Τη σημασία της διάταξης για την εποπτεία των οικοσυστημάτων επιχειρήσεων τονίζουν πηγές της Επιτροπής Ανταγωνισμού, με την οποία αποκτά τη δυνατότητα να παρεμβαίνει στα οικοσυστήματα επιχειρήσεων και να ερευνά ενδεχόμενες καταχρηστικές συμπεριφορές από τις επιχειρήσεις που έχουν κυρίαρχο ρόλο στην αγορά.
Όπως αναφέρουν πηγές της Επιτροπής στο Business Daily, «σκοπός της νομοθεσίας αυτής είναι η προστασία των καταναλωτών και της καινοτομίας. Αντίστοιχες διατάξεις για οικοσυστήματα έχουν ήδη περάσει στη Γερμανία, την Αυστρία, προσεχώς δε στην Ιταλία και στη Σουηδία, ενώ εν συνόλω 15 χώρες της Ευρ. Ένωσης έχουν ανάλογες διατάξεις για την προστασία της οικονομικής εξάρτησης των complementors από τις πλατφόρμες στα οικοσυστήματα».
Πληροφορίες υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι το υπουργείο Ανάπτυξης έχει απαλείψει τη σχετική προτεινόμενη διάταξη από το κείμενο του νομοσχεδίου που αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή, αφού έχει ολοκληρωθεί από τον Σεπτέμβριο η δημόσια διαβούλευση, κάτι που ωστόσο μένει να διαπιστωθεί με τη δημοσίευση του νομοσχεδίου.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού, Ιωάννης Λιανός, που ήταν πρόεδρος και της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής, η οποία επεξεργάσθηκε τις διατάξεις του νομοσχεδίου, υπερασπίσθηκε δημόσια (με σειρά μηνυμάτων στο Twitter) την προτεινόμενη διάταξη για τα οικοσυστήματα.
«Αντίθετα με ότι γράφεται σε δημοσιεύματα στην Ελλάδα η διάταξη αυτή δεν έχει καμία σχέση με τις αρμοδιότητες άλλων ανεξαρτήτων αρχών (π.χ. τηλεπικοινωνίες, παίγνια), αλλά βασικά δίνει τη δυνατότητα στην Επιτροπή Ανταγωνισμού να επεμβαίνει έναντι αντι-ανταγωνιστικών πρακτικών από επιχειρήσεις/πλατφόρμες που έχουν θέση ισχύος σε οικοσυστήματα πολλαπλών οικονομικών δραστηριοτήτων αλλά όχι δεσπόζουσα θέση σε συγκεκριμένη αγορά. Να αναφέρω επίσης ότι η συγκεκριμένη διάταξη υπήρχε στο κατατεθέν σχέδιο της νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής ήδη από τον Αύγουστο 2020 και υπήρξε εκτενής συζήτηση με τους φορείς της αγοράς, ορισμένοι εκ των οποίων έχουν πάρει σαφή θέση υπέρ αυτής της διάταξης.Τέλος, το ακόμα υπαρκτό ζήτημα αρμοδιοτήτων στις τηλεπικοινωνίες, δεν έχει καμία σχέση με τη συγκεκριμένη διάταξη, μια και το κατατεθέν κείμενο στη δημόσια διαβούλευση τον Αύγουστο 2021 διατηρούσε την αρμοδιότητα της ΕΕΤΤ ενώ συμπεριλάμβανε και τη διάταξη για τα οικοσυστήματα», υπογράμμισε στο Twitter o πρόεδρος της Επ. Ανταγωνισμού.
Πηγές της Επιτροπής Ανταγωνισμού υπογραμμίζουν στο Business Daily τη λύπη τους για το γεγονός ότι δεν έχει γίνει εμπεριστατωμένη συζήτηση για το θέμα στην Ελλάδα. Σημειώνουν ότι η Επιτροπή ακολούθησε πολιτική απόλυτης διαφάνειας σχετικά με τις απόψεις και τα επιχειρήματά της, ελπίζοντας ότι θα υπάρξει δημόσιος διάλογος για το σημαντικό αυτό θέμα της ρύθμισης των οικοσυστημάτων, κάτι που απασχολεί όχι μόνο την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά όλες τις χώρες του πλανήτη. «Είναι θλιβερό που μία τέτοια εμπεριστατωμένη δημόσια συζήτηση δεν έγινε», τονίζουν χαρακτηριστικά.
«Η έννοια του οικοσυστήματος και η διάταξη που προτείνουμε έχει ήδη αναφερθεί από μία μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2021 για τον ορισμό της σχετικής αγοράς στο δίκαιο ανταγωνισμού που περιλαμβάνει και θετική ανταπόκριση για τη διάταξη για τα οικοσυστήματα στην Ελλάδα και αναφορές σε δημοσιεύσεις μου για αυτό», τονίζουν.
«Η συγκεκριμένη διάταξη υπήρχε στο κατατεθέν σχέδιο της νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής ήδη από τον Αύγουστο 2020 και υπήρξε εκτενής συζήτηση με τους φορείς της αγοράς, ορισμένοι εκ των οποίων (ΣΕΤΕ, ΓΣΕΒΕΕ, ενώσεις καταναλωτών μεταξύ άλλων) έχουν πάρει σαφή θέση υπέρ αυτής της διάταξης», αναφέρουν πηγές της Επιτροπής.
Όσον αφορά, ειδικότερα, το θέμα του ελέγχου του κλάδου των τηλεπικοινωνιών από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, ξεκαθαρίζουν ότι πρόκειται για ένα «υπαρκτό ζήτημα αρμοδιοτήτων», που όμως «δεν έχει καμία σχέση με τη συγκεκριμένη διάταξη (σ.σ.: για τα οικοσυστήματα), μια και το κατατεθέν κείμενο στη δημόσια διαβούλευση τον Αύγουστο 2021 διατηρούσε την αρμοδιότητα της ΕΕΤΤ, ενώ συμπεριλάμβανε και τη διάταξη για τα οικοσυστήματα».
Η διάταξη, τονίζουν πηγές της Επ. Ανταγωνισμού, «δεν έχει καμία σχέση με τις αρμοδιότητες άλλων ανεξαρτήτων αρχών (π.χ. τηλεπικοινωνίες, παίγνια) αλλά βασικά δίνει τη δυνατότητα στην Επιτροπή Ανταγωνισμού να επεμβαίνει έναντι αντι-ανταγωνιστικών πρακτικών από επιχειρήσεις/πλατφόρμες που έχουν θέση ισχύος σε οικοσυστήματα πολλαπλών οικονομικών δραστηριοτήτων αλλά όχι δεσπόζουσα θέση σε συγκεκριμένη αγορά».
Η κρίσιμη σημασία των οικοσυστημάτων
Γιατί, όμως, έχουν κρίσιμη σημασία τα οικοσυστήματα στις σύγχρονες οικονομίες και, ειδικότερα, στην ελληνική; Όπως έχει ήδη εξηγήσει σε προηγούμενες δηλώσεις του ο κ. Λιανός η προτεινόμενη διάταξη για τα οικοσυστήματα έχει στόχο να συμπληρώσει το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο για την ψηφιακή οικονομία (Digital Markets Act), δίνοντας τη δυνατότητα στην Επιτροπή Ανταγωνισμού να αντιμετωπίσει καταχρηστικές συμπεριφορές από επιχειρηματικές οντότητες που είναι κεντρικοί παράγοντες σε σημαντικά οικοσυστήματα για την ελληνική οικονομία.
Ένα παράδειγμα είναι οι πλατφόρμες όπως η Airbnb, η Booking.com και η Expedia, οι οποίες επηρεάζουν σημαντικό μέρος του τομέα της βραχυχρόνιας μίσθωσης ή των ξενοδοχειακών καταλυμάτων στη χώρα, ακόμη και αν δεν κατέχουν δεσπόζουσα θέση σε συγκεκριμένο σχετικό προϊόν ή γεωγραφική αγορά ή πληρούν τα κριτήρια DMA του άρθρου 3 για τις επιχειρήσεις που ορίζονται από το ευρωπαϊκό δίκαιο ως φύλακες πύλης. Ο τουρισμός συμβάλλει περίπου στο 25% του ελληνικού ΑΕΠ και αυτές οι πλατφόρμες μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη διανομή των εσόδων, γι' αυτό και κρίνεται αναγκαίο να έχει τη δυνατότητα η Επιτροπή Ανταγωνισμού να ελέγξει ενδεχόμενες καταχρηστικές πρακτικές, για παράδειγμα εις βάρος των ξενοδοχείων ή των ιδιοκτητών που δραστηριοποιούνται σε βραχυχρόνιες μισθώσεις καταλυμάτων. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ΣΕΤΕ είναι μεταξύ των επιχειρηματικών φορέων που υποστηρίζει τη διάταξη για τα οικοσυστήματα.
Το ίδιο ισχύει και για άλλες επιχειρήσεις που μπορεί να έχουν πολύ ισχυρή θέση σε έναν τομέα, π.χ. τηλεπικοινωνίες και να επεκτείνουν τη δραστηριότητά τους σε άλλους τομείς έχοντας προνομιακή πρόσβαση στα δεδομένα των πελατών τους.
Τι αναφέρει η προτεινόμενη διάταξη
Η προτεινόμενη διάταξη για τα οικοσυστήματα είναι συμπληρωματική προς τη διάταξη του δικαίου για τον ανταγωνισμό που απαγορεύει την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης και απαγορεύει την κατάχρηση θέσης ισχύος σε οικοσύστημα δομικής σημασίας για τον ανταγωνισμό. Ειδικότερα, ορίζει ότι:
1. Απαγορεύεται η καταχρηστική εκμετάλλευση της θέσης ισχύος που διαθέτει επιχείρηση σε οικοσύστημα δομικής σημασίας για τον ανταγωνισμό στην ελληνική επικράτεια. Σε περίπτωση συνδρομής των προϋποθέσεων εφαρμογής του παρόντος άρθρου και των άρθρων 2 του παρόντος και 102 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εφαρμόζονται τα τελευταία αυτά άρθρα, κατ’ αποκλεισμό του παρόντος.
2. Για τον έλεγχο της εφαρμογής της παρ. 1 η Επιτροπή Ανταγωνισμού λαμβάνει υπόψη το επιχειρηματικό μοντέλο του οικοσυστήματος και τους κανόνες που διέπουν τις σχέσεις των εμπλεκόμενων μερών. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού λαμβάνει επίσης υπόψη της επαρκώς αιτιολογημένους αντικειμενικούς δικαιολογητικούς λόγους που προβάλλονται και αφορούν στις σχετικές πρακτικές.
3.α) Ως «οικοσύστημα» ορίζεται: (α) ένα σύμπλεγμα αλληλένδετων και σε σημαντικό βαθμό αλληλοεξαρτώμενων οικονομικών δραστηριοτήτων διαφορετικών επιχειρήσεων με σκοπό την παροχή προϊόντων ή υπηρεσιών που επιδρούν στην ίδια ομάδα χρηστών ή (β) μία πλατφόρμα που συνδέει οικονομικές δραστηριότητες διαφορετικών επιχειρήσεων με σκοπό την παροχή ενός ή περισσότερων προϊόντων ή υπηρεσιών που επιδρά στους ίδιους χρήστες ή σε διαφορετικές ομάδες επιχειρηματικών ή τελικών χρηστών.
β) Ως «πλατφόρμα» ορίζεται η οντότητα που λειτουργεί είτε ως μεσολαβητής για συναλλαγές μεταξύ αλληλεξαρτώμενων ομάδων τελικών χρηστών και επιχειρηματικών χρηστών ή μεταξύ αλληλεξαρτώμενων ομάδων επιχειρηματικών χρηστών, είτε ως υποδομή για την ανάπτυξη και παροχή διαφορετικών αλλά αλληλένδετων προϊόντων και υπηρεσιών.
4. Ένα οικοσύστημα τεκμαίρεται ότι έχει δομική σημασία για τον ανταγωνισμό όταν η μη συμμετοχή σε αυτό επηρεάζει σημαντικά την αποτελεσματική άσκηση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων τρίτων επιχειρήσεων. Κατά τον καθορισμό της δομικής σημασίας ενός οικοσυστήματος για τον ανταγωνισμό, λαμβάνονται ιδιαιτέρως υπόψη: (α) η οικονομική του ισχύς ή το σημαντικό μερίδιo του συγκεκριμένου οικοσυστήματος στον συνολικό κύκλο εργασιών, ή στα έσοδα ενός ή περισσοτέρων κλάδων της ελληνικής οικονομίας, (β) η πρόσβασή του σε σημαντικούς πόρους, ιδίως σε ένα σημαντικό αριθμό επιχειρηματικών χρηστών που εξαρτώνται από το οικοσύστημα για να συνδεθούν με τελικούς χρήστες ή σε ευαίσθητα δεδομένα και πληροφορίες σχετικά με τον ανταγωνισμό, (γ) η σημασία των δραστηριοτήτων του για την πρόσβαση τρίτων σε αγορές προμήθειας και πωλήσεων στην ελληνική επικράτεια.
Ανεξαρτήτως της συνδρομής των προϋποθέσεων που προβλέπονται στο προηγούμενο εδάφιο, ένα οικοσύστημα τεκμαίρεται ότι στερείται δομικής σημασίας για τον ανταγωνισμό όταν, παράλληλα με αυτό, λειτουργούν άλλα τέσσερα (4) τουλάχιστον ανεξάρτητα οικοσυστήματα, τα οποία συνιστούν βιώσιμη εναλλακτική επιλογή για τους χρήστες.
5. Ως «θέση ισχύος» σε οικοσύστημα ορίζεται η κατάσταση οικονομικής ισχύος μιας επιχείρησης, που της παρέχει την εξουσία να συμπεριφέρεται σε σημαντικό βαθμό ανεξάρτητα από τους ανταγωνιστές, τους πελάτες της και, εν γένει, τους χρήστες του οικοσυστήματος. Για τη διαπίστωση κατοχής θέσης ισχύος επιχείρησης σε οικοσύστημα, λαμβάνονται, μεταξύ άλλων, υπόψη: (α) ο έλεγχος από αυτήν αναγκαίων πόρων και υποδομών για την οικονομική δραστηριότητα άλλων επιχειρήσεων, (β) η δυνατότητά της να θεσπίζει κανόνες που ρυθμίζουν τη λειτουργία του οικοσυστήματος και την πρόσβαση τρίτων σε αυτό, (γ) η υψηλή διαπραγματευτική της ισχύς έναντι επιχειρηματικών ή τελικών χρηστών του οικοσυστήματος, (δ) η εξάρτηση από αυτή των χρηστών του οικοσυστήματος για διαμεσολαβητικές υπηρεσίες, αναγκαίες για την πρόσβασή τους σε αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και η απουσία αντίστοιχης εναλλακτικής λύσης.
6. Για τη διαπίστωση παραβάσεων της παρ. 1 η Επιτροπή Ανταγωνισμού διεξάγει έρευνα αυτεπαγγέλτως. Εάν διαπιστώσει παράβαση, η Επιτροπή Ανταγωνισμού εκδίδει απόφαση, η οποία κοινοποιείται στην ενδιαφερόμενη επιχείρηση και με την οποία υποχρεώνεται η τελευταία να παύσει την παράβαση και να παραλείπει αυτή στο μέλλον. Με την ίδια απόφαση, η Επιτροπή Ανταγωνισμού δύναται να καλεί την επιχείρηση εντός εξήντα (60) ημερών από την κοινοποίηση αυτής, προκειμένου να προτείνει μέτρα που σκοπεύει να εφαρμόσει για να συμμορφωθεί με τρόπο αποτελεσματικό με την απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού.
7. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού εκδίδει απόφαση εντός εκατόν είκοσι (120) ημερών από την κοινοποίηση της προηγούμενης απόφασης για τη διαπίστωση παράβασης, με την οποία καθίστανται υποχρεωτικά τα προταθέντα από την επιχείρηση μέτρα της παρ. 6. Σε περίπτωση που δεν κρίνει τα προταθέντα μέτρα ως κατάλληλα, η Επιτροπή Ανταγωνισμού δύναται, κατόπιν ακρόασης της επιχείρησης, να επιβάλει μέτρα συμπεριφοράς πρόσφορα και αναγκαία για την παύση της παράβασης αναλόγως του είδους και της βαρύτητας αυτής και του επιχειρηματικού μοντέλου του συγκεκριμένου οικοσυστήματος.
8. Η Γενική Διεύθυνση της Επιτροπής Ανταγωνισμού μπορεί να εκκινήσει διαδικασία ελέγχου συμμόρφωσης προς την απόφαση της παρ. 7 και η Επιτροπή Ανταγωνισμού να εκδώσει απόφαση ως προς τη συμμόρφωση της επιχείρησης.
Με την απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού και εφόσον διαπιστωθεί η μη συμμόρφωση της επιχείρησης, αυτή υποχρεώνεται να παύσει τη μη συμμόρφωση και να παραλείπει αυτήν στο μέλλον, μπορεί δε, να της επιβληθεί και πρόστιμο σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 25Β».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
