Σε ιστορικό χαμηλό η τουρκική λίρα, πέφτουν οι άμυνες του Ερντογάν

Σε νέο ιστορικό χαμηλό υποχώρησε σήμερα η τουρκική λίρα, με τις απώλειες έναντι του δολαρίου να ξεπερνούν το 3% και να φθάνουν το 5% μέσα σε δύο ημέρες, καθώς οι επενδυτές αποσύρουν κεφάλαια από την Τουρκία υπό τον φόβο νέας συναλλαγματικής κρίσης, ενώ οι αμυντικές γραμμές που είχαν στήσει οι τουρκικές αρχές και οι κρατικές εμπορικές τράπεζες της χώρας έχουν ήδη σπάσει, παρά το γεγονός ότι φέτος έχει «καεί» συνάλλαγμα άνω των 65 δισ. δολ. για να στηριχθεί το νόμισμα.

Η λίρα έφθασε να χάνει νωρίτερα 3,2% και να υποχωρεί ως τις 7,2775 λίρες έναντι του δολαρίου, υποχωρώντας χαμηλότερα από το προηγούμενο ιστορικό χαμηλό, το οποίο είχε καταγραφεί τον Μάιο. Όπως αναφέρει το Bloomberg σε υψηλό τριμήνου ανέβηκε το κόστος ασφάλισης των τουρκικών ομολόγων έναντι του κινδύνου αθέτησης πληρωμών μέσω των CDS, ενώ 4,8% υποχωρούσε ο δείκτης του Χρηματιστηρίου Κωνσταντινούπολης, με τη χειρότερη επίδοση σήμερα στο σύνολο των αναδυόμενων αγορών.

Από χθες είχε αρχίσει να γίνεται εμφανές ότι οι τουρκικές αρχές έχαναν τον έλεγχο των συναλλαγματικών ισοτιμιών της λίρας, καθώς το δολάριο «κάλπαζε» ανεξέλεγκτο, ξεπερνώντας και το κρίσιμο όριο των 7 λιρών/δολάριο, με τις απώλειες της λίρας να κυμαίνονται γύρω στο 2%.

Η κεντρική τράπεζα, σε συνεργασία με τις εμπορικές τράπεζες στήριζαν τη λίρα με πωλήσεις δεκάδων δισ. δολαρίων και τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας έχουν εξαντληθεί, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να υπογραμμίζει ότι η χώρα είναι ευάλωτη σε σοκ και να συνιστά, εμμέσως πλην σαφώς, στις τουρκικές αρχές να σταματήσουν να προσπαθούν να στηρίξουν τεχνητά την ισοτιμία του νομίσματος, αλλά να κάνουν προσπάθεια να συγκεντρώσουν συναλλαγματικά αποθέματα. Σύμφωνα με υπολογισμούς των Financial Times, τα πραγματικά αποθέματα της Τουρκίας έχουν καταστεί αρνητικά, αν αφαιρεθούν τα swaps συναλλάγματος της κεντρικής με τις εμπορικές τράπεζες και τα αποθέματα χρυσού. Υπολογίζεται ότι τα εξωτερικά στοιχεία ενεργητικού είναι -32 δισ. δολ.

Οι προσπάθειες στήριξης της λίρας είχαν προκαλέσει σοβαρότατες δυσλειτουργίες στις αγορές της Τουρκίας. Οι εμπορικές τράπεζες δεν πρόσφεραν ρευστότητα σε λίρες στις μεγάλες τράπεζες στο Λονδίνο, με αποτέλεσμα να αυξηθούν πάνω από το 1.000% τα επιτόκια των swaps. Αμέσως μετά, οι ξένες τράπεζες έσπευσαν να ρευστοποιήσουν μετοχές και ομόλογα της Τουρκίας, για να αντλήσουν λίρες, κάτι που θορύβησε τις τουρκικές αρχές και δόθηκε εντολή στις εμπορικές τράπεζες να συνεχίσουν να τροφοδοτούν με λίρες την αγορά του Λονδίνου, αλλά από αυτό το σημείο και μετά άρχισε η μεγάλη πτώση της ισοτιμίας της λίρας.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ δεν είναι βιώσιμη η πολιτική των πολύ χαμηλών επιτοκίων με παράλληλη στήριξη της λίρας. Το Ταμείο σημείωσε ότι η Τουρκία είναι ευάλωτη σε εξωτερικά σοκ, δηλαδή κινδυνεύει να  περιέλθει σε συναλλαγματική κρίση, καθώς, μεταξύ άλλων, καταγράφεται πολύ μεγάλη μείωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Ταμείου, στο τέλος του 2019 τα συναλλαγματικά αποθέματα επαρκούσαν κατά 85% για να καλύψουν τις εκτιμώμενες από το ΔΝΤ έκτακτες ανάγκες πληρωμών σε συνθήκες αναταραχής, αλλά το ποσοστό έπεσε απότομα τον Μάιο σε 67%.Αντίστοιχα, η κάλυψη του εξωτερικού χρέους από τα διαθέσιμα έπεσε από το 64% στο 46%.

Το Ταμείο συνιστά στην Τουρκία να προχωρήσει μεσοπρόθεσμα σε σημαντική συγκέντρωση συναλλαγματικών αποθεμάτων για να μπορεί να αντιμετωπίσει τις υποχρεώσεις εξωτερικού χρέους και να αντιπαρέλθει την εξάρτησή της από βραχυχρόνιες τοποθετήσεις ξένων κεφαλαίων στη χώρα.

Το μεγάλο ερώτημα είναι αν η κεντρική τράπεζα, που έχει μειώσει περισσότερο από 15% τα επιτόκιά της τον τελευταίο χρόνο, θα πάρει άδεια από τον Ερντογάν για να προχωρήσει σε αυξήσεις επιτοκίων, ώστε να αρχίσουν να επανέρχονται ξένα κεφάλαια στη χώρα. Σήμερα το επιτόκιο της λίρας, αν αφαιρεθεί ο πληθωρισμός, είναι -4,5% και είναι από τα χαμηλότερα στον κόσμο, με αποτέλεσμα να αποθαρρύνονται οι εισροές κεφαλαίων. Ο Ερντογάν επιμένει σε χαμηλά επιτόκια για να δίνονται δάνεια από τις τράπεζες και να υποστηριχθεί η οικονομία, ενώ αν τα επιτόκια αυξηθούν η λίρα θα βρει στήριξη, αλλά θα βρεθούν υπό σοβαρή πίεση οι Τούρκοι δανειολήπτες.