Έχουμε όλοι την άποψη ότι η τρέχουσα δεκαετία θα διαμορφωθεί, διαμορφώνεται ήδη, μέσα από πολλές κρίσεις. Κλιματική, υγειονομική, ενεργειακή, γεωπολιτική, χρέους και εμπιστοσύνης, είναι οι σημαντικότερες που έχουμε γνωρίσει μέχρι σήμερα. Παρότι διανύουμε την πιο ευημερούσα και ταυτόχρονα ειρηνική περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας, παραμελούμε συστηματικά αυτά τα τεράστια δώρα και επιδιδόμαστε σε ένα ατελείωτο αγώνα για καταναλωτισμό με βραχυπρόθεσμη εστίαση και αναζήτηση εύκολων ή/και γρήγορων λύσεων σε αυτά που θεωρούμε «επίκαιρα» σημαντικά θέματα. Έχουμε τη γνώμη, ότι το μέλλον δε θα το διαμορφώσει το παρόν και οι κρίσεις που ζήσαμε και ζούμε. Θεωρούμε ότι θα το διαμορφώσει η θέληση ή η συμπεριφορά μας και γι’ αυτό το λόγο, αυτό που όλοι ξέρουμε… έχει ήδη αλλάξει.
Περιβάλλον & Υγεία
Το περιβάλλον θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο. Η κλιματική κρίση δεν είναι ακόμα εδώ. Διανύουμε μια περίοδο κλιματικής αλλαγής. Όμως όλοι μιλάμε για κρίση. Μεγεθύνουμε τους τίτλους και έτσι υποτιμούμε τα συμπτώματα. Αν η κλιματική κρίση σημαίνει θερμοκρασία 20ο C το Νοέμβριο, ίσως δεν είναι και τόσο μεγάλο πρόβλημα, τώρα που το κόστος θέρμανσης είναι τόσο μεγάλο. Είναι; Είναι! Γιατί είμαστε στη φάση της αλλαγής των θερμοκρασιών και δε θα σταματήσει εδώ. Πρέπει να αγωνιστούμε σκληρά, να αλλάξουμε στάσεις και κυρίως συμπεριφορές για να το διατηρήσουμε έτσι. Οι δυνάμεις του περιβάλλοντος είναι τεράστιες. Όλοι ξέρουμε πως οι δυνάμεις της γης μπορούν να αλλάξουν τα πάντα μέσα σε λίγα λεπτά ή ώρες. Η γενιά μας, GenX (δεκαετία 1960), έχει το χρέος να περιορίσει αυτές τις ζημιές.
Όλοι μιλούμε για τη μεγάλη αλλαγή που έφερε η πανδημία στην εργασία. Η εξ αποστάσεως εργασία και η αλλαγή τοποθεσιών κάθε λίγους μήνες δεν είναι πλέον μια εκκεντρικότητα του κλάδου της τεχνολογίας. Είναι σήμερα μια βιώσιμη επιλογή για λειτουργίες εργασίας σε όλους τους κλάδους. Να λάβουμε υπόψη μας όμως ότι ταυτόχρονα αναδύεται και ένα κύμα παραιτήσεων. Το great resignation δημιουργήθηκε λόγω της στασιμότητας των μισθών εν μέσω αυξανόμενου κόστους ζωής, των περιορισμένων ευκαιριών για επαγγελματική ανέλιξη, των «τοξικών» εργασιακών περιβαλλόντων, των ελλείψεων παροχών κλπ. Η μακροχρόνια δυσαρέσκεια από την εργασία σε συνδυασμό με μια βραχυπρόθεσμη αντιμετώπιση των οικονομικών παραγόντων έχει οδηγήσει αρκετούς εργαζόμενους στο συνδυασμό δύο ή τριών μερικών απασχολήσεων έναντι της μακροχρόνιας συνεργασίας. Η καριέρα είναι λιγότερο επίκαιρη σήμερα τα προ απαιτούμενα για την ένταξη (inclusion) των νέων εργαζομένων, είναι η δημοκρατία και η επικοινωνιακή υποδομή.
Τεχνολογία & Κράτος
Ταυτόχρονα, εισέρχονται στην τεχνολογική δίνη ολοένα και περισσότερες εθνικές κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο. Είναι μια σοβαρή προσπάθεια να αντιμετωπίσουν ουσιαστικά την αμφισβήτηση σχετικά με την αποτελεσματικότητα και την αξιοπιστία τους. Πέρα από τις απλές εφαρμογές πληροφορικής και βάσεων δεδομένων της περασμένης δεκαετίας, οι τεχνολογίες blockchain, τα κρυπτονομίσματα, τα NFTs, τα ψηφιακά πιστοποιητικά και πορτοφόλια, είναι ήδη τα βασικά εργαλεία που χρησιμοποιούν οι κυβερνήσεις για να κερδίσουν και να αυξήσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών τους. Η αυξημένη αποτελεσματικότητα θα μειώσει επίσης τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων σε πληθυσμό, λόγω μικρότερων αναγκών για νέες προσλήψεις, γεγονός που θα επιτρέψει επίσης στα κράτη να επικεντρωθούν σε επενδύσεις. Αυτές οι επενδύσεις, μπορούν να δώσουν λύση και στο πρόβλημα που εντοπίζεται ήδη στο σύστημα παραγωγής τροφίμων του πλανήτη, που σε λίγα χρόνια θα φτάσει τα 10 δισ. σε πληθυσμό. Αρκετοί επιστήμονες αναφέρουν πως μια επισιτιστική κρίση διαφαίνεται ήδη. Αν και οι άνθρωποι είμαστε σαρκοφάγοι, οι vegan τάσεις θα αυξηθούν και είναι βέβαιο ότι μια τεράστια αλλαγή στις διατροφικές συμπεριφορές θα συμβεί. Καθώς έχουμε ως είδος τεράστια άρνηση στην αλλαγή, και ήδη ορισμένοι αναγνώστες δυσφορείτε, να επισημάνω ότι σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, αυτού του είδους η αλλαγή στη διατροφή μας θα προσθέσει 20 χρόνια στο προσδόκιμο ζωής μας έως το 2050.
Θεμελιώδεις Κανόνες
Ο βασικός κανόνας της προσφοράς και της ζήτησης θα συνεχίσει να διαμορφώνει τάσεις και τιμές. Όσο και αν θέλουμε να πιστεύουμε ότι κάποια ή κάποιες κυβερνήσεις μπορούν να ελέγξουν τις τιμές ή τον πληθωρισμό, μακροπρόθεσμα, αυτά θα παραμένουν φαινόμενα που διαμορφώνονται από θεμελιώδεις κανόνες και την συμπεριφορά των πληθυσμών. Για παράδειγμα δεν μπορούμε να περιμένουμε σημαντική πτώση στις αξίες των κατοικιών τα επόμενα χρόνια, όσο και αν αυξηθούν τα επιτόκια, γιατί ο κόσμος απλώς δεν έχει αρκετά σπίτια ή αρκετή ικανότητα οικοδόμησης. Όλοι καταλαβαίνουμε ότι με ένα επιπλέον δισεκατομμύριο κατοίκους στη γη το 2030, αυτή η έλλειψη σε προμήθεια κατοικιών θα γίνει σοβαρή κυρίως όμως στις μεγάλες πόλεις. Η ανάγνωση σχετικά με το ενεργειακό κόστος αφορά τη συμπεριφορά μας. Οι περισσότερες ενεργειακές κρίσεις έχουν προκληθεί από τοπικές ελλείψεις, πολέμους και χειραγώγηση της αγοράς. Ότι και αν υποστηρίζουν κάποιοι, οι περισσότερες κρίσεις του 21ου αιώνα είχαν τις ρίζες τους σε ουσιαστικές ελλείψεις ενέργειας ή κυβερνητικές ενέργειες. Δηλαδή πρόκειται για προβλήματα προσωρινής διακοπής ή αναστάτωσης της προσφοράς. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι όταν η προσφορά δεν μπορεί να επανέλθει με ταχύτητα και μαζικά, η λύση είναι ο περιορισμός της ζήτησης. Όσο διατηρείται η ζήτηση στα προηγούμενα επίπεδα η τιμή θα παραμένει υψηλά, ή ακόμα χειρότερα θα αυξάνεται.
Μια κρίση, που έχει γίνει η αγαπημένη μας λέξη τελευταία, είναι μια αλυσιδωτή αντίδραση. Αυτή, μπορεί να ξεκινήσει ως χρηματοοικονομική, να μετατραπεί σε οικονομική ή δημοσιονομική, τραπεζική, στη συνέχεια πολιτική, σε κρίση εμπιστοσύνης κλπ. Μπορεί να ξεκινήσει από οποιοδήποτε μέρος της αλυσίδας, αλλά τις περισσότερες φορές θα προχωρήσει σε όλα τα στάδια. Το σύνηθες σημείο εκκίνησης για τις δημοκρατίες είναι η έκρηξη μιας φούσκας τιμών (υπερβολικά υψηλές τιμές) που θα μετατραπεί σε οικονομική κρίση, θα οδηγήσει σε πολιτικές, ακόμα και γεωπολιτικές εντάσεις, πιθανώς σε ελλείψεις ενέργειας, προβλήματα στις μεταφορές και τελικά θα στρεβλώσει την εμπιστοσύνη. Εάν η πολιτεία, η πολιτική, τα μέσα ενημέρωσης και τελικά όλοι μας διολισθήσουμε στον λαϊκισμό και το περιβάλλον γίνει εχθρικό, μπορεί να προκύψουν ακόμα και περιβαλλοντολογικές και υγειονομικές κρίσεις, την ίδια στιγμή που η επιστήμη παρουσιάζει λύσεις με τρόπο άμεσο και αποτελεσματικό.
Κανείς μας δεν μπορεί να διεκδικήσει την απόλυτη αλήθεια, ιδιαίτερα με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Είναι όμως ενδιαφέρον να διαπιστώσουμε ότι αν στους τρεις άξονες που περιγράψαμε παραπάνω δώσουμε διαφορετικές τιμές – συμπεριφορές, τότε οδηγούμαστε με μαθηματική ακρίβεια σε ένα διαφορετικό μέλλον. Η ταπεινή πρόθεση μου λοιπόν είναι να βοηθήσω στην αντίληψη των θεμελιακών παραγόντων που διαμορφώνουν το μέλλον μας και ταυτόχρονα στην ευαισθητοποίηση μας σε αυτά τα πολύ σημαντικά που μπορούμε να επηρεάσουμε. Διαφορετικά το μέλλον θα αλλάζει συνεχώς και ο πλανήτης έχει αποδείξει, εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια, ότι κερδίζουν οι πολύ μεγάλες δυνάμεις πάντα. Τέτοιες δεν έχει το ανθρώπινο είδος.
(*) Founder & CEO, Koubaras Ltd (Συμβουλευτική εταιρεία που δίνει έμφαση στις λύσεις και την άμεση εφαρμογή τους στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων). Αντιπρόεδρος, AI CATALYST (Όμιλος Τεχνητής Νοημοσύνης)
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
