Η Τοπική Αυτοδιοίκηση βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων, με τον νέο Κώδικα του υπουργείου Εσωτερικών και τη Γενική Συνέλευση της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ), που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 13 και 14 Νοεμβρίου.
Κεντρικό πρόσωπο της Συνέλευσης ήταν ο πρόεδρος της ΕΝΠΕ και περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου, Γιώργος Χατζημάρκος, ο οποίος μίλησε για τον μεταρρυθμιστικό χαρακτήρα της Ένωσης, τον νέο Κώδικα Αυτοδιοίκησης, καθώς και το διπλό σχέδιο δράσης που προωθεί η ΕΝΠΕ. Εξήγησε τη σημασία της διοικητικής ελευθερίας για τις 13 Περιφέρειες και τη σχέση συνεργασίας που πρέπει να υπάρχει με τους Δήμους, ενώ αναφέρθηκε και στις πρωτοβουλίες για τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου.
Στη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης, η συζήτηση επικεντρώθηκε στο πώς η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει τη θετική δυναμική της και να προχωρήσει σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις. Η Συνέλευση αποτέλεσε χώρο ανταλλαγής ιδεών και εμπειριών από όλες τις Περιφέρειες, με στόχο την ενίσχυση της δημοκρατικής λειτουργίας και της αποκέντρωσης προς όφελος των πολιτών.
Βασικό θέμα αποτέλεσε η μετάβαση σε μια πιο ώριμη μορφή Περιφερειακής Διακυβέρνησης, με τον κ. Χατζημάρκο να επισημαίνει ότι η ισχυροποίηση των Περιφερειών είναι κλειδί για βιώσιμη ανάπτυξη σε ολόκληρη τη χώρα.
Αναφερόμενος στον νέο Κώδικα Αυτοδιοίκησης του Υπουργείου Εσωτερικών, τόνισε πως πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα θεσμικής ανασυγκρότησης. Ο Κώδικας συγκεντρώνει πάνω από 500 νομοθετήματα, δημιουργώντας ένα σαφές πλαίσιο κανόνων που ενισχύει τη διαφάνεια και την εμπιστοσύνη των πολιτών. Ωστόσο, όπως σημείωσε ο πρόεδρος της ΕΝΠΕ, ο Κώδικας αποτελεί αφετηρία για περαιτέρω θεσμικές τομές, με επίκεντρο τη Περιφερειακή Διακυβέρνηση.
Το σχέδιο δύο αξόνων της ΕΝΠΕ
Η ΕΝΠΕ εργάζεται σε ένα σχέδιο με δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος αφορά την αλλαγή του μίγματος χρηματοδότησης των Περιφερειών, με στόχο την εισαγωγή ενός χρηματοδοτικού εργαλείου που θα συνδέει την αναπτυξιακή δραστηριότητα κάθε Περιφέρειας με την ενίσχυση των ίδιων πόρων της.
Ο δεύτερος άξονας επικεντρώνεται στη διεύρυνση της διοικητικής ελευθερίας των Περιφερειών, ώστε να μπορούν να υπηρετούν πιο αποτελεσματικά τις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες. Η ΕΝΠΕ σκοπεύει να ανοίξει δημόσιο διάλογο για το σχέδιο αυτό και να διοργανώσει μεγάλο διεθνές συνέδριο το 2026, αξιοποιώντας ευρωπαϊκή και διεθνή εμπειρία.
Ζητήματα χρηματοδότησης και διοικητικής ελευθερίας
Ο κ. Χατζημάρκος υπογράμμισε ότι η αντίληψη πως "τα χρήματα βρίσκονται στις Περιφέρειες" είναι λανθασμένη. Οι βασικές πηγές χρηματοδότησης είναι οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι, που καλύπτουν οριακά τα λειτουργικά έξοδα, και το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης, στο οποίο απαιτείται υπουργική απόφαση για την ένταξη έργων.
Όσον αφορά τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, σημείωσε ότι οι Περιφερειάρχες είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση των πόρων, αλλά δεν πρόκειται για ίδιους πόρους των Περιφερειών.
Για τη διοικητική ελευθερία, ανέφερε ότι το κεντρικό κράτος παραδοσιακά διστάζει να εκχωρήσει εξουσίες, ωστόσο η αποκέντρωση μπορεί να ενισχύσει τη συνοχή και την αποτελεσματικότητα της δημοκρατίας, φέρνοντας την Ελλάδα πιο κοντά στα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Σχέσεις Περιφερειών - Δήμων και προκλήσεις στα νησιά
Σχετικά με τη συνεργασία με τους Δήμους, τόνισε ότι οι Περιφέρειες και οι Δήμοι έχουν διακριτούς ρόλους και πρέπει να λειτουργούν συμπληρωματικά, με στόχο ένα συνεκτικό μοντέλο τοπικής διακυβέρνησης προς όφελος των πολιτών.
Ειδικά για το Νότιο Αιγαίο, ο κ. Χατζημάρκος ανέφερε πως η Περιφέρεια δίνει καθημερινή μάχη για την ενίσχυση των υποδομών στα νησιά, δίνοντας έμφαση τόσο σε έργα όπως οδικά δίκτυα και αντιμετώπιση της λειψυδρίας, όσο και στην αναβάθμιση της τουριστικής εμπειρίας.
Παράλληλα, υλοποιούνται προγράμματα βιωσιμότητας με διεθνή αναγνώριση, όπως το «Just Go Zero» της Τήλου, που επεκτείνεται σε 16 νησιά, το πρώτο ελληνικό «GR-Eco Island» στη Χάλκη και το καινοτόμο έργο «The Rhodes Co-Lab» στη Ρόδο. Σημαντική πρόοδος καταγράφεται και στη διαχείριση απορριμμάτων, με τη λειτουργία του ΦΟΔΣΑ Ν. Αιγαίου να αποτελεί πρότυπο για τη βελτίωση της καθημερινότητας στα νησιά.
Κάθε επιτυχία, όπως επισημαίνει ο περιφερειάρχης, γίνεται αφετηρία για νέες πρωτοβουλίες, διασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα και το περιβάλλον για τις επόμενες γεν