Ο πιθανολογούμενος θάνατος του ηγέτη των μισθοφόρων της Βάγκνερ, Γ. Πριγκόζιν, σε ένα γεμάτο υπονοούμενα αεροπορικό δυστύχημα αφήνει τον Ρώσο πρόεδρο Β. Πούτιν πιο ισχυρό, αλλά για βραχυπρόθεσμο διάστημα, όπως τονίζει σε ανάλυσή του το Reuters.
Ταυτόχρονα όμως ο Πούτιν, παρά την κόντρα και το γεγονός ότι ο Πριγκόζιν αψήφησε την εξουσία του, χάνει έναν δυναμικό και οξυδερκή παίκτη που είχε αποδείξει τη χρησιμότητά του για το Κρεμλίνο στέλνοντας τους μαχητές του σε μερικές από τις πιο αιματηρές μάχες του πολέμου στην Ουκρανία και προωθώντας τα ρωσικά συμφέροντα σε όλη την Αφρική.
Μετά από 24 ώρες σιωπής, ο Πούτιν εξέφρασε «ειλικρινή συλλυπητήρια» στις οικογένειες και των 10 επιβατών του αεροσκάφους που συνετρίβη βόρεια της Μόσχας και εξήρε τον Πριγκόζιν ως «ταλαντούχο επιχειρηματία». Παράλληλα υποσχέθηκε πλήρη έρευνα, αλλά το αποτέλεσμά της είναι απίθανο να κλονίσει την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι ο Πριγκόζιν σκοτώθηκε ως πράξη εκδίκησης για τη διοργάνωση ανταρσίας στα τέλη Ιουνίου.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξετάζουν διάφορες θεωρίες σχετικά με το τι έριξε το αεροπλάνο, συμπεριλαμβανομένου ενός πυραύλου εδάφους-αέρος που το χτύπησε, δήλωσαν Αμερικανοί αξιωματούχοι στο Reuters. Αναλυτές δήλωσαν ότι η υπόθεση της εμπλοκής του Κρεμλίνου μπορεί στην πραγματικότητα να εξυπηρετεί τον σκοπό του Πούτιν.
«Όποιοι και αν είναι οι λόγοι της συντριβής του αεροσκάφους, όλοι θα το δουν ως πράξη τιμωρίας και αντίποινων και το Κρεμλίνο δεν θα παρέμβει ιδιαίτερα σε αυτό», δήλωσε η Τατιάνα Στανόβαγια, ιδρύτρια της εταιρείας συμβούλων R.Politik. Εκτίμησε ακόμη ότι «από την άποψη του Πούτιν, καθώς και πολλών από τις δυνάμεις ασφαλείας και τον στρατό, ο θάνατος του Πριγκόζιν θα πρέπει να αποτελέσει μάθημα για κάθε πιθανό μιμητή».
Η έναρξη της κόντρας
Το δυστύχημα συνέβη δύο μήνες μετά την ημέρα που ο Πριγκόζιν και οι μισθοφόροι του Βάγκνερ οργάνωσαν ανταρσία κατά την οποία πήραν τον έλεγχο μιας νότιας πόλης και προχώρησαν προς τη Μόσχα, καταρρίπτοντας πολλά αεροσκάφη της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας και σκοτώνοντας τους πιλότους τους.
Ο Πούτιν, ο οποίος έχει μιλήσει στο παρελθόν για το μίσος του προς τους προδότες, το χαρακτήρισε τότε ως «μαχαιριά στην πλάτη». Μετά την ανταρσία, ο Πριγκόζιν είχε σταματήσει μια διαρκή διαμάχη με το αμυντικό κατεστημένο, αλλά κατά τα άλλα συνέχισε τις επιχειρήσεις του, εμφανιζόμενος να κινείται ελεύθερα εντός και εκτός της Ρωσίας παρά τη συμφωνία με το Κρεμλίνο βάσει της οποίας επρόκειτο να φύγει για τη Λευκορωσία.
Ο Αμπάς Γκαλιάμοφ, πρώην λογογράφος του Κρεμλίνου που τώρα χαρακτηρίζεται «ξένος πράκτορας» από τη Ρωσία, δήλωσε ότι ο Πριγκόζιν είχε λανθασμένα υποθέσει ότι ήταν απαραίτητος στον Πούτιν λόγω της κλίμακας και της σημασίας των δραστηριοτήτων του.
Αυτές περιελάμβαναν εκτεταμένες επιχειρήσεις στην Αφρική, όπου η Βάγκνερ έχει επεκτείνει τις μισθοφορικές υπηρεσίες σε χώρες όπως το Μάλι και η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία με αντάλλαγμα παραχωρήσεις εξόρυξης χρυσού και διαμαντιών. Ενώ το Κρεμλίνο το παρουσίαζε ως μια καθαρά ιδιωτική εμπορική επιχείρηση, χρησιμοποίησε την Βάγκνερ για να επεκτείνει τη ρωσική επιρροή στην ήπειρο σε ανταγωνισμό με δυτικές δυνάμεις όπως η Γαλλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Το «κρυφό» κόστος
Όμως ο θάνατος του Πριγκόζιν δεν είναι χωρίς κόστος για τον πρόεδρο της Ρωσίας. Αναλυτές δήλωσαν ότι ανοίγει την προοπτική ενός «βρώμικου αγώνα» για τον έλεγχο της τεράστιας επιχειρηματικής αυτοκρατορίας της Βάγκνερ, καθώς και μια πιθανή διάσπαση μεταξύ πραγματιστών που είναι πρόθυμοι να ενσωματωθούν στο υπουργείο Άμυνας και μιας θιγμένης υπερεθνικιστικής παράταξης που ήδη εκτονώνει την οργή της στα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης.
«Νομίζω ότι είναι πιθανό ότι με πολλούς τρόπους θα γίνει ένα είδος ακέφαλου περιβάλλοντος τύπου "Game of Thrones" ή "Sopranos", όπου θα έχουμε ανταγωνιστικές μικρότερες φατρίες και μικρότερες διασπάσεις της Βάγκνερ», δήλωσε ο Άντριου Μπόρεν, εκτελεστικός διευθυντής της εταιρείας πληροφοριών απειλών Flashpoint και πρώην αξιωματούχος των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και εκτίμησε ότι «μακροπρόθεσμα πιστεύω ότι είναι μια στρατηγική απώλεια (για τη Ρωσία».
Ο Σ. Ραμάνι, αναλυτής στη δεξαμενή σκέψης RUSI του Λονδίνου και συγγραφέας του βιβλίου "Η Ρωσία στην Αφρική", δήλωσε ότι η απώλεια του εκτεταμένου δικτύου του Πριγκόζιν θα ήταν ένα μειονέκτημα για τον Πούτιν. «Χάνει πολλές από τις προσωπικές επαφές που ο Πριγκόζιν κατάφερε να καλλιεργήσει σε αυτή την ήπειρο, συμπεριλαμβανομένου του είδους των επαφών που θα ήταν απαραίτητες για την εξαγωγή χρυσού και διαμαντιών από χώρες που έχουν επιβληθεί κυρώσεις, όπως το Μάλι και η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία», υπογράμμισε.
Το αεροπορικό δυστύχημα συνέβη την ίδια ημέρα που τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν την απομάκρυνση του Σεργκέι Σουρόβικιν, πρώην διοικητή της πολεμικής προσπάθειας της Ρωσίας στην Ουκρανία, από επικεφαλής της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας. Ευρείες αλλά ανεπιβεβαίωτες αναφορές ανέφεραν ότι ο Σουρόβικιν είχε τεθεί υπό έρευνα για πιθανή συνέργεια στην ανταρσία του Πριγκόζιν.
Ο Ρ. Χόργιαθ, ειδικός σε θέματα Ρωσίας στο Πανεπιστήμιο La Trobe της Μελβούρνης, δήλωσε ότι η θέση του Πούτιν παραμένει εύθραυστη. «Το πρόβλημα με τη δολοφονία του Πριγκόζιν είναι ότι κινδυνεύει να προκαλέσει πράξεις εκδίκησης από τους δεκάδες χιλιάδες μισθοφόρους της Βάγκνερ - μερικοί σκληροτράχηλοι βετεράνοι της μάχης, μερικοί καταδικασμένοι εγκληματίες - που έχουν πολεμήσει υπό τη σημαία της. Κινδυνεύει επίσης να τραβήξει νέα προσοχή στη λαϊκιστική εκστρατεία του Πριγκόζιν, στην καταδίκη του για τη δικαιολόγηση του πολέμου από το καθεστώς και στο τεράστιο χάσμα που χωρίζει τα επιπόλαια παιδιά της άρχουσας ελίτ από τα παιδιά των απλών ανθρώπων, που επέστρεφαν από την Ουκρανία μέσα σε φέρετρα».