Μετράει ήδη 34 χρόνια προσπαθειών και εφτά αρνητικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας: Το φράγμα της Μεσοχώρας είναι το σημερινό γεφύρι της Άρτας. Όσες κυβερνήσεις κι αν έχουν προσπαθήσει να το «χτίσουν», στο τέλος πάντα «γκρεμίζεται».
Η χθεσινή ανακοίνωση ωστόσο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Χωροταξικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΧΩΘΑ), ότι το Υδροηλεκτρικό Έργο (ΥΗΕ) Μεσοχώρας στον ποταμό Αχελώο είναι συμβατό με τον Εθνικό και Περιφερειακό Χωροταξικό Σχεδιασμό αποτελεί σημαντική εξέλιξη για να «ξεκλειδώσουν» τα περαιτέρω βήματα για την ολοκλήρωση του έργου.
Η πρόθεση της κυβέρνησης και της ηγεσίας του ΥΠΕΝ για την ολοκλήρωση του έργου είναι ήδη διατυπωμένη. Πριν από μερικούς μήνες μάλιστα, τον περασμένο Ιανουάριο ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξήγγειλε από τα Τρίκαλα τη λειτουργία του φράγματος της Μεσοχώρας:
- «Θεωρώ αδιανόητο το ελληνικό Δημόσιο να έχει δαπανήσει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε σημαντικά έργα υποδομής τα οποία παραμένουν αυτή τη στιγμή ημιτελή. Εχω δώσει την κατεύθυνση στο υπουργείο, στον Κώστα Σκρέκα, ο οποίος ηγείται του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνδυασμό με τις πρωτοβουλίες που πρέπει να αναλάβει η ΔΕΗ, να επικαιροποιηθεί αμέσως η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για το φράγμα της Μεσοχώρας, έτσι ώστε να προχωρήσουμε σε νέα έγκριση περιβαλλοντικών όρων και το φράγμα επιτέλους να λειτουργήσει ως μεγάλο υδροηλεκτρικό έργο», σημείωσε ο Κ. Μητσοτάκης.
Το ιστορικό ενός έργου 34 ετών
Μπορεί η ιστορία του φράγματος της Μεσοχώρας να ξεκινάει στη δεκαετία του ’80 ωστόσο το συνολικό πλάνο της εκτροπής του Αχελώου είχε τεθεί ήδη ως ιδέα στη δημόσια σφαίρα από τη δεκαετία του 1920. Στόχος ήταν να μεταφερθεί νερό από τον ποταμό στη λεκάνη του Πηνειού για να καλύψει τις αρδευτικές ανάγκες της Θεσσαλίας.
Το έργο, για το οποίο η ΔΕΗ έχει δαπανήσει 280 εκατομμύρια ευρώ από το 1986 έως το 2011, είναι ήδη κατασκευασμένο στο μεγαλύτερο μέρος του (φράγμα, αγωγός προσαγωγής, σταθμός παραγωγής και συνοδά έργα) και υπολείπονται ορισμένες συμπληρωματικές εργασίες για το κλείσιμο του φράγματος.
Από την αρχή του έργου έως και σήμερα το φράγμα έχει «σκοντάψει» στις ενστάσεις πολιτών και περιβαλλοντικών οργανώσεων που είναι αντίθετες με την εκτροπή του Αχελώου. Το ΣτΕ έχει συνολικά εκδώσει 7 αρνητικές αποφάσεις με τις οποίες ακυρώθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι που είχαν εγκριθεί με το νόμο 3481/2006.
Έτσι, η ΔΕΗ υπέβαλε νέα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων τον Νοέμβριο του 2014 και τρία χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 2017 εγκρίθηκαν οι νέοι περιβαλλοντικοί όροι για το ΥΗΕ Μεσοχώρας ως αμιγώς ενεργειακό έργο. Ωστόσο, η Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων ακυρώθηκε από το ΣτΕ με την απόφαση 2230/2020 (Τμήμα Έ) η οποία δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2020.
Η απόφαση σημειώνει ότι η ΑΕΠΟ απώλεσε το νόμιμο έρεισμά της διότι δεν συμβάδιζε με τις αναθεωρήσεις των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και Θεσσαλίας, καθώς και με τις προβλέψεις του Αναθεωρημένου Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου της Περιφέρειας Θεσσαλίας.
Μεγάλη η «τρύπα» για τη ΔΕΗ
Για κάθε χρόνο που το έργο της Μεσοχώρας δεν λειτουργεί η ΔΕΗ στερείται έσοδα 25 εκατ. ευρώ από την πώληση της παραγόμενης ενέργειας ενώ έχει ήδη δαπανήσει 280 εκατ. για την κατασκευή της υδροηλεκτρική μονάδα Μεσοχώρας που ολοκληρώθηκε το 2001 αλλά ποτέ δεν λειτούργησε.
Επίσης, εφόσον προχωρήσουν τα επόμενα βήματα του έργου θα χρειαστεί να δαπανηθεί και ένα μεγάλο ποσό σε αποζημιώσεις ιδιοκτητών της περιοχής για της απαλλοτριώσεις για τις περιουσίες που θα χαθούν από την εκτροπή του ποταμού.
Η εταιρεία έχει ήδη εκκινήσει τις διαδικασίες για την υποβολή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), για την έκδοση νέας ΑΕΠΟ μέσα στους επόμενους 6 με 8 μήνες. Η νέα περιβαλλοντική αδειοδότηση θα ανοίξει το δρόμο για τη δημοπράτηση των υπολειπομένων εργασιών που απαιτούνται για την ολοκλήρωση της μονάδας, καθώς και των εργασιών που για τη σταθεροποίηση του εδάφους σε τμήμα του οικισμού.
Στόχος είναι η ΜΠΕ να αναδεικνύει τη συμφωνία της μονάδας με το αναθεωρημένο Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών που αποτελεί σημαντικό «αγκάθι» για την ολοκλήρωση του έργου.
Στην τελική ευθεία για την ολοκλήρωση;
Πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα σημειώνουν ότι η ομόφωνη θετική γνωμοδότηση του ΚΕΣΥΧΩΘΑ αποτελεί «ασπίδα» απέναντι στις μελλοντικές ενστάσεις στο ΣτΕ που θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα υπάρξουν ενώ σημαντικό εργαλείο αποτελεί και η ΜΠΕ της ΔΕΗ.
Η ολοκλήρωση του έργου συνδέεται επίσης με τη μετεγκατάσταση του τμήματος του Οικισμού. Αν αυτή αποσυνδεθεί από τη λειτουργία του έργου και μπορεί να ολοκληρωθεί και αργότερα, τότε το έργο θα τεθεί σε δοκιμαστική λειτουργία τον Δεκέμβριο του 2023. Ωστόσο υπάρχει άλλο ένα σενάριο πιο χρονοβόρας υλοποίησης του έργου σύμφωνα με το οποίο οι εργασίες μετεγκατάστασης πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί πριν την έναρξη λειτουργίας του έργου που σε αυτή την περίπτωση υπολογίζεται τον Νοέμβριο του 2024.
«Η θετική γνωμοδότηση του ΚΕΣΥΧΩΘΑ αποτελεί το πρώτο βήμα για την ολοκλήρωση ενός σημαντικού έργου στην περιοχή της Θεσσαλίας, το οποίο έχει μπλοκάρει εδώ και πολλά έτη» τόνισε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας και επισήμανε ότι πρόκειται για ένα έργο με πολλαπλά οφέλη, δεδομένου ότι θα αυξήσει την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ, συμβάλλοντας έμπρακτα στην επίτευξη των εθνικών στόχων για την ενεργειακή μετάβαση και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. «Το έργο θα προσφέρει ενισχυμένη προστασία στην ευρύτερη περιοχή και από πλημμυρικά φαινόμενα, τα οποία τα τελευταία χρόνια είναι εντονότερα λόγω της κλιματικής αλλαγής» υπογράμμισε ο υπουργός.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το ΥΠΕΝ Από τη λειτουργία του ΥΗΕ Μεσοχώρας θα προκύψουν σημαντικά κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο όπως:
- Παραγωγή καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας μη εξαρτώμενη από τον λιγνίτη ή το πετρέλαιο 362 GWh ετησίως, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της εκπομπής ρύπων οξειδίων αζώτου, θείου και άνθρακος στην ατμόσφαιρα, της κατανάλωσης των αποθεμάτων στερεών καυσίμων της χώρας και τη μείωση των εισαγόμενων καυσίμων.
- Αποθήκευση νερού, εμπλουτισμός υδροφόρου ορίζοντα και καθοριστική συμβολή στην αντιπλημμυρική προστασία των γύρω περιοχών, λόγω της σημαντικής αποθηκευτικής ικανότητας 250 εκατ. m3 νερού ετησίως.
- Αποφυγή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) της τάξεως των 400.000 τόνων ετησίως.
- Συνεισφορά στην ικανοποίηση των συνεχώς αυξανόμενων αναγκών της χώρας σε ηλεκτρική ενέργεια, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες και κατ’ επέκταση στην ενίσχυση της ευστάθειας και την αύξηση της εφεδρείας στο Ηπειρωτικό Διασυνδεδεμένο Σύστημα.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
