Δυσάρεστα μηνύματα για την ελληνική οικονομία στέλνει, για μία ακόμη φορά, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), με τις προβλέψεις του για τα δημοσιονομικά μεγέθη να είναι μάλλον απογοητευτικές, καθώς θεωρεί ότι δεν πρόκειται να επιτευχθεί ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα του 1,5% πριν από το 2026.
Μετά την σχετικά χαμηλή, σε σύγκριση με άλλους διεθνείς οργανισμούς και χρηματοπιστωτικούς ομίλους αλλά και την Τράπεζα της Ελλάδος, πρόβλεψη για ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας στο 3,8% φέτος και 5% για το 2022, αλλά με ταυτόχρονη πρόβλεψη ότι σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα η ενίσχυση του ΑΕΠ θα παραμείνει κοντά στο 1% έως και το 2026, το Ταμείο επεφύλασσε και ένα δεύτερο σκωτσέζικο ντους για το ελληνικό οικονομικό επιτελείο.
Στην επικαιροποιημένη έκθεσή του Fiscal Monitor εκτιμά ότι το πρωτογενές έλλειμμα για το 2021 θα διαμορφωθεί στο -6%, υψηλότερα από το -5,3% που αναμένει η ΤτΕ, με σταδιακή «στροφή» σε θετική πορεία από το 2022 και μετά. Παράλληλα η εκτίμηση για το χρέος παραμένει σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, καθώς θα ανέλθει φέτος στο 210,1% του ΑΕΠ και θα υποχωρήσει στο 179,6% του ΑΕΠ το 2026. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στον προϋπολογισμό του 2021 το υπουργείο Οικονομικών κάνει λόγο για πρωτογενές έλλειμμα στο -3,9%, εκτίμηση, όμως, η οποία αναμένεται ότι θα αναθεωρηθεί αρνητικά, με δεδομένα τα πρόσθετα μέτρα στήριξης που έχουν ανακοινωθεί.
Βέβαια το θετικό για την Ελλάδα έγκειται στο γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της βρίσκεται στην κατοχή του επίσημου τομέα, ήτοι των ευρωπαϊκών θεσμών, ενώ το γενικότερο προφίλ του, κυρίως αναφορικά με τον ορίζοντα αποπληρωμής του είναι θετικό, με τους απόλυτους αριθμούς να είναι, μεν, δυσάρεστοι αλλά βάσει όσων ισχύουν αυτή τη στιγμή θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν διαχειρίσιμοι, κάτι που αναγνωρίζει και η Κομισιόν στην ανάλυση βιωσιμότητας που έκανε τον Νοέμβριο και θα επαναληφθεί στο πλαίσιο της 10ης αξιολόγησης, τον Μάιο.
Άλλωστε το Ταμείο, αναφερόμενο στην παγκόσμια και όχι μόνο την ελληνική οικονομία, παραδέχεται στην έκθεσή του ότι οι δημοσιονομικές προοπτικές είναι αρκετά ευάλωτες, με δεδομένη την ύπαρξη της πανδημίας και τον διαφορετικό τρόπο που πλήττει τις οικονομίες της υφηλίου. Όπως σημειώνει μία ταχύτερη εκ της αναμενόμενης πορείας των εμβολιασμών μπορεί να οδηγήσει στο τέλος της πανδημίας και να βοηθήσει τις κρατικές μηχανές να αυξήσουν τα έσοδά τους και παράλληλα να περιορίσει ή ακόμη και να άρει την ανάγκη για νέα μέτρα στήριξης.
Στον αντίποδα μία απότομη αρνητική στροφή για την παγκόσμια οικονομία, εφαρμογή περισσότερο «σφιχτής» νομισματικής πολιτικής αλλά και σύσφιξη των χρηματοπιστωτικών συνθηκών και μάλιστα σε μία περίοδο υψηλού χρέους για τα περισσότερα κράτη, θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταιγίδα χρεοκοπιών επιχειρήσεων, έντονη μεταβλητότητα στις τιμές των εμπορευμάτων αλλά ακόμη και κοινωνική αναταραχή. Όπως μάλιστα αναφέρει χαρακτηριστικά «όσο περισσότερο διαρκεί η πανδημία τόσο μεγαλύτερες θα είναι οι προκλήσεις για τα δημοσιονομικά μεγέθη».
Οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ για τα βασικά δημοσιονομικά μεγέθη
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) | -9,90% | -8,90% | -2,60% | -2% | -1,80% | -1,70% | -1,50% |
Πρωτογενές ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) | -7% | -6% | 0,30% | 1% | 1,20% | 1,30% | 1,50% |
Κυκλικά προσαρμοσμένο ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) | -4,80% | -5,60% | -0,20% | -1,90% | -1,90% | -1,90% | -1,70% |
Κυκλικά προσαρμοσμένο πρωτογενές ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) | -2,20% | -2,80% | 2,70% | 1,10% | 1,10% | 1,10% | 1,30% |
Έσοδα Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) | 48,30% | 50,30% | 50,20% | 50% | 49,10% | 48,30% | 47,20% |
Δαπάνες Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) | 58,20% | 59,10% | 52,80% | 52% | 50,90% | 50% | 48,70% |
Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) | 213,10% | 210,10% | 200,50% | 193,10% | 189,10% | 184,80% | 179,60% |
Ψήφος υπέρ της υποστηρικτικής δημοσιονομικής πολιτικής
Πάντως το Ταμείο, σε πλήρη αντίθεση με το παρελθόν και έχοντας πλήρως ευθυγραμμιστεί με τις έκτακτες ανάγκες που δημιουργεί η πανδημία συνεχίζει να τάσσεται υπέρ μίας δημοσιονομικής πολιτικής σε παγκόσμιο επίπεδο, η οποία θα είναι ευέλικτη και υποστηρικτική.
Μάλιστα στην ειδική ανάλυση που συνοδεύει την έκθεση τονίζει ότι οι κυβερνήσεις ανά την υφήλιο θα πρέπει:
- Να προσφέρουν πιο στοχευμένη στήριξη στα ευάλωτα νοικοκυριά.
- Να υποστηρίξουν εταιρείες που αποδεδειγμένα μπορούν να επιβιώσουν μετά το πέρας της κρίσης και να μην διοχετεύουν τα κεφάλαια τους «γενικευμένα», καθώς με αυτόν τον τρόπο μπορεί να βοηθούν ώστε να παραμείνουν ζωντανές και επιχειρήσεις – ζόμπι, οι οποίες, όμως, είναι ικανές να αποτελέσουν τροχοπέδη για την ανάπτυξη.
Σύμφωνα με τους ειδικούς του Ταμείου «εάν η πανδημία συνεχίσει την επέλασή της τα επίπεδα αφερεγγυότητας των επιχειρήσεων μπορεί να αυξηθούν. Μία καλή λύση θα ήταν οι κυβερνήσεις να συνεργαστούν με τον ιδιωτικό τομέα ώστε να υπάρξει αξιολόγηση της βιωσιμότητας των εταιρειών πριν αυτές τύχουν στήριξης. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να υπάρξει ακόμη και μείωση των δημοσίων δαπανών».
Το καλύτερο όλων θα ήταν να εφαρμοστούν πολιτικές οι οποίες είναι απόλυτα ισορροπημένες, προσφέροντας από τη μία πλευρά στήριξη σε όσους την έχουν ανάγκη και από την άλλη διατηρώντας το χρέος ενός κράτους σε διαχειρίσιμα επίπεδα. Ορισμένες χώρες καλό θα ήταν, συνεχίζει το Ταμείο, να ξεκινήσουν από τώρα να αυξάνουν τα αποθεματικά τους προκειμένου να είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν τυχόν μελλοντικά σοκ.