Στις Βρυξέλες θα συναντηθούν σήμερα ο Βρετανός πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, και η επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε μια ακόμη προσπάθεια ώστε να βρεθεί η χρυσή τομή και να υπάρξει συμφωνία μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ για την εμπορική τους σχέση στη μετά Brexit εποχή.
Ο Τζόνσον εμφανίζεται απαισιόδοξος ότι μία τέτοια συμφωνία μπορεί να επιτευχθεί εγκαίρως αλλά επεσήμανε πως «η κατάσταση αυτή τη στιγμή είναι πολύ «περίεργη». Υπάρχουν όρια, πέρα από τα οποία δεν πηγαίνει προφανώς καμία λογική, ανεξάρτητη κυβέρνηση ή χώρα», είπε ο ίδιος.
Ο Τζόνσον είχε χθες τηλεφωνική επικοινωνία με την επικεφαλής της Κομισιόν και οι δύο πλευρές παραδέχθηκαν ότι αυτά που τους χωρίζουν είναι περισσότερα από αυτά που τους ενώνουν, αν και δεν θέλησαν να αποκλείσουν το ενδεχόμενο τελικά να επιτευχθεί συμφωνία.
Από την πλευρά του ο επικεφαλής ευρωπαίος διαπραγματευτής Μισέλ Μπαρνιέ προειδοποίησε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα θυσιάσει το μέλλον της για να συνάψει μετά-Brexit συμφωνία, με τίμημα υποχωρήσεις που θα έπλητταν την ενιαία αγορά της. «Δεν θα θυσιάσουμε ποτέ το μέλλον μας για μία στιγμή του παρόντος. Η πρόσβαση στην ενιαία αγορά μας σημαίνει προϋποθέσεις», έγραψε στο Twitter ο Μισέλ Μπαρνιέ μετά την ολοκλήρωση συνόδου των υπουργών Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και τονίζοντας ότι υπάρχει «απόλυτη ενότητα» των 27 απέναντι στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Τη Δευτέρα φάνηκε ότι ένα εμπόδιο δεν υπάρχει πια: Η βρετανική κυβέρνηση άφησε να εννοηθεί ότι δεν πρόκειται να θέσει σε ισχύ δύο νομοθετήματα που απειλούσαν να ακυρώσουν τμήματα της συμφωνίας εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ, η οποία τέθηκε σε ισχύ τον περασμένο Ιανουάριο. Ανάμεσά τους βρίσκεται και ο αμφιλεγόμενος νόμος εσωτερικής αγοράς, για τον οποίο ένας υπουργός κατά την πρώτη ανάγνωση στη Βουλή των Κοινοτήτων ανέφερε ελαφρά τη καρδία, ότι ορισμένα σημεία του παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο. Αυτό και ένα άλλο νομοθέτημα θα έθεταν τις συμφωνίες με την ΕΕ για την ελεύθερη διακίνηση προϊόντων ανάμεσα στη Β. Ιρλανδία και τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας εν τοις πράγμασι εκτός ισχύος.
Παρόλα αυτά, όπως αναφέρει η Deutsche Welle, εδώ ακριβώς βρίσκεται η γενεσιουργός αιτία τμήματος των προβλημάτων που ανέκυψαν στις διαπραγματεύσεις. Οι Ευρωπαίοι δεν εμπιστεύονται τους Βρετανούς ότι θα τηρήσουν τις συμφωνίες. Διπλωμάτες στις Βρυξέλλες εκφράζουν την υπόθεση, ότι όποιος είναι έτοιμος μια φορά να παραβιάσει μια συμφωνία, θα μπορούσε να το κάνει και μια δεύτερη φορά με τη νέα συμφωνία για τις μελλοντικές εμπορικές σχέσεις ΕΕ-Βρετανίας. Αυτό είναι και ο λόγος που προσπαθούν να «θωρακίσουν» τις συμφωνίες με ρήτρες κι άλλα ένδικα μέσα.
Τα τρία κρίσιμα σημεία διαφωνίας
Στις διαπραγματεύσεις τρία ακανθώδη σημεία συνεχίζουν να χωρίζουν τις δύο πλευρές: Ο δίκαιος ανταγωνισμός, ο έλεγχος της εμπορικής συμφωνίας και το δικαίωμα αλιείας. Τέλος της προηγούμενης εβδομάδας κάποια αχτίδα ελπίδας για μία συμφωνία φάνταζε στον ορίζοντα. Αλλά η Γαλλία, η Ολλανδία και άλλες χώρες έβαλαν εμπόδια. Το Παρίσι προειδοποίησε ότι δεν θα πρέπει να γίνονται υπερβολικές παραχωρήσεις, για τις οποίες θα μετάνιωνε κανείς εκ των υστέρων σε περίπτωση που η Βρετανία απομακρύνονταν συνεχώς από την κοινοτική νομοθεσία. Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται ο πραγματικός πυρήνας της διαμάχης: Η κυβέρνηση του Λονδίνου συνεχώς τονίζει ότι ο πραγματικός στόχος του Brexit είναι πλήρης ελευθερία και ανεξαρτησία. Η Βρετανία θέλει να έχει την πλήρη ελευθερία κινήσεων για να θέτει δικούς της κανόνες. Εμπειρογνώμονες, όπως ο Ντέιβιντ Χένιγκ από το UK trade policy project, κάνουν σαφές ότι από σύγχρονες εμπορικές συμφωνίες που ορίζουν κανόνες για τις εμπορικές σχέσεις δύο ή τριών κρατών, αυτόματα πηγάζουν περιορισμοί στην άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων. Υπό αυτήν την έννοια συνιστά βασικό σφάλμα της βρετανικής κυβέρνησης να μην αναγνωρίζει μια πραγματικότητα.
Η δεύτερη κρίσιμη διαφωνία αφορά στον έλεγχο τήρησης της συμφωνίας. Η ΕΕ επιθυμεί να έχει στη διάθεσή της «αιχμηρά όπλα» σε περίπτωση που οι Βρετανοί παραβιάσουν τους όρους της εμπορικής συμφωνίας. Σε αυτήν την περίπτωση ζητούν άμεση επιβολή δασμών κι άλλων νομικών κυρώσεων. Η βρετανική πλευρά απορρίπτει μέχρι στιγμής κάτι τέτοιο. Το τρίτο δυσεπίλυτο σημείο είναι το δικαίωμα αλιείας στο στενό της Μάγχης. Πόση πρόσβαση θα έχουν οι ευρωπαίοι ψαράδες στο βρετανικό θαλάσσιο χώρο; Πόση διάρκεια θα έχουν τυχόν μεταβατικά διαστήματα και πώς θα διαμορφωθούν οι ποσοστώσεις για ορισμένα είδη ψαριών; Αυτά είναι τα κύρια ερωτήματα.