Ελλάδα και Ισπανία εισέρχονται στο «στόχαστρο» όσων επιθυμούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα της «χρυσής βίζας», αποκτώντας όλα τα προνόμια του πολίτη κράτους – μέλους της ΕΕ, όπως δείχνουν στοιχεία που έχει επεξεργαστεί το πρακτορείο Bloomberg.
Σημαντικό μέρος αυτής της στροφής οφείλεται και στο γεγονός ότι άλλα κράτη – μέλη όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία έχουν ή ετοιμάζονται να «κλείσουν» τα αντίστοιχα προγράμματα που είχαν τεθεί σε εφαρμογή λίγο μετά την κρίση χρέους της ευρωζώνης.
Το 2021, η Πορτογαλία κατέστησε πιο δύσκολη την απόκτηση της «χρυσής βίζας» καθώς προορίζονταν για όσους είχαν τη δυνατότητα να επενδύσουν 350.000 ευρώ στην αγορά κατοικίας και να περνούν υποχρεωτικά τουλάχιστον επτά ημέρες στη χώρα σε ετήσια βάση. Στη συνέχεια, πριν από δύο μήνες, εν μέσω αυξανόμενης δυσαρέσκειας για την εκτίναξη των τιμών των κατοικιών, η πορτογαλική κυβέρνηση έδωσε σήμα ότι θα τερματίσει το πρόγραμμα μόλις το Κοινοβούλιο συζητήσει και ψηφίσει την αναθεωρημένη νομοθεσία - πιθανότατα τις επόμενες εβδομάδες.
Στον απόηχο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, η Πορτογαλία και τουλάχιστον 10 άλλες ευρωπαϊκές χώρες προσπάθησαν να καλύψουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα με προγράμματα κατοικίας προς πώληση. Χωρίς κανόνες σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι απαιτήσεις επιλεξιμότητας διέφεραν δραματικά: Η ελάχιστη επένδυση ξεκινά από 50.000 ευρώ στη Λετονία- στις Κάτω Χώρες, είναι 1,2 εκατομμύρια ευρώ. Σε αντάλλαγμα, οι επενδυτές συνήθως μπορούν να ζήσουν και να εργαστούν στη χώρα για τρία έως πέντε χρόνια και στη συνέχεια μπορούν να υποβάλουν αίτηση για υπηκοότητα.
Η ΕΕ ασκεί εδώ και καιρό πιέσεις στις κυβερνήσεις να τερματίσουν τα συστήματα «χρυσής βίζας» με το σκεπτικό ότι είναι αντιδημοκρατικά και μπορούν να χρησιμεύσουν ως μέσο για την είσοδο βρώμικου χρήματος στην περιοχή. «Οι ευρωπαϊκές αξίες δεν είναι προς πώληση», δήλωσε πέρυσι ο Ντ. Ρέιντερς, επίτροπος της ΕΕ για θέματα δικαιοσύνης και καταναλωτών. Τώρα, με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες να έχουν επανέλθει σε σταθερή οικονομική βάση και να αντιμετωπίζουν αυξημένη εσωτερική αντίδραση στην ιδέα, ορισμένα δημοφιλή μέρη για τους αιτούντες γίνονται λιγότερο φιλόξενα. Η Ιρλανδία έκλεισε το πρόγραμμά της στις 15 Φεβρουαρίου. Και η Ελλάδα έχει ανακοινώσει ότι θα διπλασιάσει το όριο των επενδύσεών της σε 500.000 ευρώ σε αρκετές βασικές τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένης της Αθήνας. Καθώς τα πορτογαλικά και τα ιρλανδικά προγράμματα κλείνουν, οι σύμβουλοι μετανάστευσης λένε ότι υπάρχει ένα κύμα ενδιαφέροντος για την Ελλάδα και την Ισπανία.
Μεγάλο ενδιαφέρον από Κίνα
Είναι δύσκολο να βρεθούν πανευρωπαϊκά στατιστικά στοιχεία, αλλά τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι η σημαντική πλειοψηφία των ανθρώπων που επωφελούνται από τα προγράμματα είναι από την Κίνα. Στην Ιρλανδία, η οποία χορήγησε άδεια παραμονής με αντάλλαγμα μια επένδυση 500.000 ευρώ σε αγοραστές με προσωπική περιουσία τουλάχιστον 2 εκατομμυρίων ευρώ, οι Κινέζοι υπήκοοι αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 90% των 1.727 αιτήσεων που εγκρίθηκαν από το 2012.
Στην Ελλάδα, αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 60% των 12.818 χρυσών θεωρήσεων κατά την τελευταία δεκαετία. Στην Πορτογαλία, ο αριθμός τους είναι σχεδόν το ήμισυ των 11.758 αδειών που έχουν χορηγηθεί από το 2012. Πριν από την εισβολή της χώρας τους στην Ουκρανία πέρυσι, πολλοί Ρώσοι έκαναν αίτηση, ενώ ο αριθμός των Αμερικανών που ζητούν τις θεωρήσεις έχει αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια.
Τα προγράμματα έφεραν όντως χρήματα στις ευρωπαϊκές αγορές ακινήτων - περίπου 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως από το 2016 έως το 2019, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Και στην Πορτογαλία, μια αναθεώρηση του νόμου το 2015 είχε ως στόχο να δώσει ώθηση στη βελτίωση του αποθέματος κατοικιών, μειώνοντας το όριο επένδυσης κατά ένα τρίτο για τους αιτούντες που αγοράζουν σπίτι που χρήζει ανακαίνισης.
Στη Λισαβόνα, το μέσο κόστος των κατοικιών έχει τριπλασιαστεί από το 2015, σύμφωνα με τον ιστότοπο ακινήτων Idealista. Στην Αθήνα, οι μέσες τιμές των κατοικιών έχουν αυξηθεί κατά 48% τα τελευταία πέντε χρόνια, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία. Στο Δουβλίνο, έχουν αυξηθεί κατά 130% από το 2012, σύμφωνα με την κυβέρνηση.
Υπάρχουν αντιδράσεις ακόμη και σε χώρες που χορηγούν σχετικά λίγες τέτοιες βίζες. Η Ισπανία, όπου η υπηκοότητα μπορεί να αποκτηθεί με 500.000 ευρώ και 10 χρόνια διαμονής, εξέδωσε μόνο 136 χρυσές βίζες το 2022. Ωστόσο, δεν είναι ασυνήθιστο να ακούει κανείς γκρίνια για την επίδρασή τους στην αγορά κατοικίας.
Ωστόσο, τα στοιχεία της αγοράς υποδηλώνουν ότι οι «χρυσές βίζες» έχουν ελάχιστη επίδραση στις τιμές των ακινήτων. Στην Ιρλανδία, μόλις μερικές εκατοντάδες βίζες εκδίδονται κάθε χρόνο, σε μια αγορά που είδε 60.000 συναλλαγές κατοικιών το 2022. «Το σύστημα είχε πολύ μικρό αντίκτυπο», λέει ο Ρ. Λάιονς, καθηγητής οικονομικών στο Trinity College του Δουβλίνου. Τα ακίνητα που αγοράζονται μέσω του προγράμματος της Πορτογαλίας αντιπροσωπεύουν περίπου το 0,3% των 300.000 ετήσιων συναλλαγών ακινήτων της χώρας, σύμφωνα με την Agency, μια μεσιτική εταιρεία ακινήτων.
Οι άνθρωποι που εργάζονται με τα προγράμματα λένε ότι οι όποιες αντιδράσεις θα είναι προσωρινές. «Οι χώρες σε όλο τον κόσμο έχουν δει εδώ και καιρό το όφελος από την προσέλκυση εξειδικευμένων, πλούσιων μεταναστών που είναι πρόθυμοι να χρηματοδοτήσουν νέες επιχειρήσεις», υποστηρίζει ο Ν. Κάτζ, ιδρυτής της εταιρείας παροχής υπηρεσιών υπηκοότητας μέσω επενδύσεων Apex Capital Partners. «Αυτό είναι απίθανο να αλλάξει. Ενώ μπορεί να μεταρρυθμιστούν, δεν πρόκειται να τερματιστούν», σημειώνει.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
