Την πεποίθησή του ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διαθέτει όλα τα «εργαλεία» προκειμένου να αντιμετωπίσει προβλήματα ή κατακερματισμό στην αγορά ομολόγων, τόνισε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Γ. Στουρνάρας.
Σε χαιρετισμό του κατά την έναρξη του Διεθνούς Σεμιναρίου Μακροοικονομίας του NBER, το οποίο φιλοξενεί η ΤτΕ στην Αθήνα, ο κ. Στουρνάρας επανέλαβε τη θέση του ότι η αύξηση των επιτοκίων θα πρέπει να είναι σταδιακή προκειμένου να μην πλήξει την οικονομία.
Ο διοικητής της ΤτΕ υπογράμμισε ότι το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ έχει, ήδη, ανακοινώσει ότι θα υπάρξει ευελιξία στον τρόπο επανεπένδυσης των ομολόγων που λήγουν στο πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης ΡΕΡΡ, ενώ παράλληλα οι ειδικές υπηρεσίες της ΕΚΤ εξετάζουν τη δημιουργία ενός νέου εργαλείου ώστε να αποφευχθεί ο κατακερματισμός της αγοράς ομολόγων.
Όπως σημείωσε «στη δήλωση του Διοικητικού Συμβουλίου της περασμένης εβδομάδας, εκφράσαμε την αποφασιστικότητά μας να αντιμετωπίσουμε τη σύσφιξη των συνθηκών χρηματοδότησης και τους κινδύνους κατακερματισμού. Θα εφαρμόσουμε ευελιξία κατά την επανεπένδυση των εξαγορών στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγορών Έκτακτης Ανάγκης για Πανδημία ή PEPP, προκειμένου να διατηρήσουμε την ομαλή μετάδοση των ερεθισμάτων της νομισματικής πολιτικής σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, η οποία είναι σημαντική για την επίτευξη της εντολής μας για τη σταθερότητα των τιμών. Επιπλέον, εξετάζεται επίσης ένα νέο μέσο για την άμβλυνση των επεισοδίων κατακερματισμού».
Τόνισε ακόμη ότι δεν θα πρέπει να γίνεται σύγκριση μεταξύ της οικονομίας των ΗΠΑ και αυτής της ευρωζώνης, καθώς βρίσκονται σε διαφορετική φάση του οικονομικού κύκλου, ενώ
Η ομιλία του κ. Στουρνάρα
Χαίρομαι που σας καλωσορίζω στην Αθήνα και στην Τράπεζα της Ελλάδος για το Διεθνές Σεμινάριο Μακροοικονομίας του NBER. Επιτρέψτε μου να πω κατ' αρχάς ότι μου δίνει ιδιαίτερη χαρά να φιλοξενώ ένα σεμινάριο ενός οργανισμού που έχει τόσο πλούσια ιστορία. Αντιλαμβάνομαι ότι το NBER ιδρύθηκε πριν από περισσότερα από 100 χρόνια -το 1920 για την ακρίβεια- με τον Wesley Clair Mitchell να υπηρετεί ως ο πρώτος διευθυντής έρευνας του οργανισμού. Ο Μίτσελ ήταν κορυφαίος εμπειρογνώμονας σε θέματα επιχειρηματικών κύκλων και επέβλεπε ένα πολύ μικρό προσωπικό για τη μελέτη του εν λόγω θέματος.
Σήμερα το NBER έχει περισσότερους από 1.700 συνεργαζόμενους ερευνητές και το ερευνητικό του χαρτοφυλάκιο έχει επεκταθεί σημαντικά καλύπτοντας σχεδόν όλους τους σημαντικούς τομείς των οικονομικών - συμπεριλαμβανομένων των μακροοικονομικών, των διεθνών οικονομικών και πιο πρόσφατα των αναπτυξιακών οικονομικών.
Η επέκταση αυτή αντικατοπτρίζει την υψηλή ποιότητα της ερευνητικής παραγωγής του NBER και τη ζήτηση στην οποία έχει οδηγήσει. Όπως γνωρίζετε πολύ καλά, το συνέδριο αυτό πραγματοποιείται εν μέσω ενός πολύ δύσκολου διεθνούς περιβάλλοντος για τους φορείς χάραξης πολιτικής. Στη ζώνη του ευρώ, μόλις είχαμε καταφέρει να πάρουμε μια ανάσα από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την κρίση δημόσιου χρέους, όταν η οικονομία μας επλήγη από μια σειρά αρνητικών σοκ στην προσφορά.
Αυτά έλαβαν τη μορφή τεσσάρων διαδοχικών κυμάτων του Covid-19, των συνεπακόλουθων συμφορήσεων στον εφοδιασμό και των αυξήσεων των τιμών της ενέργειας και, πιο πρόσφατα, των οικονομικών επιπτώσεων της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Αν αυτά τα σοκ δεν ήταν αρκετά, επιδεινώθηκαν από την οικονομική επιβράδυνση στην Κίνα.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει πλήξει ιδιαίτερα την Ευρώπη. Η Ρωσία είναι σημαντικός παίκτης στην παγκόσμια αγορά ενέργειας και αντιπροσωπεύει το 14% της παγκόσμιας ενεργειακής προσφοράς. Η εξάρτηση της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια είναι πολύ μεγαλύτερη από εκείνη του υπόλοιπου κόσμου. Για παράδειγμα, η εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο είναι της τάξης του 40%. Ως απάντηση στην πανδημία, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ζώνης του ευρώ παρείχαν πρωτοφανή δημοσιονομική και νομισματική στήριξη, περιορίζοντας τις απώλειες παραγωγής και διασφαλίζοντας τις θέσεις εργασίας.
Ωστόσο, με την επαναλειτουργία της οικονομίας, η ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες αυξήθηκε λόγω των μεγάλων συμφορήσεων στον εφοδιασμό. Ως αποτέλεσμα, ο πληθωρισμός άρχισε να κινείται πολύ πάνω από τον στόχο μας του 2% το δεύτερο εξάμηνο του περασμένου έτους. Ο πόλεμος στην Ουκρανία επιδείνωσε αυτές τις επιπτώσεις, ενώ ταυτόχρονα δημιούργησε μεγάλη αβεβαιότητα. Ο συνολικός πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ διαμορφώνεται τώρα στο 8,1%, που αποτελεί ιστορικό υψηλό από τη δημιουργία του ευρώ.
Η εξέλιξη αυτή κατέστησε αναγκαία την ομαλοποίηση της νομισματικής μας πολιτικής. Ωστόσο, επιτρέψτε μου να επισημάνω ότι η κατάσταση εδώ είναι πολύ διαφορετική από εκείνη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα τελευταία χρόνια, οι ΗΠΑ είχαν μια τεράστια δημοσιονομική επέκταση. Σύμφωνα με το Fiscal Monitor του ΔΝΤ, το δημοσιονομικό έλλειμμα των ΗΠΑ το 2021 ήταν περίπου 12% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με σχεδόν 5% για τη ζώνη του ευρώ. Επιπλέον, οι ΗΠΑ είχαν θετικό παραγωγικό κενό 1,1%, ενώ η ζώνη του ευρώ είχε αρνητικό παραγωγικό κενό που ισοδυναμούσε με 2,7%.
Στις ΗΠΑ, το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 3,6%, ενώ στη ζώνη του ευρώ είναι 6,8%. Όπως είναι προφανές, οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές. Η άνοδος του πληθωρισμού στις ΗΠΑ οφείλεται, σε σημαντικό βαθμό, σε πιέσεις ζήτησης. Στη ζώνη του ευρώ, ο πληθωρισμός αντανακλά κυρίως παράγοντες από την πλευρά της προσφοράς, ιδίως ενεργειακά σοκ και συμφόρηση στην πλευρά της προσφοράς.
Όπως γνωρίζετε, η νομισματική πολιτική δεν είναι πολύ αποτελεσματική απέναντι σε σοκ από την πλευρά της προσφοράς. Ο πληθωρισμός αναμένεται επίσης να επιστρέψει σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα μεσοπρόθεσμα. Κατά συνέπεια, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε να ομαλοποιήσει τη νομισματική πολιτική με σταδιακό και ευέλικτο ρυθμό.
Έχει την πολυτέλεια η ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής να είναι σταδιακή; Η απάντηση είναι θετική. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 και πλέον ετών η ΕΚΤ, όπως και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, απέκτησε αξιοπιστία. Αυτή η αξιοπιστία συμβάλλει στην εξήγηση του γιατί τα μακροπρόθεσμα επιτόκια παραμένουν πολύ χαμηλότερα από εκείνα των τελών της δεκαετίας του 1970 και των αρχών της δεκαετίας του 1980, όταν οι κεντρικές τράπεζες δεν είχαν αποκτήσει αξιοπιστία.
Η αξιοπιστία εξηγεί επίσης γιατί όλες οι μετρήσεις των προσδοκιών για τον πληθωρισμό παραμένουν σταθερά αγκυρωμένες κοντά στον στόχο μας του 2%, ενώ δεν υπάρχουν ενδείξεις για σημαντικές επιδράσεις των μισθών του δεύτερου γύρου.Αυτό σημαίνει, ωστόσο, ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να διατηρήσουν την εστίασή τους στον μεσοπρόθεσμο στόχο τους για τον πληθωρισμό. Εφόσον οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό είναι σύμφωνες με τον εν λόγω στόχο, είμαστε σε θέση να ομαλοποιήσουμε τη στάση πολιτικής μας με σταδιακό τρόπο.
Ταυτόχρονα, στη δήλωση του Διοικητικού Συμβουλίου της περασμένης εβδομάδας, εκφράσαμε την αποφασιστικότητά μας να αντιμετωπίσουμε τη σύσφιξη των συνθηκών χρηματοδότησης και τους κινδύνους κατακερματισμού. Θα εφαρμόσουμε ευελιξία κατά την επανεπένδυση των εξαγορών στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγορών Έκτακτης Ανάγκης για Πανδημία ή PEPP, προκειμένου να διατηρήσουμε την ομαλή μετάδοση των ερεθισμάτων της νομισματικής πολιτικής σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, η οποία είναι σημαντική για την επίτευξη της εντολής μας για τη σταθερότητα των τιμών. Επιπλέον, εξετάζεται επίσης ένα νέο μέσο για την άμβλυνση των επεισοδίων κατακερματισμού.
Η υψηλή αβεβαιότητα λόγω των οικονομικών και χρηματοπιστωτικών συνεπειών του πολέμου στην Ουκρανία, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η ζώνη του ευρώ είναι μια πλήρης νομισματική ένωση αλλά μια ελλιπής δημοσιονομική, τραπεζική ένωση και ένωση κεφαλαιαγορών, δηλαδή μια ελλιπής οικονομική ένωση, είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει επεισόδια κατακερματισμού. Σε αυτό το νέο και εξαιρετικά αβέβαιο περιβάλλον, προσβλέπουμε σε ακαδημαϊκούς και ερευνητές για να μας καθοδηγήσουν σε αχαρτογράφητα νερά.
Η Τράπεζα της Ελλάδος διαθέτει ένα ενεργό Τμήμα Έρευνας το οποίο επιδιώκει διάφορους δρόμους οικονομικής και χρηματοοικονομικής έρευνας, τόσο θεωρητικής όσο και εμπειρικής. Μερικά από αυτά είναι:
- οι σταθεροποιητικές ιδιότητες των εναλλακτικών κανόνων επιτοκίων έναντι εξωγενών διαταραχών της ζήτησης και της προσφοράς
- οι επιδράσεις του μηδενικού κατώτατου ορίου στις ιδιότητες εναλλακτικών διεθνών νομισματικών ρυθμίσεων
- οι μακροοικονομικές επιπτώσεις των πληθωριστικών κλυδωνισμών που προέρχονται από τις εισαγωγές και τους μη εμπορεύσιμους τομείς
- η πανδημία ως σοκ ανακατανομής
- χρονικά μεταβαλλόμενες εκτιμήσεις της καμπύλης Philips
- οι επιδράσεις των ισολογισμών των κεντρικών τραπεζών και της στήριξης της ρευστότητας των κεντρικών τραπεζών
- και διερεύνηση των νέων διαθέσιμων στοιχείων τιμών σε μικροοικονομικό επίπεδο.
Κοιτάζω το πρόγραμμα των σεμιναρίων σας για τις επόμενες δύο ημέρες και βλέπω έναν πλούσιο και ποικίλο κατάλογο θεμάτων, ο οποίος καλύπτει τους κλιματικούς κινδύνους, τις διεθνείς ροές κεφαλαίων, τη διαχείριση της ρευστότητας κατά τη διάρκεια του παγκόσμιου οικονομικού κύκλου, καθώς και θέματα που αφορούν τις παγκόσμιες και τοπικές συμφορήσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού, την TFP και το περιφερειακό εμπόριο.
Είμαι βέβαιος ότι το σεμινάριό σας θα προσφέρει άφθονη τροφή για σκέψη και για διεγερτικές συζητήσεις, οι οποίες μπορεί να βοηθήσουν να φωτιστούν οι αβεβαιότητες που αντιμετωπίζουν σήμερα οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής. Θα έλεγα ότι η συνεδρία σχετικά με τις συνολικές επιπτώσεις των παγκόσμιων και τοπικών συμφορήσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών και η συνεδρία σχετικά με τις επιπτώσεις των αποθεμάτων στον πληθωρισμό θα είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Γνωρίζω ότι οι ερευνητές του NBER δεσμεύονται από τον περιορισμό ότι δεν μπορούν να διατυπώνουν συστάσεις πολιτικής. Αυτός ο περιορισμός, φυσικά, δεν εμποδίζει άλλους, συμπεριλαμβανομένων των υπευθύνων χάραξης πολιτικής, να χρησιμοποιούν τα ερευνητικά ευρήματα του NBER.
Σας εύχομαι ένα ενδιαφέρον και γόνιμο σεμινάριο και μια ευχάριστη διαμονή στην Αθήνα.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
