Η απολιγνιτοποίηση είναι ήδη δρομολογημένη ανεπιστρεπτί και οποιαδήποτε σκέψη ηλεκτροπαραγωγής από αυτό το εγχώριο καύσιμο, ακόμη και αν ήταν δυνατόν να γίνει με τρόπο που να δεσμεύει τα βλαβερά ρυπογόνα καυσαέρια, είναι ήδη για την Ελλάδα παρωχημένη.
Η κλιματική αλλαγή όμως είναι πρόβλημα Οικουμενικό και κάθε δυνατότητα αποτροπής της παραμένει πάντα στο χώρο και του δικού μας ενδιαφέροντος. Για αυτό πρόσεξα το Δελτίο της Ενεργειακής Πρωτοβουλίας του ΜΙΤ της 4ης Φεβρουαρίου που τιτλοφορείται «Η Τεχνολογία Δέσμευσης του Άνθρακα κυκλοφορεί εδώ και δεκαετίες – και να γιατί δεν έχει απογειωθεί», από το οποίο μεταφέρω ορισμένες διαπιστώσεις. Αφορμή για το Δελτίο αποτέλεσε η προκήρυξη ποσού 100 εκατομμυρίων δολαρίων από τον δισεκατομμυριούχο Elon Musk, ως βραβείο σε όποιον καταλήξει στην καλύτερη τεχνολογία δέσμευσης άνθρακα.
Η ανακοίνωση ξεκινά με τη ζοφερή πρόβλεψη ότι όσο κι αν οι αναπτυγμένες χώρες εφαρμόσουν την πολιτική απο-ανθρακοποίησης, όσο πολλές και αν τηρούν τη Συνθήκες του Παρισιού, θα υπάρχουν άλλες περιοχές όπου θα συνεχίζεται ασταμάτητα η εκπομπή μεγάλων ποσοτήτων διοξειδίου. Οι αναπτυγμένες χώρες λοιπόν δεν αρκεί να μην παράγουν καυσαέρια αλλά πρέπει να βρουν τρόπους για να απορροφούνται και εκείνα που δημιουργούνται στις υπανάπτυκτες.
Αρχίζοντας από τα στοιχειώδη, η ανακοίνωση μας θυμίζει τους δύο τρόπους με τους οποίους μπορεί να γίνει δέσμευση του άνθρακα. Η πρώτη είναι η σύλληψη του διοξειδίου του άνθρακα αφού ήδη έχει διοχετευθεί στην ελεύθερη ατμόσφαιρα. Σε αυτήν πρωτοστατεί η φύση με τα δένδρα και τη φωτοσύνθεση για την οποία μάθαμε στο δημοτικό. Η δεύτερη είναι η σύλληψη των καυσαερίων όταν βγαίνουν από την καπνοδόχο, η μεταφορά τους για μόνιμη αποθήκευση ή για την αξιοποίησή τους στην παραγωγή χρήσιμων υλικών.
Όσον αφορά τη φωτοσύνθεση, υπογραμμίζεται η σκοπιμότητα μεγάλων προγραμμάτων προστασίας των δασών και αναδάσωσης και αναφέρεται συγκεκριμένα μια διεθνής πρωτοβουλία για την προστασία και ανάπτυξη ενός τρισεκατομμυρίου δένδρων μέχρι το 2030 που χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Marc R. Benioff.
Υπάρχουν και άλλοι τρόποι απορρόφησης του διοξειδίου από τη φύση, όπως είναι η αύξηση του αριθμού των ψαριών στους ωκεανούς και άλλοι παρεμφερείς. Όλα αυτά θεωρούνται σημαντικά και αναγκαία αλλά, κατά τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, δεν επαρκούν για την απορρόφηση των ποσοτήτων διοξειδίου που θα συνεχίσουν να δημιουργούνται. «Χρειαζόμαστε συνδυαστικά χιλιάδες λύσεις», γράφει χαρακτηριστικά ο καθηγητής του ΕΤΗ της Ζυρίχη Tom Crowther, που είναι επιστημονικός σύμβουλος της εκστρατείας του ενός τρισεκατομμυρίου δένδρων.
Πρέπει λοιπόν να επιστρατευθεί και η σύλληψη των καυσαερίων στην καπνοδόχο, κάτι που επιχειρείται ήδη από τη δεκαετία του 1970 αλλά που μέχρι τώρα δεν έχει επιτευχθεί κατά τρόπο οικονομικά προσιτό. Η επιστήμη αναζητά νέες μεθόδους και νέα υλικά απορρόφησης, νέα διαλύματα, νέα «σφουγγάρια», νέους τρόπους μετατροπής του διοξειδίου σε εμπορεύσιμα οικοδομικά υλικά από την πρόσοδο των οποίων να καλύπτεται το κόστος της διαδικασίας σύλληψης ή ακόμη και «τεχνητά δένδρα» που να απορροφούν το διοξείδιο. Η ερευνητική αυτή δραστηριότητα έχει τώρα ως κίνητρο, όχι μόνο την επιστημονική επιβράβευση αλλά και τη σημαντική χορηγία του Elon Musk.
Ολοκληρώνοντας, όπως γράφω στην αρχή, όλα τα παραπάνω δεν φαίνεται να αφορούν την ελληνική πραγματικότητα, αφού οποιαδήποτε σκέψη επανένταξης του λιγνίτη στην ελληνική ενεργειακή πολιτική δεν θα επιτραπεί ποτέ.
Όμως, στα αυτιά μου ηχεί πάντα η ρήση παλιού, έμπειρου Έλληνα πολιτικού που έλεγε: «Στην πολιτική ποτέ μη λες ποτέ».
* Ο κ. Ραφαήλ Μωυσής είναι ιδρυτής του Συλλόγου Αποφοίτων ΜΙΤ στην Ελλάδα. Έχει εκδώσει δυο βιβλία «Θα γίνει της Δεής» και «ΑΛΗΘΙΝΑ ΚΑΙ ΑΝΕΚΔΟΤΑ. Ιστορίες με 55 πρόσωπα».