Η πραγματική ευτυχία είναι κάτι που όλοι επιθυμούν, λίγοι όμως το έχουν καταφέρει. Οι Φινλανδοί φαίνεται ότι το έχουν καταφέρει, αφού για πολλά συνεχόμενα έτη κατατάσσονται ως οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι στην κόσμο, σύμφωνα με το World Hapiness Report. Ο Frank Martela, ψυχολόγος ερευνητής, φιλόσοφος που μελετά τα θεμελιώδη της ευτυχίας και καθηγητής στο πανεπιστήμιο Aalto University στη Φινλανδία αποκαλύπτει τα μυστικά της ευτυχίας.
O Φινλανδός ερευνητής δήλωσε πρόσφατα στο CNBC: «Οι άνθρωποι συχνά με ρωτούν: "Ποιο είναι το νόημα της ζωής;". Αλλά το μεγαλύτερο ερώτημα δεν αφορά κάποιο κοσμικό νόημα της ζωής. Έχει να κάνει με το πώς να βρεις νόημα στη ζωή. Τι κάνει τη ζωή σου άξια και πολύτιμη για σένα»;
Για πολλά συνεχόμενα χρόνια, η Φινλανδία κατατάσσεται πρώτη, ως η πιο ευτυχισμένη χώρα στον κόσμο. Και έχοντας ζήσει ο Frank Martela σε αυτή τη χώρα όλη του τη ζωή, έμαθε ότι το να βρίσκεις νόημα στη ζωή συνοψίζεται σε 8 λέξεις: Κάνε τον εαυτό σου χρήσιμο για τους άλλους. Μπορείτε να το κάνετε αυτό αφήνοντας ανοιχτό τον εαυτό σας να συνδεθεί βαθιά τόσο με την κοινότητά σας όσο και με τα ενδιαφέροντά σας.
- Ζήστε για τον εαυτό σας, όχι για τις προσδοκίες κάποιου άλλου. Τείνει να υπάρχει λιγότερο άγχος στη Φινλανδία, επειδή οι άνθρωποι δεν ανησυχούν τόσο για την τήρηση ενός άκαμπτου, κοινωνικού ορισμού της επιτυχίας. Μπορεί να είναι δύσκολο να ζείτε με σκοπό αν έχετε γεμίσει με δυσαρέσκεια επειδή βρίσκεστε σε ένα μονοπάτι που διάλεξε κάποιος άλλος για εσάς. Ακόμη και με μια δουλειά με νόημα (όπως το να είστε γιατρός), μπορεί να αισθάνεστε κενοί, αν η καρδιά σας δεν είναι σε αυτήν. Προτού μπορέσετε να δώσετε σε κάποιον άλλο, πρέπει να καταλάβετε τι σας κάνει ευτυχισμένους και να αρχίσετε να το κάνετε περισσότερο.
- Γίνετε ειδικός και μοιραστείτε τις γνώσεις σας. Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να εξυπηρετήσετε τους άλλους είναι να βρείτε κάτι που να πληροί τρεις απαιτήσεις: α) να είστε καλοί σε αυτό, β) να σας ενθουσιάζει, γ) να έχει θετικό αντίκτυπο στους άλλους. Μόλις βρείτε μια δουλειά ή ένα χόμπι που θα σας κάνει να νιώθετε ολοκληρωμένοι, βάλτε όλη σας την προσοχή στο να γίνετε ειδικοί σε αυτό. Στη συνέχεια, μοιραστείτε το με την κοινότητά σας.
- Κάντε τυχαίες πράξεις καλοσύνης. Στα μαθήματά του για την ευεξία, ενθαρρύνει τους μαθητές να κάνουν τρεις τυχαίες πράξεις καλοσύνης την ημέρα. Μπορεί να είναι τόσο απλό όσο να προσφέρετε ένα ποτήρι νερό στον ταχυδρόμο, να περάσετε ένα απόγευμα με έναν παππού ή γιαγιά ή να βοηθήσετε έναν τουρίστα να βρει το δρόμο του. Το να βοηθάτε τους ανθρώπους δεν σας κάνει να νιώθετε καλά μόνο εκείνη τη στιγμή. Ωφελεί και τη μακροπρόθεσμη υγεία σας. Μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα που παρέχουν συναισθηματική υποστήριξη στην οικογένεια, τους φίλους και τους γείτονές τους είναι πιο πιθανό να ζήσουν περισσότερο.
- Να είστε καλοί γείτονες. Το Talkoot είναι μια παλιά φινλανδική λέξη που μεταφράζεται ως «συνεργαζόμαστε για να κάνουμε κάτι που δεν θα μπορούσε κανείς να κάνει μόνος του». Σε εποχές της γεωργίας, όταν κάποιος είχε ένα μεγάλο έργο στο αγρόκτημά του, όπως το να χτίσει μια στέγη αχυρώνα, σήμαινε συνεργασία. Οι γείτονες μαζεύονταν εθελοντικά για να βοηθήσουν, ενώ μετά γιόρταζαν με φαγητό και ποτά. Η παράδοση συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Αυτό το είδος κουλτούρας εξηγεί γιατί οι Φινλανδοί συχνά αισθάνονται θετικά για τα πολιτικά τους καθήκοντα, όπως η πληρωμή φόρων. Το βλέπουν ως απαραίτητο για το καλό του συνόλου.
- Ζήστε απλές στιγμές με παρέα και σιωπή. Οι άνθρωποι δεν χρειάζεται να κάνουν μεγάλες χειρονομίες για να είναι βιώσουν την ευτυχία. Το να είσαστε μαζί στη σιωπή είναι αρκετό για να σας κάνει να νιώσετε συνδεδεμένοι και αγαπημένοι. Για έναν Φινλανδό, το να πηγαίνει στη σάουνα με τον πατέρα του ή έναν φίλο του και μετά να κάθεται σιωπηλά έξω από αυτήν και να παρακολουθεί τη φύση, τα κύματα της θάλασσας που σκάνε στην ακτή, τα πουλιά που τραγουδούν, τα δέντρα που βουίζουν στον άνεμο, είναι στιγμές με βαθύ νόημα και σύνδεση.
Όπως λέει και η φινλανδική παροιμία: «Η ομιλία είναι ασήμι, αλλά η σιωπή είναι χρυσός».
Επιπλέον, οι Φινλανδοί έχουν σταματήσει κάποιες κακές συνήθειες που τους απομακρύνουν από την ευτυχία.
- Δεν συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους γείτονες. Υπάρχει μια διάσημη φράση ενός Φινλανδού ποιητή: «Kell’ onni on, se onnen kätkeköön». Σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει. «Μην συγκρίνεις ή καυχιέσαι για την ευτυχία σου». Αυτό είναι κάτι που φαίνεται να λαμβάνουν πραγματικά υπόψη. Έτσι, για να επιτευχθεί η ευτυχία, συμβουλεύουν: Εστιάστε περισσότερο σε αυτά που σας κάνουν χαρούμενους και λιγότερο στο να φαίνεστε επιτυχημένοι.
- Δεν κάθονται κλεισμένοι μέσα στα σπίτια, αλλά εκμεταλλεύονται τη φύση. Σύμφωνα με έρευνα του 2021, το 87% των Φινλανδών αισθάνονται ότι η φύση είναι σημαντική για αυτούς επειδή τους παρέχει ψυχική ηρεμία, ενέργεια και χαλάρωση. Οι εργαζόμενοι εκεί μάλιστα, δικαιούνται 4 εβδομάδες καλοκαιρινών διακοπών. Αναζητήστε τρόπους να έρθετε σε επαφή με τη φύση, όπως ένας περίπατος στο δάσος, ασχολίες στην ύπαιθρο ή ακόμη και ένταξη φυτών στο σπίτι σας.
- Δεν σπάνε τον κύκλο εμπιστοσύνης της κοινότητας. Έρευνα έχει δείξει ότι όσο υψηλότερα είναι τα επίπεδα εμπιστοσύνης σε μια χώρα, τόσο πιο ευτυχισμένοι είναι οι πολίτες της. Ένα πείραμα «χαμένου πορτοφολιού» το 2022 δοκίμασε την εντιμότητα των πολιτών, πετώντας 192 πορτοφόλια σε 16 πόλεις σε όλο τον κόσμο. Στο Ελσίνκι, 11 από τα 12 πορτοφόλια επιστράφηκαν στον ιδιοκτήτη. Οι Φινλανδοί τείνουν να εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον και να εκτιμούν την ειλικρίνεια.
Οι Φινλανδοί δεν αποδέχονται ότι είναι οι πιο ευτυχισμένοι στον κόσμο
Πάντως, πολλοί Φινλανδοί δεν συμφωνούν με τον τίτλο της πιο ευτυχισμένης χώρας στον κόσμο, σύμφωνα με δημοσίευμα στο Business Insider, της δημοσιογράφου Beatrice Nolan.
«Είμαστε πάντα έκπληκτοι που είμαστε ακόμα οι πρώτοι. Κάθε χρόνο γίνεται μια συζήτηση όπως "Πώς είναι δυνατόν αυτό;" Στην πραγματικότητα, οι ντόπιοι ενοχλήθηκαν από την παγκόσμια αντίληψη τους ως χαρούμενους» ανέφερε η Meri Larivaara, διευθύντρια στρατηγικών υποθέσεων της MIELI Mental Health Finland.
«Τα δεδομένα της κατάταξης προέρχονται από το Gallup World Poll, μια παγκόσμια έρευνα που ζητά από τους ανθρώπους να βαθμολογήσουν τη ζωή τους σε μια φανταστική σκάλα που μετράει την καλύτερη και τη χειρότερη δυνατή ζωή για αυτούς. Οι ερωτηθέντες βαθμολογούν τη ζωή τους σε μια κλίμακα από το 0 έως το 10. Η ερώτηση που έκαναν στους συμμετέχοντες είναι ‘πόσο ικανοποιημένοι είστε με τη ζωή σας αυτή τη στιγμή’. Επομένως, δεν γίνεται καμία αναφορά στην ευτυχία», είπε η Jennifer De Paola, κοινωνική ψυχολόγος που μετακόμισε στη Φινλανδία όταν ήταν 25 ετών.
«Είναι απλώς πιο σέξι να το αποκαλούμε Έκθεση Παγκόσμιας Ευτυχίας παρά Έκθεση Ικανοποίησης από τη ζωή». Οι Φινλανδοί δεν βλέπουν τον εαυτό τους ως εξαιρετικά ευτυχισμένους ανθρώπους. Στην πραγματικότητα, η χώρα μπορεί να είναι αρκετά απαισιόδοξη. Οι Φινλανδοί δεν είναι τόσο καλοί στο να δημιουργούν μια ατμόσφαιρα αισιοδοξίας» δήλωσε η Meri Larivaara. Αλλά έσπευσε να προσθέσει ότι η απαισιοδοξία και η ικανοποίηση μπορεί να υπάρχουν ταυτόχρονα.
Ίσως δεν είναι τόσο το ότι οι Φινλανδοί είναι χαρούμενοι, αλλά ότι δεν έχουν κάποιους από τους έντονους φόβους που μπορεί να βρείτε σε άλλα μέρη. Η κυβέρνηση της Φινλανδίας χορηγεί ένα από τα πιο ισχυρά συστήματα πρόνοιας στον κόσμο. Το 2021, η σκανδιναβική χώρα δαπάνησε το 24% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της για κοινωνική προστασία - το υψηλότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα του ΟΟΣΑ εκείνο το έτος. Οι φόροι είναι υψηλοί στη χώρα, αλλά οι κάτοικοι παίρνουν πολλά σε αντάλλαγμα. Η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση είναι δωρεάν για όλους τους κατοίκους μέχρι το Ph.D. επίπεδο. Η χώρα πληρώνει επίσης ένα μέρος των δαπανών φροντίδας των παιδιών των οικογενειών και οι εργαζόμενοι δικαιούνται τέσσερις εβδομάδες καλοκαιρινών διακοπών και μία εβδομάδα χειμερινών διακοπών επιπλέον των 13 εθνικών αργιών της χώρας.
Οι Φινλανδοί κοινωνικοποιούνται και διδάσκονται από νεαρή ηλικία να μην συμβιβάζονται με τις κακές συνθήκες εργασίας, δήλωσε η Jennifer De Paola «Σωστή αμοιβή, σωστά διαλείμματα, κατάλληλες ώρες εργασίας και να έχουν μια δουλειά που να ταιριάζει με τις ικανότητές τους. Όλα αυτά είναι πράγματα που κάθε Φινλανδός περιμένει».
Επίσης, οι Φινλανδοί είναι λιγότερο δραματικοί στις φιλοδοξίες τους όταν πρόκειται για θέματα όπως ο πλούτος και γενικά μοιράζονται μια «εφικτή» ιδέα για το τι σημαίνει να είσαι ικανοποιημένος με τη ζωή σου. «Δεν θα έλεγα ότι δεν έχουν μεγάλα όνειρα, αλλά ονειρεύονται εφικτά», συμπλήρωσε η Jennifer De Paola.
«Έχουμε κι εμείς προβλήματα. Όπως σε πολλές χώρες, η Φινλανδία έχει δει μια αύξηση των ψυχικών ασθενειών στους εφήβους κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Την άνοιξη του 2021, η ικανοποίηση από τη ζωή είχε μειωθεί στους εφήβους, ενώ το άγχος, η κατάθλιψη και τα αισθήματα μοναξιάς αυξήθηκαν σε σύγκριση με το 2019, σύμφωνα με μια μελέτη στο περιοδικό Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health. Συνολικά, τα παράπονα ψυχικής υγείας από Φινλανδούς εφήβους αυξήθηκαν τις τελευταίες δύο δεκαετίες» πρόσθεσε η Mery Larivaara.
Μιλώντας για τον εαυτό της, η Jennifer De Paola είπε ότι ένιωσε μια ανάταση στην ικανοποίηση της ζωής της από τότε που μετακόμισε στη Φινλανδία από την Ιταλία, όπου μεγάλωσε. Εκτίμησε περισσότερο την αίσθηση ότι στη Φινλανδία μπορούσε να σταματήσει και να αλλάξει την πορεία της ζωής της, χάρη στη χαλαρή προσέγγιση της χώρας στα «ορόσημα». Οι άνθρωποι κάνουν περιοδικά διαλείμματα σταδιοδρομίας και επιστρέφουν στα πανεπιστήμια σε όλες τις ηλικίες μετά την εργασία τους.
Αφού εκπαιδεύτηκε ως κλινική ψυχολόγος στην Ιταλία «η φυσική πορεία θα ήταν να πάω σε σχολή ψυχοθεραπείας και να γίνω ψυχοθεραπεύτρια. Αλλά εδώ έκανα μια παύση και έκανα δουλειές περίεργες για μερικά χρόνια για να καταλάβω τι ήθελα να κάνω», ανέφερε η ίδια, η οποία τώρα κάνει διδακτορικό. Υπήρξαν και κάποιες εκπλήξεις. Όταν ο Φινλανδός σύντροφος της Jennifer De Paola την πήγε σε ένα εξοχικό σπίτι - γνωστό ως mökki - για πρώτη φορά, παρατήρησε ότι πολλές από τις εξοχικές κατοικίες δεν είχαν ρεύμα και άλλες δεν είχαν καν τρεχούμενο νερό. Οι Φινλανδοί απολαμβάνουν το μπάνιο τους σε λίμνες. «Αυτό είναι κάτι περίεργο που κάνει τους Φινλανδούς χαρούμενους» κατέληξε.