Τον άμεσο κίνδυνο επιβράδυνσης της οικονομικής ανάπτυξης αντιμετωπίζει η Κίνα, όπως επισημαίνει ο Economist, υπό το βάρος της πολιτικής μηδενικών κρουσμάτων Covid του προέδρου Σι Τζινπίνγκ και της απόφασής του για αριστερή στροφή στην οικονομική πολιτική.
Τα τελευταία 20 χρόνια η Κίνα αποτελεί τη μεγαλύτερη και πιο αξιόπιστη πηγή ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας. Συνέβαλε στο ένα τέταρτο της αύξησης του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά την περίοδο αυτή και αναπτύχθηκε σε 79 από τα 80 τρίμηνα.
Για το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου από τότε που η Κίνα «άνοιξε» μετά το θάνατο του Μάο, το Κομμουνιστικό Κόμμα υιοθέτησε μια πρακτική προσέγγιση για να κάνει τη χώρα πλουσιότερη, συνδυάζοντας τις μεταρρυθμίσεις της αγοράς με τον κρατικό έλεγχο.
Τώρα, όμως, η οικονομία της Κίνας βρίσκεται σε κίνδυνο. Το άμεσο ζήτημα είναι η εκστρατεία για μηδενικά κρούσματα Covid, η οποία έχει προκαλέσει ύφεση και μπορεί να καταδικάσει την οικονομία σε ένα μοτίβο «σταμάτα – ξεκίνα». Αυτό επιδεινώνει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα: τον ιδεολογικό αγώνα του προέδρου Σι Τζινπίνγκ για την αναδιαμόρφωση του κρατικού καπιταλισμού. Αν παραμείνει σε αυτόν τον δρόμο, η Κίνα θα αναπτυχθεί πιο αργά και θα είναι λιγότερο προβλέψιμη, με μεγάλες συνέπειες για την ίδια και τον κόσμο.
Μετά από σχεδόν δύο μήνες, το lockdown στη Σαγκάη χαλαρώνει, αλλά η Κίνα απέχει πολύ από το να είναι απαλλαγμένη από τον κορονοϊό, με νέα κρούσματα στο Πεκίνο και την Τιαντζίν. Οι λιανικές πωλήσεις τον Απρίλιο ήταν 11% χαμηλότερες από ό,τι ένα χρόνο νωρίτερα και οι αγορές στα γνωστά καταστήματα γρήγορου φαγητού, αυτοκινήτων και Cartier είναι αδύναμες. Παρόλο που ορισμένοι εργάτες ζουν στα εργοστάσια, η βιομηχανική παραγωγή και ο όγκος των εξαγωγών έχουν υποχωρήσει.
Για το 2022 η Κίνα θα πρέπει να καταβάλει προσπάθεια ώστε να αναπτυχθεί με ταχύτερο ρυθμό από τις ΗΠΑ, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά από το 1990, στον απόηχο της σφαγής κοντά στην πλατεία Τιενανμέν. Για τον κ. Σι η χρονική συγκυρία είναι τρομερή: μετά το 20ό συνέδριο του κόμματος αργότερα φέτος, σκοπεύει να επιβεβαιωθεί για τρίτη θητεία ως πρόεδρος, σπάζοντας τον πρόσφατο κανόνα που θέλει τους ηγέτες να αποχωρούν μετά από δύο θητείες.
Είναι, ωστόσο, ο κ. Σι που φέρει μεγάλη ευθύνη για τα διπλά πλήγματα στην οικονομία. Το πρώτο είναι η πολιτική «μηδενικών κρουσμάτων Covid», η οποία εφαρμόζεται εδώ και 28 μήνες. Το κόμμα φοβάται ότι η πλήρης κατάργηση των περιοριστικών μέτρων θα οδηγήσει σε ένα κύμα εξόδου που θα μπορούσε να σκοτώσει εκατομμύρια ανθρώπους. Αυτό μπορεί να είναι αλήθεια, αλλά έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος: 100 εκατ. άνθρωποι άνω των 60 ετών δεν έχουν λάβει μία τρίτη δόση εμβολίου, καθώς η κυβέρνηση αρνείται να εισάγει εμβόλια τύπου mRNA.
Η Κίνα απέσυρε τη συμμετοχή της στη διοργάνωση του Ασιατικού Κυπέλλου, ενός ποδοσφαιρικού διαγωνισμού, τον Ιούνιο του 2023. Γίνεται λόγος για μόνιμους σταθμούς ελέγχου και μόνιμο στρατό που θα κάνει συνεχείς ελέγχους. Δεδομένου ότι η παράλλαξη Όμικρον είναι εξαιρετικά μεταδοτική, είναι αναπόφευκτες περισσότερες επιδημίες και αποκλεισμοί. Αλλά δεδομένου ότι η πολιτική μηδενικών κρουσμάτων ταυτίζεται με τον κ. Σι, κάθε κριτική της θεωρείται σαμποτάζ.
Ο ίδιος ιδεολογικός ζήλος κρύβεται πίσω από το δεύτερο σοκ, μια σειρά οικονομικών πρωτοβουλιών που αποτελούν αυτό που ο κ. Σι αποκαλεί «νέα αναπτυξιακή αντίληψη», η οποία προορίζεται να αντιμετωπίσει «μεγάλες αλλαγές που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και έναν αιώνα», όπως η σινοαμερικανική διάσπαση. Οι στόχοι είναι ορθολογικοί: να αντιμετωπιστούν οι ανισότητες, τα μονοπώλια και το χρέος και να διασφαλιστεί ότι η Κίνα θα κυριαρχήσει στις νέες τεχνολογίες και θα οχυρωθεί έναντι των δυτικών κυρώσεων.
Ωστόσο, σε όλες τις περιπτώσεις ο κ. Σι πιστεύει ότι το κόμμα πρέπει να αναλάβει τον έλεγχο, ενώ η εφαρμογή ήταν κατά κύριο λόγο τιμωρητική και χαρακτηρίσθηκε από αστάθεια. Μια θύελλα προστίμων, νέων κανονισμών και εκκαθαρίσεων έχει προκαλέσει στασιμότητα στη δυναμική βιομηχανία τεχνολογίας, η οποία συνεισφέρει το 8% του ΑΕΠ. Και μια άγρια αλλά ελλιπής καταστολή στον τομέα των ακινήτων, που είναι υπεύθυνος για πάνω από το ένα πέμπτο του ΑΕΠ, έχει οδηγήσει σε μια κρίση χρηματοδότησης - ένας λόγος για τον οποίο οι πωλήσεις κατοικιών μειώθηκαν κατά 47% τον Απρίλιο σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα.
Η κυβέρνηση ελπίζει ότι ένα τεράστιο πρόγραμμα τόνωσης που βρίσκεται στα σκαριά θα τη βοηθήσει να επιτύχει τον επίσημο στόχο ανάπτυξης 5,5% για το 2022 και να ηρεμήσει την κατάσταση ενόψει του συνεδρίου. Στις 19 Μαΐου ο πρωθυπουργός Λι Κετσιάνγκ κάλεσε τους αξιωματούχους να «δράσουν αποφασιστικά» για την αποκατάσταση της ανάπτυξης και η κεντρική τράπεζα μείωσε τα επιτόκια των ενυπόθηκων δανείων. Το κόμμα προσπάθησε να καθησυχάσει τους τρομοκρατημένους μεγιστάνες της τεχνολογίας. Ένα πιθανό επόμενο βήμα είναι ένα μεγάλο κυβερνητικό πρόγραμμα υποδομών χρηματοδοτούμενο από ομόλογα.
Αλλά περισσότερο χρέος δεν θα εξαλείψει την ανάγκη για δρακόντεια lockdown ή θα μειώσει τους κινδύνους από το οικονομικό μοντέλο του κ. Σι, το οποίο περιλαμβάνει την επέκταση του πεδίου εφαρμογής του λιγότερο παραγωγικού τμήματος της οικονομίας: του κυβερνητικού. Η βιομηχανική πολιτική της Κίνας έχει σημειώσει τρομερές επιτυχίες, για παράδειγμα την οικοδόμηση μιας κυρίαρχης παγκόσμιας θέσης στις προηγμένες μπαταρίες. Ο κ. Σι ελπίζει ότι η τεχνολογία και μια νέα ομάδα κρατικών επενδυτικών κεφαλαίων θα καταστήσουν τη λήψη αποφάσεων πιο ευέλικτη. Αλλά κανείς δεν πρέπει να ξεχνά τις προηγούμενες αποτυχημένες προσπάθειες.
Εν τω μεταξύ, τα κίνητρα στο πιο παραγωγικό τμήμα της οικονομίας, τον ιδιωτικό τομέα, έχουν μειωθεί. Μπορεί κάποιος να το δει αυτό στις χρηματοπιστωτικές αγορές, οι οποίες έχουν δει μεγάλες εκροές. Το κόστος του κεφαλαίου έχει αυξηθεί: Οι κινεζικές μετοχές διαπραγματεύονται με έκπτωση 45% σε σχέση με τις αμερικανικές, ένα χάσμα σχεδόν ρεκόρ. Οι υπολογισμοί των επενδυτών και των επιχειρηματιών αλλάζουν. Κάποιοι φοβούνται ότι η οικονομική άνθηση για κάθε επιχείρηση θα περιοριστεί από ένα κόμμα που είναι καχύποπτο απέναντι στον ιδιωτικό πλούτο και τη δύναμη.
Οι επενδυτές υποστηρίζουν ότι έχουν στραφεί στο να ποντάρουν στις μεγαλύτερες επιδοτήσεις και όχι στις καλύτερες ιδέες. Για πρώτη φορά εδώ και 40 χρόνια κανένας σημαντικός τομέας της οικονομίας δεν υφίσταται μεταρρυθμίσεις φιλελευθεροποίησης. Χωρίς αυτές, η ανάπτυξη θα υποφέρει.
Η ιδεολογική οικονομική πολιτική του κ. Σι έχει μεγάλες επιπτώσεις για όλη την υφήλιο. Αν και τα κίνητρα θα μπορούσαν να τονώσουν τη ζήτηση, είναι πιθανό να υπάρξουν περισσότερα lockdown, θέτοντας σε κίνδυνο μια παγκόσμια οικονομία που φλερτάρει με την ύφεση. Στις επιχειρήσεις, το μέγεθος και η πολυπλοκότητα της Κίνας καθιστούν αδύνατο να την αγνοήσουν οι πολυεθνικές. Όμως, περισσότερες θα αναπροσαρμόσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού μακριά από την Κίνα, όπως φέρεται να κάνει η Apple.
Οι κινεζικές εταιρείες μπορεί να κυριαρχήσουν σε ορισμένες βιομηχανίες της δεκαετίας του 2030, αλλά η Δύση είναι πιθανό να γίνει πιο προσεκτικός εισαγωγέας κινεζικών προϊόντων. Στη διπλωματία, ένας λιγότερο φιλόδοξος και ανεξάρτητος ιδιωτικός τομέας σημαίνει ότι η παρουσία της Κίνας στο εξωτερικό θα είναι περισσότερο κρατική και πολιτική. Μπορεί να γίνει πιο κακόβουλη, αλλά και λιγότερο αποτελεσματική.
Και τι γίνεται με τη ζωή στο εσωτερικό μιας πιο απομονωμένης Κίνας; Ενώ οι άνθρωποι ξεσπούν στο διαδίκτυο για τα lockdown και τις χαμένες θέσεις εργασίας, αυτό είναι απίθανο να μεταφραστεί σε αναταραχή χάρη στην επιτήρηση, την προπαγάνδα και την ευρεία υποστήριξη των στόχων του κόμματος.
Ορισμένοι τεχνοκράτες διαφωνούν με την αριστερή στροφή της χώρας, αλλά δεν έχουν τη δύναμη και το θάρρος που απαιτούνται για να αντιταχθούν σε αυτήν. Και στο βαθμό που μπορεί να διακρίνει κανείς από το μαύρο κουτί της πολιτικής ελίτ, δεν υπάρχει αντίπαλος του κ. Σι, ο οποίος είναι 68 ετών. Ωστόσο, ενόψει ενός συνεδρίου του κόμματος που μπορεί να τον οδηγήσει στην εξασφάλιση της εξουσίας τουλάχιστον μέχρι το 2027, οι αδυναμίες της μονομερούς διακυβέρνησης στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου είναι εμφανείς.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
