Στα ύψη ο πληθωρισμός το α' τρίμηνο με πολύ υψηλές τιμές πετρελαίου

Σε υψηλά επίπεδα θα κρατηθεί ο πληθωρισμός το α' τρίμηνο του 2022 και θα υποχωρήσει στη συνέχεια, όπως εκτιμούν οι αναλυτές της Eurobank, σημειώνοντας ότι η άνοδος του πληθωρισμού στην Ελλάδα για 7ο συνεχή μήνα τον Δεκέμβριο 2021 δημιουργεί προβληματισμό στους φορείς της οικονομίας, καθώς για πρώτη φορά μετά από πολλά χρονιά μείωσης ή ισχνής αύξησης του γενικού επιπέδου των τιμών, τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και η κυβέρνηση στην Ελλάδα παρατηρούν τιμές πληθωρισμού άνω του 4% στις ανακοινώσεις της ΕΛΣΤΑΤ.

Ειδικότερα, η ενίσχυση του πληθωρισμού στην Ελλάδα συνεχίστηκε για 7ο συνεχή μήνα τον Δεκέμβριο 2021. Αναλυτικά, η ετήσια μεταβολή του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) διαμορφώθηκε στο 4,4% (+1,9% σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο 2019, δηλαδή σχετικά ήπια αύξηση για ένα διάστημα 2 ετών), τιμή που αντιστοιχεί σε υψηλό 10,9 ετών.  

Για το σύνολο της περιόδου Ιανουαρίου-Δεκέμβριου 2021, ο μέσος όρος του ΕνΔΤΚ αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 0,6% από μείωση 1,3% την αντίστοιχη περίοδο το 2020. Το εν λόγω αποτέλεσμα αντικατοπτρίζει τον αρνητικό ετήσιο πληθωρισμό του 1ου εξαμήνου 2021 και τον θετικό του 2ου εξαμήνου 2021 (βλέπε Σχήμα 1).

Στην Ευρωζώνη, η ετήσια μεταβολή του ΕνΔΤΚ τον Δεκέμβριο 2021 ανήλθε στο 5,0%, ελαφρώς υψηλότερα σε σύγκριση με το αντίστοιχο μέγεθος στην Ελλάδα. Η θετική διαφορά ανάμεσα στον πληθωρισμό της Ευρωζώνης και της Ελλάδας διατηρείται σχεδόν ανελλιπώς από τον Ιούλιο 2011 μέχρι σήμερα, με αποτέλεσμα, η απώλεια ανταγωνιστικότητας σε όρους δείκτη τιμών καταναλωτή της δεκαετίας του 2000 να έχει ανακτηθεί πλήρως. Παρά ταύτα, η πρόκληση της ενίσχυσης της άλλης συνιστώσας της συνολικής ανταγωνιστικότητας, ήτοι της διαρθρωτικής, παραμένει (π.χ. βελτίωση της ποιότητας των θεσμών).  

Σε ό,τι αφορά τις επιμέρους ομάδες αγαθών και υπηρεσιών (βλέπε Πίνακα 1), ξεχώρισε, όπως και τους προηγούμενους μήνες, η ενίσχυση του δείκτη τιμών στη στέγαση (18,8% YoY τον Δεκέμβριο 2021 και 13,7% σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο 2019), τις μεταφορές (7,1% ΥοΥ) και τη διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά (4,3% ΥοΥ), ενώ ακολούθησαν με σχετικά ηπιότερες αυξήσεις η ένδυση και υπόδηση, τα διαρκή αγαθά, είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες, τα ξενοδοχεία, καφέ και εστιατόρια και η εκπαίδευση.

Τέλος, στις ομάδες αγαθών και υπηρεσιών της υγείας, των άλλων αγαθών και υπηρεσιών, της αναψυχής και πολιτιστικών δραστηριοτήτων και των επικοινωνιών, καταγράφηκε πτώση των τιμών σε ετήσια βάση τον Δεκέμβριο 2021.

Βάσει των προαναφερθεισών μεταβολών και των αντίστοιχων σταθμίσεων των επί μέρους αγαθών και υπηρεσιών στη διαμόρφωση του γενικού δείκτη τιμών, αποδεικνύεται ότι η άνοδος του πληθωρισμού στην Ελλάδα πηγάζει κυρίως από τις κατηγορίες της στέγασης, των μεταφορών και της διατροφής και μη αλκοολούχων ποτών.  

Η τρέχουσα ενεργειακή κρίση, οι ανισορροπίες ανάμεσα στη ζήτηση και την προσφορά διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών (π.χ. τροφίμων) και τα απο-τελέσματα βάσης λόγω του αρνητικού πληθωρισμού το 2ο εξάμηνο 2020, έχουν άμεση αυξητική επίδραση στις τιμές των συγκεκριμένων ομάδων αγαθών και υπηρεσιών. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η τιμή πετρελαίου Brent έκλεισε στα 77,8 $/βαρέλι στο τέλος Δεκεμβρίου 2021 (πηγή: Thomson Reuters Eikon), αυξημένη κατά 50,2% σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο 2020 (51,8 $/βαρέλι) και κατά 17,8% σε σχέση με τον Δεκέμβριο 2019 (66,0 $/βαρέλι).

Η ανοδική πορεία της τιμής πετρελαίου Brent συνεχίστηκε τις πρώτες εβδομάδες του 2022 (87,51 $/βαρέλι στις 18/1/2022). Η εν λόγω εξέλιξη, σε μια περίοδο που οι ανάγκες για θέρμανση είναι αυξημένες, μαζί με την επίδραση βάσης εξαιτίας της ετήσιας πτώσης των τιμών το 1ο εξάμηνο 2021 (-2,1% YoY το 1ο τρίμηνο 2021 και -0,6% YoY το 2ο τρίμηνο 2021), αναμένεται να διατηρήσουν σε υψηλά επίπεδα τον πληθωρισμό το 1ο τρίμηνο 2022. Πιθανή αποκλιμάκωση της πανδημίας και των εντάσεων στο γεωπολιτικό πεδίο, δύνανται να οδηγήσουν σε σταδιακή επιβράδυνση στη συνέχεια.  

Αναντίρρητα, η άνοδος του πληθωρισμού στην Ελλάδα για 7ο συνεχή μήνα τον Δεκέμβριο 2021 δημιουργεί προβληματισμό στους φορείς της οικονομίας. Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρονιά μείωσης ή ισχνής αύξησης του γενικού επιπέδου των τιμών, τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και η κυβέρνηση στην Ελλάδα παρατηρούν τιμές πληθωρισμού άνω του 4% στις ανακοινώσεις της ΕΛΣΤΑΤ.

Στον τομέα των νοικοκυριών, ο πληθωρισμός συγκρατεί σε έναν βαθμό τον πραγματικό ρυθμό αύξησης του διαθέσιμου εισοδήματος τους (αυτό αναμένεται να καταγραφεί κυρίως στα στοιχεία 4ου τριμήνου 2021 και του 1ου τριμήνου 2022, βλέπε Σχήμα 2) και απομειώνει ένα μικρό, προς το παρόν, μέρος της αποπληθωρισμένης αξίας (πραγματικής) των αυξημένων καταθέσεων των δύο τελευταίων ετών.

Τέλος, στις επιχειρήσεις, τα κόστη ακολουθούν ανοδική τροχιά δημιουργώντας κινδύνους για το επίπεδο της παραγωγής. Σύμφωνα με την τελευταία δημοσίευση της ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 25,0% τον Νοέμβριο 2021 από μείωση κατά 9,9% τον Νοέμβριο 2020.