Στη Βουλή το νομοσχέδιο για το ΤΧΣ: Οι όροι για να μπαίνει σε αυξήσεις

Στη Βουλή κατατίθεται τις αμέσως επόμενες ημέρες το νομοσχέδιο που θα επιτρέψει στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας να συμμετέχει σε τραπεζικές αυξήσεις κεφαλαίου ως επενδυτής, ανοίγοντας το δρόμο για την αύξηση κεφαλαίου της Τράπεζας Πειραιώς. Το νομοσχέδιο απέσπασε απόλυτα θετική αξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπως προκύπτει από τη γνώμη που δημοσίευσε η ΕΚΤ.

Με τις τροποποιήσεις που φέρνει το νομοσχέδιο στον ισχύοντα νόμο για το ΤΧΣ, για πρώτη φορά επιτρέπεται το Ταμείο να συμμετέχει σε αυξήσεις κεφαλαίου τραπεζικών ιδρυμάτων ως επενδυτής, ενώ ως τώρα επιτρεπόταν να παρέχει κεφάλαια μόνο σε ρόλο... διασώστη, δηλαδή σε ανακεφαλαιοποιήσεις ή για την κάλυψη του χρηματοδοτικού ανοίγματος τραπεζών που οδηγούνταν σε εκκαθάριση.

Όμως, ένας βασικός όρος που τίθεται από το νομοσχέδιο, για να ενεργοποιείται η δυνατότητα στο ΤΧΣ να μετέχει ως επενδυτής σε αυξήσεις κεφαλαίου, τον οποίο μάλιστα επιδοκιμάζει με αρκετά ένθερμο τρόπο η ΕΚΤ, είναι ότι το Ταμείο θα μπορεί να εισφέρει κεφάλαια μόνο όταν υπάρχει ουσιαστική συνεισφορά και από ιδιώτες επενδυτές.

Όσον αφορά τη συμμετοχή του ΤΧΣ σε ρόλο επενδυτή και τον περιορισμό της δυνατότητας αυτής μόνο για τις περιπτώσεις όπου έχουν ουσιαστική συμμετοχή σε μια αύξηση και οι ιδιώτες, η ΕΚΤ σημειώνει στη γνώμη της τα ακόλουθα:

• Η ΕΚΤ χαιρετίζει το γεγονός ότι με το σχέδιο νόμου καθίσταται πλέον δυνατή η συμμετοχή του ΤΧΣ, ως επενδυτή, σε αυξήσεις κεφαλαίου πιστωτικών ιδρυμάτων που δεν αποσκοπούν στην παροχή κεφαλαιακής ενίσχυσης για την κάλυψη κεφαλαιακών ελλειμμάτων υπό συνθήκες εξυγίανσης ούτε συνιστούν προληπτική κεφαλαιοποίηση ή μέτρο δημόσιας κεφαλαιακής στήριξης.
• Εξάλλου, η ΕΚΤ επικροτεί τα εχέγγυα που εισάγει το σχέδιο νόμου προϋποθέτοντας ότι το ΤΧΣ συμμετέχει στις εν λόγω αυξήσεις κεφαλαίου από κοινού με ιδιώτες επενδυτές και ότι η συμμετοχή του αυτή θα πρέπει να έχει πραγματική οικονομική σημασία και να πραγματοποιείται υπό τους ίδιους όρους και τις ίδιες προϋποθέσεις με τη συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών, ευθυγραμμιζόμενη με το οικείο νομικό πλαίσιο της Ένωσης.

Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, ότι το ΤΧΣ δεν θα έχει τη δυνατότητα να αντλεί κεφάλαια από το Δημόσιο ή άλλες πηγές για να συμμετέχει σε αυξήσεις κεφαλαίου. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι μπορεί να επενδύει μόνο από τα διαθέσιμά του, ή από τα κεφάλαια που αντλεί μέσω πώλησης στοιχείων ενεργητικού του (π.χ. τραπεζικές μετοχές).

Το ΤΧΣ, εξάλλου, θα έχει με βάση το νόμο δικαίωμα βέτο σε αποφάσεις τραπεζών, στις οποίες συμμετέχει (σήμερα διατηρεί μικρότερη ή μεγαλύτερη συμμετοχή σε όλες τις συστημικές) για την αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου.

Σε ό,τι αφορά τις ποινικές ευθύνες των διοικητικών στελεχών του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, σε περίπτωση που υποστεί ζημιά από μερική κάλυψη της συμμετοχής του σε μια αύξηση κεφαλαίου, ή από πωλήσεις τραπεζικών μετοχών, το νομοσχέδιο παρέχει πρόσθετη «θωράκιση» στα στελέχη του ΤΧΣ, καθώς αποκλείει την άσκηση αυτεπάγγελτων διώξεων, θέτοντας ως προϋπόθεση για την άσκηση δίωξης την υποβολή αναφοράς από το ίδιο το ΤΧΣ.

Ειδικότερα, μεταξύ άλλων, το νομοσχέδιο -σύμφωνα με την παρουσίαση των διατάξεών του που γίνεται στη γνώμη της ΕΚΤ- προβλέπει τα ακόλουθα:

• Το ΤΧΣ μπορεί, σε σχέση με αποφασιζόμενες αυξήσεις κεφαλαίου: i) να ασκεί εν όλω ή εν μέρει τα δικαιώματα προτίμησης που του αναλογούν∙ ii) να εγγράφεται μέχρι του υφιστάμενου ποσοστού συμμετοχής του σε διάθεση μετοχών ή άλλων τίτλων ιδιοκτησίας από αυξήσεις κεφαλαίου πραγματοποιούμενες με οποιονδήποτε τρόπο (μεταξύ άλλων, και με περιορισμό ή αποκλεισμό του δικαιώματος προτίμησης)∙ iii) σε περίπτωση εταιρικού μετασχηματισμού του πιστωτικού ιδρύματος στο οποίο μετέχει ή ομιλικής αναδιάρθρωσης, να συμμετέχει μέχρι του υφιστάμενου ποσοστού συμμετοχής του στην έκδοση νέων μετοχών ή άλλων τίτλων ιδιοκτησίας από τη μητρική εταιρεία ή/και το πιστωτικό ίδρυμα που συνεχίζει τις τραπεζικές δραστηριότητες του ομίλου, κατά περίπτωση∙ ή iv) να συμμετέχει σε μία ή περισσότερες κατανομές αδιάθετων μετοχών ή άλλων τίτλων ιδιοκτησίας που προκύπτουν από αύξηση κεφαλαίου ή εκδόσεις άλλων τίτλων ιδιοκτησίας, εφόσον προβλέπονται τέτοιες.
• Η συμμετοχή του ΤΧΣ στις εν λόγω αυξήσεις κεφαλαίου πρέπει να μη συνιστά κεφαλαιακή ενίσχυση κατά την έννοια του νόμου για το ΤΧΣ και η συμμετοχή ιδιωτών στις εν λόγω αυξήσεις κεφαλαίου πρέπει να έχει πραγματική οικονομική σημασία και να πραγματοποιείται υπό τους ίδιους όρους και τις ίδιες προϋποθέσεις και, ως εκ τούτου, με το ίδιο επίπεδο κινδύνου και πλεονεκτημάτων.
• Το ΤΧΣ μπορεί, κατά την κρίση του και με απόφαση του γενικού συμβουλίου του, να ασκεί τα ειδικά δικαιώματα αρνησικυρίας που προβλέπονται στον νόμο για το ΤΧΣ, προκειμένου να αποτρέπεται η έκδοση μετοχών ή άλλων τίτλων ιδιοκτησίας από τα πιστωτικά ιδρύματα στα οποία το ίδιο διατηρεί συμμετοχή ή, σε περίπτωση που αυτά έχουν πραγματοποιήσει εταιρικό μετασχηματισμό ή ομιλική αναδιάρθρωση, από το πιστωτικό ίδρυμα που συνεχίζει τις τραπεζικές δραστηριότητες του ομίλου ή από τις μητρικές εταιρείες πιστωτικών ιδρυμάτων, εφόσον οι όροι της έκδοσης προβλέπουν περιορισμό ή αποκλεισμό των δικαιωμάτων προτίμησης των υφισταμένων κατόχων μετοχών ή άλλων τίτλων ιδιοκτησίας. Η εν λόγω άσκηση των ειδικών δικαιωμάτων αρνησικυρίας του ΤΧΣ δεν συνεπάγεται υποχρέωσή του να ασκήσει εν όλω ή εν μέρει το δικαίωμα προτίμησης σε περίπτωση που ακολούθως ληφθεί απόφαση για την πραγματοποίηση αύξησης κεφαλαίου με άσκηση των δικαιωμάτων προτίμησης των υφισταμένων μετόχων.
• Η συμμετοχή του ΤΧΣ σε αυξήσεις κεφαλαίου πραγματοποιείται με απόφαση του γενικού συμβουλίου του που λαμβάνεται μετά από έκθεση δύο ανεξάρτητων χρηματοοικονομικών συμβούλων, οι οποίοι θα επιβεβαιώνουν ότι η σκοπούμενη συμμετοχή στην έκδοση νέων μετοχών ή άλλων τίτλων ιδιοκτησίας συμβάλλει στη διατήρηση, προστασία ή βελτίωση της αξίας της υφιστάμενης συμμετοχής του ΤΧΣ στο κεφάλαιο του εκδότη ή των προοπτικών αποεπένδυσης από αυτή, λαμβανομένων υπόψη των συνθηκών που επικρατούν στην αγορά και των προοπτικών του επιχειρησιακού σχεδίου του εν λόγω πιστωτικού ιδρύματος κατά τον χρόνο λήψης της απόφασης του πιστωτικού ιδρύματος για αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ή για έκδοση άλλων τίτλων ιδιοκτησίας.
• Η εγγραφή, κάλυψη και ανάληψη των μετοχών ή άλλων τίτλων ιδιοκτησίας από το ΤΧΣ πρέπει: α) να γίνονται σε τιμή κτήσης όχι υψηλότερη και υπό όρους όχι επαχθέστερους απ’ ό,τι ισχύει για τους λοιπούς μετόχους του εκδότη∙ β) να μην επηρεάζονται υφιστάμενα δικαιώματα του ΤΧΣ που απορρέουν από τις συμφωνίες-πλαίσιο που το ίδιο συνάπτει με πιστωτικά ιδρύματα βάσει του νόμου για το ΤΧΣ και γ) να χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από διαθέσιμα του ΤΧΣ ή από επανεπένδυση ποσών που προέκυψαν μετά από προηγούμενη διάθεση στοιχείων ενεργητικού.