Μέχρι σήμερα η προσπάθεια για έκδοση κοινών ευρωπαϊκών ομολόγων βρέθηκε αντιμέτωπη με αρκετές δυσκολίες και έντονες αντιρρήσεις, αλλά η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα.
Ο πόλεμος οδηγεί, εξ ανάγκης αλλά και εξ επιλογής σε αρκετές περιπτώσεις, τις ευρωπαϊκές χώρες, να δεσμευτούν για περισσότερες επενδύσεις στην άμυνα και την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, δαπάνες που πολλοί υποστηρίζουν ότι θα καλυφθούν καλύτερα εάν μοιραστεί το οικονομικό τους βάρος
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εκδίδει ήδη κοινά ομόλογα το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά ακόμη δεν έχει δημοσιοποιήσει εάν υπάρχει η σκέψη αυτή η διαδικασία να συνεχιστεί και πιθανώς να καταστεί μόνιμη. Ωστόσο, η έννοια ενός μόνιμου συστήματος έχει επανεμφανιστεί στις αγορές και η δυνητική του σημασία απασχολεί σημαντικά τους επενδυτές. Χωρίς να το θεωρούν άμεση προοπτική, πολλοί αγοράζουν ομόλογα από χώρες που θα ωφεληθούν περισσότερο, όπως η Ιταλία.
Ο Christian Odendahl, επικεφαλής οικονομολόγος στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Μεταρρύθμισης, βλέπει τον πόλεμο ως ένα είδος καμπής για την Ευρώπη, ακόμη κι αν ο δρόμος παραμένει ασαφής. Θα επηρέαζε την ευρωπαϊκή «ολοκλήρωση τόσο πολύ ή περισσότερο απ’ όσο η κρίση του κορονοϊού βοήθησε στην προώθηση μιας κοινής δημοσιονομικής ικανότητας και δανεισμού, που ήταν και τα δύο πριν από την πανδημία», είπε ο Odendahl.
Οι υποστηρικτές σημειώνουν ότι τα κοινά ομόλογα θα ήταν ένα ισχυρό μήνυμα ευρωπαϊκής συνοχής. Θα βελτίωναν το προφίλ του ευρώ και θα επέκτειναν την ευρωπαϊκή δεξαμενή τίτλων με κορυφαία αξιολόγηση, επιτρέποντάς τους να ανταγωνιστούν τα αμερικανικά ομόλογα ως παγκόσμια αποθεματικά.
Με τη Γερμανία να δεσμεύεται για στρατιωτική αναβάθμιση με δαπάνη 100 δισεκατομμυρίων ευρώ, οι ανάγκες δαπανών θα είναι κολοσσιαίες. Εάν όλα τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ δεσμευτούν να δαπανήσουν το 2% του ΑΕΠ για την άμυνα, οι συνολικές δαπάνες θα αυξηθούν κατά ένα τέταρτο, τη μεγαλύτερη ώθηση εδώ και τρεις δεκαετίες, εκτιμά η JPMorgan.
Σύμφωνα με την BofA, αυτό θα μπορούσε να απαιτήσει άλλα 150-200 δισεκατομμύρια ευρώ συνδυασμένων δαπανών της ζώνης του ευρώ μόνο το 2022 - 2023. Η μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο, όπως σχεδιάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα μπορούσε να προσθέσει πάνω από 130 δισεκατομμύρια ευρώ φέτος στον ήδη καυτό ενεργειακό λογαριασμό του μπλοκ, δείχνουν οι υπολογισμοί του Reuters Breakingviews.
Το επιχείρημα είναι τώρα ότι όπως και ο COVID, ο πόλεμος είναι ένα εξωγενές σοκ που επηρεάζει όλα τα κράτη της ΕΕ, καθιστώντας μια κοινή απάντηση πιο αποτελεσματική από μια σειρά ασυντόνιστων εθνικών προσπαθειών. Η τελευταία κρίση ταιριάζει με το COVID ως καταλύτη για βαθύτερη ολοκλήρωση, δήλωσε ο αναλυτής της Commerzbank, Christoph Rieger, προσθέτοντας ότι «μια μόνιμη κοινή έκδοση χρέους της ΕΕ γίνεται πιο πιθανή μακροπρόθεσμα».
Οι διαφορές Βορρά και Νότου
Η Γαλλία ηγείται των χωρών που τάσσονται υπέρ της έκδοσης κοινού χρέους της ΕΕ, ενώ η Γερμανία και άλλα πλουσιότερα μέλη του μπλοκ αντιτίθενται σε οποιαδήποτε κίνηση προς μια δημοσιονομική ένωση, με κοινό δανεισμό και δαπάνες.
Υποστηρίζουν ότι το Ταμείο Ανάκαμψης, οι πωλήσεις ομολόγων για το οποίο ξεκίνησαν πέρυσι, παραμένει ως επί το πλείστον αχρησιμοποίητο, με μόλις 74 δισεκατομμύρια ευρώ να έχουν εκταμιευθεί μέχρι στιγμής.
Εάν όλα παραμείνουν ως έχουν, ο δανεισμός από το Ταμείο Ανάκαμψης ολοκληρώνεται το 2026, ενώ τα ομόλογα που έχουν εκδοθεί για τη χρηματοδότησή του ωριμάζουν έως το 2058. Όμως, ενώ αυτή η τακτική δημιουργεί προηγούμενο, δεν είναι ένα συνηθισμένο εργαλείο, όπως σημειώνει ο Francesco Papadia, πρώην κορυφαίο στέλεχος της ΕΚΤ και τώρα ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Bruegel. «Η έκδοση κοινών ομολόγων θα είναι δυνατή μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις, όπως οι σημερινές ... όταν θα θεωρηθεί απαραίτητο να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μία κρίση», τονίζει.
Οι αναλυτές της ING προτείνουν ότι τα ελαφρύτερα είδη κοινού δανεισμού θα μπορούσαν να είναι πιο αποδεκτά από τα «οικονομικά» έθνη, για παράδειγμα με βάση το πρόγραμμα SURE για την ανεργία της ΕΕ.
Η πρόσφατη συμπεριφορά των αγορών ομολόγων καταδεικνύει πώς η έκδοση κοινών ομολόγων κατέστησε πιο ελκυστική την ευρωζώνη για τους επενδυτές. Τα spreads ομολόγων, τα premia που απαιτούν οι επενδυτές για να διατηρούν χρέος από μια πιο αδύναμη χώρα όπως η Ιταλία ή η Ισπανία, συνήθως διευρύνονται σε περιόδους προβλημάτων. Αλλά από τη ρωσική εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου, τα ιταλικά spreads 10 ετών μειώθηκαν κατά 26 μονάδες βάσης.
Με άλλα λόγια, τα ιταλικά ασφάλιστρα έχουν υποχωρήσει παρά τον πόλεμο, και σε μια περίοδο που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σχεδιάζει να μειώσει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης που αποτελεί βασικό σκέλος στήριξης για τη Νότια Ευρώπη. Το μάθημα από το 2020 είναι ότι η ΕΚΤ μπορεί να σταματήσει τη διεύρυνση του spread, αλλά η πραγματική ανάκαμψη οφείλεται στην απάντηση της ΕΕ, σημείωσαν αναλυτές της Citi. Τα ιταλικά και τα ελληνικά spreads υποχώρησαν σε 10 bps μετά τις πρόσφατες αναφορές των μέσων ενημέρωσης που επισήμαναν την πιθανότητα ενός νέου σχεδίου για έκδοση κοινών ευρωπαϊκών ομολόγων.
«Όσο περισσότερο κατανοεί η αγορά ότι υπάρχει πολιτικό κεφάλαιο για να συμβεί αυτό κάθε φορά που η ΕΕ αντιμετωπίζει μια πρόκληση, τόσο περισσότερο θα πιστεύει ότι η ΕΕ ... θα φτάσει τελικά στη δημοσιονομική ένωση», ξεκαθαρίζει ο Peter Chatwell, επικεφαλής στρατηγικής στη Mizuho.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
