Η οικονομική κρίση του κορονοϊού απαιτεί απαντήσεις σαν να πρόκειται για ένα πόλεμο και θα απαιτηθεί ρύθμιση δανείων σε μαζική κλίμακα, υπογραμμίζει ο Μάριο Ντράγκι σε άρθρο του στους Financial Times.
Στο άρθρο του, ο τέως πρόεδρος της ΕΚΤ κρούει των κώδωνα του κινδύνου, ξεκαθαρίζοντας πως βρισκόμαστε μπροστά σε μία αναπόφευκτη μεγάλη ύφεση που θα δημιουργήσει στρατιές ανέργων και τεράστια χρέη στις ιδιωτικές επιχειρήσεις και ζητά άμεση δράση από τις κυβερνήσεις.
«Η πανδημία κορονοϊού είναι μια ανθρώπινη τραγωδία δυνητικά βιβλικών διαστάσεων. Πολλοί σήμερα ζουν με το φόβο της ζωής τους ή θρηνούν τους αγαπημένους τους. Οι δράσεις που αναλαμβάνουν οι κυβερνήσεις για να αποτρέψουν την υπερφόρτιση των συστημάτων υγείας μας είναι γενναίες και απαραίτητες. Και πρέπει να υποστηριχθούν.
Αλλά αυτές οι ενέργειες έρχονται επίσης με ένα τεράστιο και αναπόφευκτο οικονομικό κόστος. Ενώ πολλοί αντιμετωπίζουν μια απώλεια ζωής, πάρα πολλοί περισσότεροι αντιμετωπίζουν την απώλεια των μέσων διαβίωσης. Μέρα με τη μέρα, οι οικονομικές ειδήσεις επιδεινώνονται. Οι εταιρείες αντιμετωπίζουν απώλεια εισοδήματος και πολλές ήδη και απολύουν εργαζόμενους. Μια βαθιά ύφεση είναι αναπόφευκτη», γράφει ο πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ.
Αύξηση δημόσιου χρέους όπως εν καιρώ πολέμου
Όπως τονίζει ο Μάριο Ντράγκι:
Η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι πώς να ενεργήσουμε με επαρκή δύναμη και ταχύτητα για να αποτρέψουμε την ύφεση και μια παρατεταμένη κατάθλιψη που θα αφήσει ανεπανόρθωτη βλάβη. Είναι ήδη σαφές ότι η απάντηση πρέπει να συνεπάγεται σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους. Η απώλεια εισοδήματος του ιδιωτικού τομέα — και κάθε χρέος που συγκεντρώνεται για την κάλυψη του κενού — πρέπει τελικά να απορροφηθεί, είτε στο σύνολο είτε εν μέρει, στους ισολογισμούς του Δημοσίου. Τα πολύ υψηλότερα επίπεδα δημόσιου χρέους θα αποτελέσουν μόνιμο χαρακτηριστικό των οικονομιών μας και θα συνοδεύονται από διαγραφή ιδιωτικού χρέους.
Είναι ο κατάλληλος ρόλος του κράτους να αναπτύξει τον ισολογισμό του για την προστασία των πολιτών και της οικονομίας από τους κλυδωνισμούς για τους οποίους ο ιδιωτικός τομέας δεν ευθύνεται και δεν μπορεί να απορροφήσει. Τα κράτη μέλη το έπραξαν πάντα ενόψει των εθνικών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Οι πόλεμοι — το πιο σχετικό προηγούμενο — χρηματοδοτήθηκαν από αυξήσεις του δημόσιου χρέους. Κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, στην Ιταλία και τη Γερμανία μεταξύ 6 και 15% των πολεμικών δαπανών σε πραγματικούς όρους χρηματοδοτήθηκε από φόρους. Στην Αυστροουγγαρία, τη Ρωσία και τη Γαλλία, κανένα από τα συνεχιζόμενα έξοδα του πολέμου δεν καταβλήθηκε από φόρους. Παντού, η φορολογική βάση διαβρώθηκε από πολεμικές ζημιές και στρατολόγηση. Σήμερα, είναι από την ανθρώπινη αγωνία της πανδημίας και το κλείσιμο.
Να μη χαθούν θέσεις εργασίας
Το βασικό ερώτημα δεν είναι αν αλλά πώς το κράτος θα πρέπει να θέσει τον ισολογισμό του σε καλή χρήση. Προτεραιότητα δεν πρέπει να είναι μόνο η παροχή βασικού εισοδήματος σε όσους χάνουν τη δουλειά τους. Πρέπει να προστατεύσουμε τους ανθρώπους από το να χάσουν τη δουλειά τους εξαρχής. Εάν δεν το κάνουμε, θα εξέλθουμε από αυτήν την κρίση με μόνιμα χαμηλότερη απασχόληση και ικανότητα, καθώς οι όμιλοι και οι εταιρείες αγωνίζονται να αποκαταστήσουν τους ισολογισμούς τους και να ξαναχτίσουν τα καθαρά περιουσιακά στοιχεία τους.
Οι επιδοτήσεις για την απασχόληση και την ανεργία και η αναβολή πληρωμής των φόρων είναι σημαντικά βήματα που έχουν ήδη εισαχθεί από πολλές κυβερνήσεις. Ωστόσο, η προστασία της απασχόλησης και της παραγωγικής ικανότητας σε μια εποχή δραματικής απώλειας εισοδήματος απαιτεί άμεση στήριξη ρευστότητας. Αυτό είναι απαραίτητο για όλες τις επιχειρήσεις να καλύψουν τα λειτουργικά τους έξοδα κατά τη διάρκεια της κρίσης, είτε πρόκειται για μεγάλες εταιρείες είτε ακόμη περισσότερο για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενους επιχειρηματίες. Αρκετές κυβερνήσεις έχουν ήδη θεσπίσει ευπρόσδεκτα μέτρα για τη διοχέτευση της ρευστότητας στις προβληματικές επιχειρήσεις. Ωστόσο, απαιτείται μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση».
Μαζικές ρυθμίσεις δανείων
Ενώ οι διάφορες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ποικίλες χρηματοπιστωτικές και βιομηχανικές δομές, ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος για να φθάσουν αμέσως σε κάθε ρωγμή της οικονομίας είναι να κινητοποιήσουν πλήρως το σύνολο των χρηματοπιστωτικών συστημάτων τους: αγορές ομολόγων, κυρίως για τις μεγάλες επιχειρήσεις, τραπεζικά συστήματα και σε ορισμένες χώρες, ακόμη και το ταχυδρομικό σύστημα για όλους τους άλλους. Και πρέπει να γίνει αμέσως, αποφεύγοντας γραφειοκρατικές καθυστερήσεις. Οι τράπεζες ειδικότερα εκτείνονται σε ολόκληρη την οικονομία και μπορούν να δημιουργήσουν χρήματα αμέσως επιτρέποντας υπεραναλήψεις ή ανοίγοντας πιστωτικές διευκολύνσεις.
Οι τράπεζες πρέπει να δανείζουν γρήγορα κεφάλαια με μηδενικό κόστος σε εταιρείες που είναι έτοιμες να σώσουν θέσεις εργασίας. Δεδομένου ότι με αυτόν τον τρόπο γίνονται όχημα δημόσιας πολιτικής, το κεφάλαιο που χρειάζονται για να εκτελέσουν αυτό το έργο πρέπει να παρέχεται από την κυβέρνηση με τη μορφή κρατικών εγγυήσεων για όλες τις πρόσθετες υπεραναλήψεις ή δάνεια. Ούτε οι κανόνες ρύθμισης, ούτε οι κανόνες εξασφάλισης θα πρέπει να εμπόδιο στη δημιουργία όλου του χώρου που απαιτείται στους ισολογισμούς των τραπεζών για τον σκοπό αυτό. Επιπλέον, το κόστος αυτών των εγγυήσεων δεν θα πρέπει να βασίζεται στον πιστωτικό κίνδυνο της εταιρείας που τις λαμβάνει, αλλά θα πρέπει να είναι μηδενικό ανεξάρτητα από το κόστος χρηματοδότησης της κυβέρνησης που τις εκδίδει.
Οι εταιρείες, ωστόσο, δεν θα αντλήσουν στήριξη ρευστότητας απλώς και μόνο επειδή η πίστωση είναι φθηνή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, για παράδειγμα, επιχειρήσεις με καθυστέρηση παραγγελίας, οι ζημίες τους μπορεί να είναι ανακτήσιμες και στη συνέχεια θα αποπληρώσουν το χρέος. Σε άλλους τομείς, αυτό πιθανότατα δεν θα συμβεί.
Οι εταιρείες αυτές ενδέχεται να εξακολουθούν να είναι σε θέση να απορροφήσουν αυτήν την κρίση για σύντομο χρονικό διάστημα και να αυξήσουν το χρέος τους για να διατηρήσουν το προσωπικό τους στην εργασία. Αλλά οι συσσωρευμένες απώλειες τους κινδυνεύουν να βλάψουν την ικανότητά τους να επενδύσουν στη συνέχεια. Και το ξέσπασμα της επιδημίας του ιού και των συναφών περιορισμών θα μπορούσαν να επιτρέψουν στην επιχείρηση να λειτουργήσει αν το χρέος που συγκέντρωσε για να κρατήσει τους ανθρώπους που απασχολούνται κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου τελικά ακυρωθεί.
Είτε οι κυβερνήσεις θα αποζημιώνουν τους δανειολήπτες για τα έξοδά τους, είτε οι δανειολήπτες θα αποτύχουν την αποπληρωμή και η εγγύηση θα δοθεί από την κυβέρνηση. Εάν ο ηθικός κίνδυνος μπορεί να περιοριστεί, ο πρώτος είναι καλύτερος για την οικονομία. Η δεύτερη διαδρομή είναι πιθανό να είναι λιγότερο δαπανηρή για τον προϋπολογισμό. Και οι δύο περιπτώσεις θα οδηγήσουν τις κυβερνήσεις να απορροφήσουν μεγάλο μέρος της απώλειας εισοδήματος που προκλήθηκε από τη διακοπή λειτουργίας, εάν πρόκειται να προστατευθούν οι θέσεις εργασίας και η ικανότητα.
Τα επίπεδα του δημόσιου χρέους θα έχουν αυξηθεί. Αλλά η εναλλακτική λύση — μια μόνιμη καταστροφή της παραγωγικής ικανότητας και, συνεπώς, της δημοσιονομικής βάσης — θα ήταν πολύ πιο επιζήμια για την οικονομία και τελικά για τις κρατικές πιστώσεις. Πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι, δεδομένων των σημερινών και πιθανών μελλοντικών επιπέδων επιτοκίων, μια τέτοια αύξηση του δημόσιου χρέους δεν θα αυξήσει το κόστος εξυπηρέτησης».
Έτοιμη η Ευρώπη να αντιμετωπίσει το σοκ
Από ορισμένες απόψεις, η Ευρώπη είναι καλά εξοπλισμένη για να αντιμετωπίσει αυτό το εξαιρετικό σοκ. Έχει μια κοκκώδη οικονομική δομή που είναι σε θέση να διοχετεύσει τα κεφάλαια σε κάθε μέρος της οικονομίας που το χρειάζεται. Διαθέτει έναν ισχυρό δημόσιο τομέα ικανό να συντονίζει μια ταχεία πολιτική αντίδραση. Η ταχύτητα είναι απολύτως απαραίτητη για την αποτελεσματικότητα.
Αντιμέτωποι με απρόβλεπτες περιστάσεις, μια αλλαγή νοοτροπίας είναι τόσο απαραίτητη σε αυτήν την κρίση όσο θα ήταν σε περιόδους πολέμου. Το σοκ που αντιμετωπίζουμε δεν είναι κυκλικό. Η απώλεια εισοδήματος δεν είναι υπαιτιότητα οποιουδήποτε από εκείνους που υποφέρουν από αυτό. Το κόστος του δισταγμού μπορεί να είναι μη αναστρέψιμο. Η μνήμη των δεινών των Ευρωπαίων στη δεκαετία του 1920 είναι αρκετή για να μας προειδοποιήσει.
Η ταχύτητα της επιδείνωσης των ιδιωτικών ισολογισμών — που προκαλείται από μια οικονομική διακοπή λειτουργίας που είναι αναπόφευκτη και επιθυμητή — πρέπει να καλυφθεί με την ίδια ταχύτητα όσον αφορά την ανάπτυξη των κρατικών ισολογισμών, την κινητοποίηση των τραπεζών και, ως Ευρωπαίων, την υποστήριξη μεταξύ τους στην επιδίωξη αυτού που είναι προφανώς ένας κοινός σκοπός.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
