Όπως έχει γίνει κατανοητό ειδικά τα τελευταία χρόνια - λόγω μιας ακόμα σχετικής κρίσης - , η ενεργειακή επάρκεια και η παραγωγή φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας είναι κρίσιμη για μια χώρα, για την ευημερία των πολιτών της, αλλά και την ευρύτερη βιομηχανική και οικονομική ανάπτυξη. Αποτελεί πλέον βασικό στόχο πολιτικής και οι σχετικές επιδόσεις μπορούν να ανατρέψουν ή να μεταβάλλουν κυβερνητικούς σχεδιασμούς και «σκληρές» προγραμματικές θέσεις.
Τα φωτοβολταϊκά συστήματα (Φ/Β) είναι μία από τις πιο σημαντικές τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και έχουν γνωρίσει ραγδαία ανάπτυξη τα τελευταία 10 χρόνια στη χώρα μας, σε συνέχεια βεβαίως και των μάλλον γενναιόδωρων πολιτικών επιδοτήσεων. Με την αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος των Φ/Β κατά 23.9% από τον Μάρτιο του 2023 στην Ελληνική Επικράτεια από τα 5.526 ΜW στα 6.847 MW - σύμφωνα με στοιχεία του Διαχειριστή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εγγυήσεων Προέλευσης - η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας παρουσίασε μια ενδιαφέρουσα διακύμανση κατά το πρώτο πεντάμηνο του 2024.
Πιο συγκεκριμένα, κατά τις ώρες αιχμής της ηλιακής παραγωγής, οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας (Οριακή Τιμή Συστήματος - ΟΤΣ) σημείωσαν σημαντική μείωση, φτάνοντας ακόμα και το μηδέν για αρκετές συνεχόμενες ημέρες. Όπως παρατηρούμε στο Σχήμα 1 με γκρι χρώμα, οι περιπτώσεις που οι τιμές ήταν κοντά στο μηδέν – τις ώρες της παραγωγής των Φ/Β- είναι αρκετές για το διάστημα 4/2024 – 5/2024. Θυμίζουμε η ΟΤΣ αποτελεί την ενιαία τιμή της χονδρεμπορικής αγοράς στην οποία οι προμηθευτές αγοράζουν την ενέργεια, πριν την πουλήσουν στους καταναλωτές και αντίστοιχα η τιμή στην οποία οι παραγωγοί πληρώνονται. Είναι η τιμή στην οποία «εκκαθαρίζεται» η σχετική αγορά.
Τα στοιχεία που ακολουθούν αποτελούν ένα παράδειγμα της επίδρασης που έχει η αύξηση της διαθεσιμότητας των ΑΠΕ στην αγορά ενέργειας, στον τρόπο λειτουργίας της και στις τιμές.
Σχήμα 1. Η ημερήσια παραγωγή των Φ/Β και η ωριαία τιμή της ενέργειας (Περίοδος: 1/2024 – 5/2024)
Με την ανάλυση των δεδομένων ωριαίας παραγωγής των Φ/Β με την τιμή της ενέργειας εκείνες τις ώρες, προέκυψε μια αρνητική συσχέτιση (Σχήμα 2). Αυτό σημαίνει ότι κατά τις ώρες υψηλής ηλιακής παραγωγής, δηλαδή όσο αυξάνεται η παραγωγή των Φ/Β οι τιμές της ενέργειας τείνουν να μειώνονται.
Στα δεδομένα για τη συγκεκριμένη περίοδο, οι τιμές οι οποίες πλησιάζουν το μηδέν αποτελούν το 6.6% τις ώρες ηλιοφάνειας, κατά τις οποίες είχαμε παραγωγή από Φ/Β. Αυτό προκύπτει επειδή η αυξημένη παραγωγή από Φ/Β κατά τις ώρες αιχμής της ηλιακής παραγωγής, δημιουργεί ένα πλεόνασμα ενέργειας στο δίκτυο, καθώς η παραγωγή ενέργειας υπερβαίνει τη ζήτηση.
Αυτό οδηγεί σε μείωση της ζήτησης για άλλες -κοστοβόρες- πηγές ενέργειας γεγονός που επιφέρει πτώση των τιμών, καθώς οι παραγωγοί είναι υποχρεωμένοι να δηλώσουν την παραγωγή τους στο χρηματιστήριο ενέργειας (ΕnEx), ακόμα και σε χαμηλότερες τιμές. Αυτή η δυναμική αντανακλά μια σημαντική αλλαγή στην παραγωγή ενέργειας και στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η αγορά ενέργειας στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα, είναι ένα σημαντικό μήνυμα για το μέλλον των ΑΠΕ στην χώρα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για περαιτέρω επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα.
Σχήμα 2. Συσχέτιση της ωριαίας παραγωγής των Φ/Β με την τιμή της ενέργειας (Περίοδος: 1/2024 – 5/2024)
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της επίδρασης που μπορεί να έχει η διακύμανση της παραγωγή των Φ/Β στις τιμές ενέργειας, είναι η σημαντική αύξηση των τιμών λόγω της αφρικανικής σκόνης. Στις 23 Απριλίου 2024, η παραγωγή ηλιακής ενέργειας μειώθηκε δραματικά από την σκόνη, η οποία επηρέασε την απόδοση των ηλιακών πάνελ, προκαλώντας πτώση της παραγωγής.
Συγκεκριμένα, ενώ η μέση ημερήσια παραγωγή από Φ/Β για τον Απρίλιο ήταν 30.852,08 MWh, στις 23 Απριλίου η παραγωγή μειώθηκε στις 10.011 MWh. Όπως μπορείτε να δείτε στο Σχήμα 3, (με πορτοκαλί χρώμα η παραγωγή στις 23 Απριλίου και με γκρι χρώμα τις υπόλοιπες μέρες), η πτώση της παραγωγής ήταν τεράστια για εκείνη την ημέρα. Με την τιμή τις ώρες παραγωγής των Φ/Β για το πρώτο πεντάμηνο να είναι 70.77 €/MWh, εκείνη την ημέρα η τιμή εκτινάχθηκε στα 102.37 €/MWh, μία αύξηση που σχεδόν αγγίζει το 45%.
Σχήμα 3. Σύγκριση παραγωγής ΦΒ στις 23 Απριλίου (πορτοκαλί χρώμα) με λοιπές ημέρες Απριλίου (γκρι χρώμα).
Τα ευρήματα αυτά υπογραμμίζουν τη δυναμική σχέση μεταξύ των τιμών ενέργειας και των ΑΠΕ. Η αύξηση της παραγωγής, ιδιαίτερα από αιολικά και Φ/Β, έχει επηρεάσει σημαντικά τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, επίδραση που είναι ιδιαίτερα εμφανής σε συγκεκριμένες ώρες, όπως οι ώρες αιχμής παραγωγής των Φ/Β.
Η μείωση των τιμών ενέργειας κατά τις ώρες αιχμής της ηλιακής παραγωγής είναι μόνο ένα από τα πολλά παραδείγματα της αλλαγής που φέρνει η αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος των ΑΠΕ. Ωστόσο, παρά τα οφέλη αυτά, υπάρχουν και ορισμένες προκλήσεις που προκύπτουν από την αυξημένη παραγωγή φωτοβολταϊκής ενέργειας. Μία από αυτές είναι η ανάγκη για αποθήκευση ενέργειας για τον μετριασμό των διακυμάνσεων της προσφοράς και της ζήτησης, καθώς η παραγωγή ενέργειας από τα Φ/Β δεν είναι συνεχής και μπορεί να είναι απρόβλεπτη.
Η ανάπτυξη αποθηκευτικών συστημάτων είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική χρήση της ηλιακής ενέργειας και τη μείωση των αποβλήτων ενέργειας. Επιπλέον, η ανάπτυξη υποδομών διασύνδεσης είναι απαραίτητη για την μεταφορά ενέργειας από τη μία χώρα στην άλλη. Ο στόχος αυτών των παρεμβάσεων είναι η δημιουργία μιας ενοποιημένης και ανταγωνιστικής ευρωπαϊκής αγοράς, που χαρακτηρίζεται από διασυνοριακή συνεργασία και ίδια τεχνικά χαρακτηριστικά δικτύου. Στόχος που ευθυγραμμίζεται με τους ευρύτερους σκοπούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αποσκοπούν τελικά στο μέγιστο όφελος για τους τελικούς καταναλωτές σε όλα τα κράτη μέλη.
Με την προώθηση ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των ΑΠΕ, μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα μέλλον απεξαρτημένο από μονάδες που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα, με στόχο ένα πιο πράσινο και πιο βιώσιμο ενεργειακό μέλλον.
*Των Άγγελου Τσακανίκα, Αναπληρωτή Καθηγητή ΕΜΠ, Διευθυντή Εργαστηρίου Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας (ΕΒΕΟ)-ΕΜΠ και Επικεφαλής του Γραφείου Μεταφοράς Τεχνολογίας του ΕΜΠ και Στέλιου Μηλιαράκη, Head of Energy Trading στην Forena Energy.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
