H. Floreskou στο BD: Ξένοι αγοραστές ανεβάζουν τις τιμές των κατοικιών

«Ο περιορισμένος αριθμός των πράσινων κτιρίων στον κλάδο των γραφείων και των logistics κρατάει μακριά από την Ελλάδα τους μεγάλους θεσμικούς επενδυτές που επενδύουν τεράστια ποσά στα Βαλκάνια, παρά το ενδιαφέρον για τη χώρα».

Αυτά τονίζει, μεταξύ άλλων, ο Horatiu Floreskou, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, στη Knight Frank Ρουμανίας, Ουγγαρίας, Βουλγαρίας, Ελλάδας, Σερβίας, σε συνέντευξή του στο Business Daily.

Αναφέρει, επίσης, ότι το επενδυτικό ενδιαφέρον στην Ελλάδα εξακολουθεί να εστιάζεται στα ξενοδοχεία και στις κατοικίες ενώ στο επόμενο διάστημα αναμένεται ισχυρή ανάπτυξη στα κέντρα δεδομένων με ντιλ που θα ξεπεράσουν το 1 δισ. δολάρια. Για τις τιμές των κατοικιών, επισημαίνει ότι τις ωθούν υψηλότερα οι ξένοι αγοραστές.

• Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για τους επενδυτές που δραστηριοποιούνται στα ελληνικά ακίνητα;

Βλέπουμε εταιρείες από την Γερμανία, το Ισραήλ, τις ΗΠΑ αλλά και πολλούς ντόπιους επενδυτές να επικεντρώνονται κυρίως σε ξενοδοχεία/φιλοξενία και σε κατοικίες, δύο κυρίαρχες κατηγορίες όσον αφορά τις επενδύσεις σε ακίνητα. Παρόλο που οι ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα κινούνται ανοδικά, αυτό που δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί είναι ο αριθμός των ελκυστικών προϊόντων όσον αφορά τα κτίρια γραφείων και τα logistics.

Γι' αυτό τον λόγο λείπουν από την Ελλάδα οι θεσμικοί επενδυτές της κεντρικής και ανατολής Ευρώπης, όπως για παράδειγμα η CPI, η CTP, η GTC, η  Adventum, η AFI Europe κ.λπ. Για να κατανοήσουμε τα μεγέθη τους, τα συνολικά περιουσιακά στοιχεία της CPI ξεπερνούν τα 23 δισ. ευρώ, ενώ τα έργα της AFI Europe ανέρχονται συνολικά σε 1,11 εκατομμύρια τ.μ. GLA (ακαθάριστη εκμισθώσιμη έκταση) για το 2023.

• Πώς βλέπετε να κινείται η αγορά των εμπορικών ακινήτων στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή;

Οι επενδυτές είναι σε επιφυλακή και θα συνεχίσουν να είναι με ανοιχτά τα μάτια σε όλο τον κόσμο, αφού περάσαμε από μια πανδημία και στη συνέχεια από σημαντικές οικονομικές αλλαγές. Η αγορά γραφείων στην Αθήνα φαίνεται να διατηρεί τη θετική της πορεία με συνεχές ενδιαφέρον από επενδυτές για νεόδμητους χώρους γραφείων. Περίπου 45.000 τ.μ. νέοι χώροι γραφείων έχουν προστεθεί στο απόθεμα, αυξάνοντας το συνολικό απόθεμα σε περίπου 2,75 εκατ τ.μ.

Στα βόρεια προάστια διατηρείται το μεγάλο απόθεμα, και μετά ακολουθεί το κέντρο της Αθήνας. Το απόθεμα κατηγορίας Α γραφείων παραμένει περιορισμένο, ενώ υπάρχει πλεόνασμα παλαιότερων, κατηγορίας Β ακινήτων. Καθώς τα πρότυπα ESG συνεχίζουν να αυξάνονται σε σημασία για τις εταιρείες που επιδιώκουν να προσελκύσουν επενδυτές, πελάτες και stakeholders, υπάρχει μια αναμενόμενη αύξηση της ζήτησης για βιώσιμους χώρους γραφείων στο επόμενο διάστημα, μια τάση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια.

Η ανάγκη για νέες τεχνολογίες, καινοτομία, βιωσιμότητα και διαφάνεια αποτελούν τους κύριους παράγοντες που θα διαμορφώσουν και θα αλλάξουν την τοπική αγορά και θα συνεχίσουν να είναι τα σημεία εστίασης για εταιρείες ανάπτυξης και επενδυτές. Ένα βήμα που θα προσέφερε αξία στην αγορά είναι η ίδρυση ενός Ερευνητικού Φόρουμ, κάτι που έχουμε στις πιο διαφανείς αγορές μας. Πρόκειται για μια συνάντηση των κύριων μεσιτικών γραφείων κάθε τρεις μήνες όπου ενημερώνουν για τις συναλλαγές τους με στόχο μια πιο ενιαία ενημέρωση στην αγορά.

• Ποιες θα λέγατε ότι είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή το ελληνικό real estate;

Στα εμπορικά ακίνητα είναι η έλλειψη θεσμικών και διεθνών επενδυτών, όπως και νεοφερμένων ενοικιαστών στην αγορά. Δεν έχουν κίνητρα να έρθουν στην Αθήνα νέα διεθνή ονόματα για να ανοίξουν γραφεία ή να επενδύσουν σε έργα γραφείων. Είναι πολύ λίγα τα προϊόντα, περιορισμένα τα κτίρια γραφείων κατηγορίας Α και το κόστος στην Ελλάδα είναι υψηλότερο από τις γύρω χώρες. Στην πλευρά των κατοικιών, έχουμε μια αγορά στην οποία κυριαρχούν ξένοι αγοραστές, οι οποίοι ωθούν τις τιμές προς τα πάνω, παρά τους εξωγενείς παράγοντες (αυξανόμενα επιτόκια, Covid κ.λπ.) που κανονικά θα μείωναν τις τιμές.

• Ο ισχυρός τουριστικός τομέας της Ελλάδας συνεχίζει να τροφοδοτεί τις επενδύσεις σε ξενοδοχεία, αλλά οι πωλητές απαιτούν υψηλές τιμές. Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι προοπτικές της ξενοδοχειακής αγοράς;

Ο τουριστικός τομέας, δηλαδή οι ξενοδοχειακές επενδύσεις, ανθεί παρά τις υψηλές τιμές. Όπως ανέφερα προηγουμένως, αυτός ο τομέας έχει την καλύτερη απόδοση από όλα τα ακίνητα και θα συνεχίσει να αναπτύσσεται.

• Το ενδιαφέρον των επενδυτών για τα κέντρα δεδομένων αυξάνεται συνεχώς λόγω της ισχυρής ψηφιακής ανάπτυξης. Στην Ελλάδα, τι μπορούμε να περιμένουμε από αυτόν τον κλάδο το επόμενο διάστημα;

Η αγορά των κέντρων δεδομένων θα απογειωθεί σύντομα καθώς αρκετοί φορείς εκμετάλλευσης κέντρων δεδομένων κάνουν δουλειές με αμερικανικές εταιρείες cloud υπερ κλίμακας ως βασικοί πελάτες. Εμείς εκτιμούμε ότι η προσφορά θα τριπλασιαστεί τα επόμενα δύο χρόνια και προβλέπουμε νέες επενδύσεις για την ανάπτυξη νέων κατασκευών που θα υπερβούν το 1 δισ δολάρια.