Ξεπέρασαν για πρώτη φορά τον Απρίλιο το 10% οι άμεσες πληρωμές (instant payments) στη χώρα μας, αποτελώντας το 11% στο σύνολο των διατραπεζικών μεταφορών πίστωσης, έναντι 8,5% τον Μάρτιο και 5,4% τον Απρίλιο του 2022.
Ολοένα και περισσότεροι πολίτες ανακαλύπτουν τα οφέλη των άμεσων πληρωμών, οι οποίες τους επιτρέπουν ανά πάσα στιγμή της ημέρας, όλο το 24ωρο και 365 ημέρες το χρόνο να διεκπεραιώνουν εύκολα, άμεσα και ασφαλέστερα τις πληρωμές τους με οριστικό διακανονισμό της συναλλαγής σε πραγματικό χρόνο. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 97% των άμεσων πληρωμών ολοκληρώνονται σε λιγότερο από 5 δευτερόλεπτα.
Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, δύο είναι οι βασικοί παράγοντες που τροφοδοτούν την εντυπωσιακή διείσδυση των άμεσων συναλλαγών: η τεχνολογική αναβάθμιση των υποδομών με την έναρξη λειτουργίας της πανευρωπαϊκής πλατφόρμας άμεσων πληρωμών του Ευρωσυστήματος (EKT), TIPS, και της υπηρεσίας IRIS payments, η οποία δίνει τη δυνατότητα άμεσων μεταφορών χρημάτων ανάμεσα σε φυσικά πρόσωπα με μηδενικό κόστος.
Μέχρι τα τέλη του 2021 υπήρχε δυνατότητα μόνο τοπικών άμεσων πληρωμών μέσω των τεσσάρων συστημικών τραπεζών -Eurobank, Εθνική Τράπεζα, Alpha Bank και Τράπεζα Πειραιώς- και της ΔΙΑΣ και δεν ήταν δυνατές οι instant payments εκτός Ελλάδας. Από τις 10 Δεκεμβρίου 2021, η ΔΙΑΣ συνδέθηκε στο TIPS, την πλατφόρμα άμεσων πληρωμών του Ευρωσυστήματος (ΕΚΤ), συνδέοντας όλα τα μέλη της (τότε 21 πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών, σήμερα 26) με το SEPA - Single European Payments Area, δηλαδή τον Ενιαίο Χώρο Πληρωμών σε Ευρώ, όπου καταναλωτές, επιχειρήσεις και άλλοι οικονομικοί παράγοντες πραγματοποιούν, αλλά και δέχονται πληρωμές σε ευρώ, σύμφωνα με ένα κοινό και ομοιόμορφο πλαίσιο κανόνων.
Έτσι, από το 2022 άμεσες πληρωμές δεν γίνονται μόνο μεταξύ των εγχώριων τραπεζών αλλά στο σύνολο του SEPA που περιλαμβάνει περίπου 2.300 ευρωπαϊκές τράπεζες, που πραγματοποιούν σήμερα άμεσες πληρωμές στη ζώνη SEPA, διεθνοποίηση που έδωσε ώθηση στις άμεσες πληρωμές.
Περαιτέρω ώθηση στις άμεσες πληρωμές αναμένεται να δώσει και η παροχή από την Τράπεζα της Ελλάδος, από τον περασμένο Φεβρουάριο, της δυνατότητας άμεσων πληρωμών στις συναλλαγές με το Δημόσιο. Η δυνατότητα αυτή αξιοποιείται ολοένα και περισσότερο από όλο και περισσότερους πολίτες, επιχειρήσεις και φορείς του Δημοσίου, διασφαλίζοντας στιγμιαία και ασφαλή ολοκλήρωση χρηματικών συναλλαγών με το Δημόσιο σε ψηφιακό περιβάλλον καθημερινά και καθ’ όλο το 24ωρο.
Η επέλαση του IRIS
Τη μεγάλη διαφορά ωστόσο στην αλματώδη ανάπτυξη των άμεσων πληρωμών στη χώρα μας κάνει το IRIS, το οποίο δίνει τη δυνατότητα άμεσων πληρωμών με την πληκτρολόγηση του ΑΦΜ ή του αριθμού του κινητού, από άτομα σε άτομο, ποσού έως 500 ευρώ χωρίς καμία απολύτως χρέωση.
Κομβικό σημείο για τη συναλλακτική επέλαση του IRIS ήταν η απόφαση των συστημικών τραπεζών να παρέχουν τη δυνατότητα στους πολίτες να μεταφέρουν, μέσω της υπηρεσίας IRIS, ποσά έως 500 ευρώ την ημέρα χωρίς καμία απολύτως χρέωση ή άλλη προμήθεια.
Η απόφαση των εμπορικών τραπεζών για το «άνοιγμα» του IRIS ήρθε μετά από σχετικές διαβουλεύσεις που πραγματοποιήθηκαν με τον υπουργό Οικονομικών Χρ. Σταϊκούρα τον περασμένο Δεκέμβριο αλλά και τη γενικότερη κοινωνική πίεση που δέχονταν λόγω των υψηλών προμηθειών σε τραπεζικές συναλλαγές. Σημειώνεται ότι κάποιες τράπεζες επέβαλλαν στο παρελθόν χρεώσεις για τις πληρωμές μέσω IRIS.
Επιπλέον, στη διάδοση της υπηρεσίας συνέβαλε η υιοθέτηση κοινής επωνυμίας της από όλες τις τράπεζες που βοήθησε το κοινό να εξοικειωθεί πιο γρήγορα με την υπηρεσία.
Έτσι το IRIS διαδίδεται πολύ γρήγορα μεταξύ των χρηστών, προσφέροντας τη δυνατότητα μεταφοράς μικροποσών αλλά και εμβασμάτων μέχρι 500 ευρώ χωρίς κανένα απολύτως κόστος. Ακόμα και παρέες μπορούν να μοιράζονται τον λογαριασμό, μεταφέροντος χρήματα μέσω κινητού σε δευτερόλεπτα και πληκτρολογώντας μόνο τον αριθμό κινητού του ατόμου στο οποίο θα πιστωθεί το ποσό, το οφειλόμενο ποσό.
Σημειώνεται ότι μέσω IRIS πραγματοποιούνται πάνω από 1 εκατ. συναλλαγές τον μήνα, ενώ κάθε μήνα εγγράφονται στην υπηρεσία IRIS περίπου 60.000 νέοι χρήστες. Σήμερα οι χρήστες του IRIS φτάνουν τους 1,63 εκατομμύριο με στόχο να ξεπεράσουν τα 2 εκατ. εντός του 2023
Τον περασμένο Απρίλιο οι άμεσες πληρωμές ανήλθαν σε περίπου 2,46 εκατομμύρια συναλλαγές σε σύνολο 23,4 εκατ. συναλλαγών μεταφοράς πίστωσης. Από τα 2,46 εκατ. άμεσων πληρωμών τα 1,24 εκατ. συναλλαγές έχουν γίνει μέσω IRIS, δηλαδή το 50,4% των άμεσων πληρωμών. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Απρίλιο του 2022 οι άμεσες πληρωμές είχαν ανέλθει σε 1,22 εκατ. συναλλαγές σε σύνολο 23,5 εκατ. συναλλαγών μεταφοράς πίστωσης με το IRIS τότε να βρίσκεται στις 334 χιλιάδες συναλλαγές.
Μάλιστα τον Μάρτιο του 2023 για πρώτη φορά οι συναλλαγές IRIS από άτομο σε άτομο ξεπέρασαν τις άμεσες διατραπεζικές συναλλαγές.