Μαρτίου 2011, ήτοι ημερομηνία έναρξης ισχύος των αποτελεσμάτων της διασυνοριακής συγχώνευσης της Marfin Egnatia BankS.A. με τη Λαϊκή Τράπεζα, ο index sponsor έγινε εκ των πραγμάτων πλέον η Λαϊκή Τράπεζα.

Η αρχική επένδυση στα εν λόγω δομημένα προϊόντα πραγματοποιήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2008, υπήρχε ωστόσο η δυνατότητα μεταβολής του χαρτοφυλακίου των υποκείμενων χρηματοοικονομικών μέσων, καθότι τύγχανε ενεργούς διαχείρισης. Το χαρτοφυλάκιο των υποκείμενων χρηματοοικονομικών μέσων περιλάμβανε κυρίως μετοχές της Λαϊκής Τράπεζας και άλλων εταιρειών συμφερόντων της Marfin Investment Group Ανώνυμος Εταιρεία Συμμετοχών (στην οποία υπαγόταν και η Λαϊκή Τράπεζα). Οι μετοχές της Λαϊκής Τράπεζας, προστέθηκαν ως υποκείμενο χρηματοοικονομικό μέσο στο δομημένο προϊόν με ISINXS0345364227, το 2011.
 
Η Commerzbank AG εξάσκησε τα δικαιώματα ψήφου σε σχέση με τις υποκείμενες μετοχές, σε όλες τις περιπτώσεις κατόπιν αιτήματος και σύμφωνα με τις οδηγίες του Index Sponsor. Τα πρόσωπα που ορίζονταν ως πληρεξούσιοι είχαν άμεση σχέση με τις εταιρείες στις οποίες αφορούσε η εκάστοτε γενική συνέλευση μετόχων.

Με βάση τα αποτέλεσμα της έρευνας και αφού λήφθηκαν υπόψη οι παραστάσεις της Λαϊκής Τράπεζας και της Commerz bank AG, η ΕΚΚ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Λαϊκή Τράπεζα, σε συνεργασία με τη Commerzbank AG, χρησιμοποίησαν το δομημένο προϊόν με ISIN XS0345364227 ως όχημα, προκειμένου η Commerzbank AGνα ενεργήσει ως παρένθετο πρόσωπο της Λαϊκής Τράπεζας και από κοινού να χειραγωγήσουν την αγορά, σε σχέση με τη μετοχή της Λαϊκής Τράπεζας, κατά τις ημερομηνίες: 4, 5, 6, 14, 15, 18, 19, 20, 21, 26 και 27 Απριλίου 2011 και 16 και 30 Μαΐου 2011.
 
Συγκεκριμένα,η διαδικασία η οποία φαίνεται να ακολουθούσαν οι δύο πλευρές, ήτανη εξής: Η Λαϊκή Τράπεζα,μέσω συγκεκριμένου προσώπου, έδινε εντολές για αγορά μετοχών της στη Commerz bank AG(LondonBranch). Οι εντολές αυτές δίδονταν συνήθως μέσω Bloombergchat.
 
Οι εντολές αφορούσαν αγορά μετοχών σε συγκεκριμένη τιμή και σε κάποιες περιπτώσεις με συγκεκριμένο τρόπο. Η CommerzbankAG1, διαβίβαζε τις εντολές προς εκτέλεση στη θυγατρική εταιρεία της Λαϊκής Τράπεζας, Investment Bank of GreeceS.A. («IBG»), ως οι οδηγίες που είχε λάβει από τη Λαϊκή Τράπεζα.
 
Η αγορά των μετοχών γινόταν συνήθως σε συγκεκριμένα χρονικά σημεία και με συγκεκριμένο τρόπο, ούτως ώστε να διασφαλίζεται ότι η τιμή της μετοχής της Λαϊκής Τράπεζας θα παρέμενε στο τεχνητό επίπεδο που φαίνεται να έθεταν κατά περίσταση ως στόχο.
 
«Σε κάθε περίπτωση, η ΕΚΚ θεωρεί ότι η καταχώρηση των εκάστοτε εντολών στο Χρηματιστήριο από μόνη της, ανεξαρτήτως εκτέλεσης ή όχι, ήταν πιθανόν να δώσει παραπλανητικές ενδείξεις στην αγορά καθότι δεν αποτελούσαν πραγματική ζήτηση σε σχέση με τη μετοχή της Λαϊκής Τράπεζας, αλλά ζήτηση που δημιουργείτο συγκεκαλυμμένα από τον ίδιο τον εκδότη της μετοχής μέσω παρένθετου προσώπου», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
 
Η IBG καταχωρούσε τις εντολές στο Χρηματιστήριο Αθηνών («ΧΑ») και όταν η συναλλαγή πραγματοποιείτο, η IBG ενημέρωνε σχετικά τη Commerz bank AG.
 
Στη συνέχεια, η Commerzbank AG (London branch) ενημέρωνε με τη σειρά της τη Λαϊκή Τράπεζα. Σε κάποιες περιπτώσεις, η Λαϊκή Τράπεζα φαίνεται να γνώριζε λεπτομέρειες σε σχέση με την εκτέλεση των εντολών που καταχωρούσε η Commerzbank AGστο ΧΑ, πριν ενημερωθεί συναφώς από τη Commerzbank AGκαι να ενημέρωνε σχετικά τη Commerzbank AG(London branch).
 
Οι συναλλαγές που φαίνεται ότι πραγματοποιούσε η Commerzbank AG ως παρένθετο πρόσωπο της Λαϊκής Τράπεζας, αντιστοιχούσαν σε αρκετές περιπτώσεις σε σημαντικό ποσοστό του συνολικού ημερήσιου όγκου συναλλαγών της μετοχής της Λαϊκής Τράπεζας στο ΧΑ.
 
Σε μεταγενέστερο στάδιο, μετά τη λήξη της χρηματιστηριακής συνεδρίας, η Λαϊκή Τράπεζα έστελνε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στη Commerzbank AG, με το οποίο ζητούσε την αναπροσαρμογή του δείκτη του δομημένου προϊόντος με ISINXS0345364227. Η αναπροσαρμογή του δείκτη αντιστοιχούσε στις μετοχές που είχε ήδη αγοράσει η Commerzbank AG, συνεπεία των εντολών που είχε λάβει από τη Λαϊκή Τράπεζα μέσω Bloomberg chat.
 
Η ΕΚΚ αποφάσισε να επιβάλει στη Commerzbank AG συνολικό πρόστιμο ύψους €650.000 για τις εν λόγω παραβάσεις, λαμβάνοντας υπόψη ως ελαφρυντικό παράγοντα το ότι έχουν παρέλθει πέραν των οκτώ ετών από τον ουσιώδη χρόνο.  

Γιατί δεν επιβλήθηκε πρόστιμο στη Λαϊκή Τράπεζα

Στην περίπτωση της Λαϊκής Τράπεζας, η ΕΚΚ αποφάσισε να μην επιβάλει διοικητικό πρόστιμο για τις εν λόγω παραβάσεις, λαμβάνοντας υπόψη ότι:

• Η Λαϊκή Τράπεζα βρίσκεται υπό καθεστώς εξυγίανσης βάσει του Νόμου 17(Ι)/2013 και/ή των σχετικών Διαταγμάτων της Κεντρικής Τράπεζας και έχει διοριστεί Ειδικός Διαχειριστής από το έτος 2013. Η κύρια δραστηριότητα της Λαϊκής Τράπεζας είναι η εκτέλεση των μέτρων εξυγίανσης τα οποία έχουν ληφθεί σύμφωνα με τις πρόνοιες του Νόμου 17(Ι)/2013 και/ή των σχετικών Διαταγμάτων της Κεντρικής Τράπεζας.
• Τυχόν επιβολή διοικητικού προστίμου στη Λαϊκή Τράπεζα, δεδομένων των συνθηκών, θα επιβαρύνει περαιτέρω τους καταθέτες, τους κατόχους αξιογράφων και τους μετόχους της.