Κάτω από τα επίπεδα του 2014 οι καταθέσεις παρά το «άλμα» του 2020

Μπορεί το 2020 να καταγράφεται σημαντική επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα, αύξηση που σημειώνεται για τέταρτο συνεχόμενο έτος, ωστόσο παρά την βελτίωση αυτή το υπόλοιπο των καταθέσεων των εμπορικών τραπεζών παραμένει αισθητά χαμηλότερα από το επίπεδο του 2014, αποτυπώνοντας το πόσο δύσκολη είναι η επούλωση των πληγών της κρίσης.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος στο ενδεκάμηνο Ιανουαρίου - Νοεμβρίου 2020 η αύξηση των καταθέσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων ξεπερνά τα 15 δισ. ευρώ, ή 10,88%, από το τέλος του 2019 ενώ σωρευτικά η αύξηση των καταθέσεων στην 4ετία 2017 - 2020 ξεπερνά τα 37 δισ. ευρώ. 

Παρά την σημαντική αυτή αύξηση το τρέχον υπόλοιπο καταθέσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων παραμένει χαμηλότερο σε σχέση με το 2014 ενώ η απόσταση από τα κρίσης εποχή επίπεδα,  εξακολουθεί να είναι τεράστια, επιβεβαιώνοντας την ρήση ότι η εμπιστοσύνη κερδίζεται δύσκολα και χάνεται εύκολα.

Στο τέλος Νοεμβρίου το σύνολο των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκε στα 158,69 δισ. ευρώ έναντι 160,285 δισ. ευρώ που ήταν τον Δεκέμβριο του 2014. Σημειώνεται ότι τον Σεπτέμβριο του 2014 οι καταθέσεις είχαν ανέλθει στα 164,75 δισ. ευρώ ωστόσο η πολιτική αστάθεια που πυροδοτήθηκε από την σφοδρή πολιτική επίθεση του Σύριζα για την ανατροπή της κυβέρνησης Σαμαρά με αφορμή την εκλογή νέου προέδρου Δημοκρατίας αναθέρμανε την αβεβαιότητα και προκάλεσε νέο κύμα εκροών καταθέσεων.

Σημειώνεται ότι το 2015 ήταν η χειρότερη χρονιά, σε ότι αφορά τις εκροές καταθέσεων, από το ξέσπασμα της δημοσιονομικής κρίσης το 2010, καθώς μέσα διάστημα λίγων μηνών το υπόλοιπο καταθέσεων μειώθηκε κατά 37 δις. ευρώ ή 23%, ενώ τα χειρότερα αποφεύχθηκαν λόγω της επιβολής capital controls. Στο τέλος Δεκεμβρίου 2015 οι καταθέσεις διαμορφώθηκαν στα 123,77 δις. ευρώ έναντι 160,28 δις που ήταν στο τέλος του 2014.  

Η μείωση των καταθέσεων συνεχίστηκε και το 2016 αλλά και τους πρώτους μήνες του 2017 με το υπόλοιπο καταθέσεων να υποχωρεί στο ναδίρ, στα 118,99 δις. ευρώ τον Απρίλιο του 2017. Στο σημείο αυτό οι απώλειες καταθέσεων σε σχέση με την προ κρίσεως εποχή (2009) έφταναν το -50% δηλαδή χάθηκαν καταθέσεις 118,5 δις. ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων κατευθύνθηκε σε τράπεζες και επενδυτικά προϊόντα στο εξωτερικό.

Η σταδιακή ανάκαμψη

Από τον Μάιο του 2017 ξεκίνησε η σταδιακή ανάκαμψη των καταθέσεων με την χώρα να βρίσκει τον βηματισμό της αφήνοντας πίσω τις δραματικές στιγμές με τις επαναδιαπραγματεύσεις, τις άλλες λύσεις, τις ρήξεις κ.α. Το 2017 έκλεισε με αύξηση καταθέσεων σε ετήσια βάση 4,09% ενώ την διετία 2018 – 2019 οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά περίπου 16,8 δις. ευρώ. Η βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας, λόγω της ενίσχυσης της οικονομίας και της απομάκρυνσης της αβεβαιότητας, επέτρεψαν τον Σεπτέμβριο του 2019 την πλήρη άρση των capital controls. Η εκλογή της Νέας Δημοκρατίας τον Ιούνιο του 2019 βοήθησε στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης.

Έτσι στο τέλος του 2019 το υπόλοιπο καταθέσεων διαμορφώθηκε στα 143,123 δις. ευρώ αυξημένο κατά 24,1 δις. ευρώ από το ναδίρ του 2017 αλλά κατά 94,4 δις. ευρώ χαμηλότερα από τα προ κρίσης επίπεδα.    

Η πορεία των καταθέσεων (ιδιωτών - επιχειρήσεων 2009  - 2020

*Νοέμβριος 2020. Ποσά σσε εκατ. ευρώ. Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος

Και το «άλμα» του 2020

Και μπορεί το 2020 να αποτέλεσε έτος κρίσης, με την πανδημία να δοκιμάζει τις αντοχές της παγκόσμιας οικονομίας και φυσικά της χώρας μας, ωστόσο αυτό δεν αφορά την ρευστότητα.

Για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας κυβερνήσεις, και κεντρικές τράπεζες έχουν προχωρήσει στην ενεργοποίηση προγραμμάτων ενίσχυσης της ρευστότητας που δεν έχουν προηγούμενο στην σύγχρονη ιστορία.

Στο περιβάλλον αυτό στο ενδεκάμηνο Ιανουαρίου - Νοεμβρίου 2020 καταγράφεται μεγάλη αύξηση των καταθέσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων που ξεπερνά τα 15 δισ. ευρώ, ή 10,88%. Αύξηση που αποδίδεται στις ιδιάζουσες συνθήκες που έχει δημιουργήσει η υγειονομική κρίση και όχι στην ανάπτυξη της οικονομίας και την δημιουργία εισοδήματος και πλούτου.

Μεγάλο μέρος της αύξησης καταθέσεων οφείλεται στη μεγάλη αύξηση του δανεισμού των επιχειρήσεων κάνοντας χρήση των κρατικών προγραμμάτων αλλά και των ευνοϊκών όρων χρηματοδότησης που προσφέρουν στις μεγάλες επιχειρήσεις οι τράπεζες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο τέλος Φεβρουαρίου, πριν την επιβολή του πρώτου lock down,  το υπόλοιπο καταθέσεων των επιχειρήσεων ήταν 22,2 δις. ευρώ ενώ τον περασμένο Νοέμβριο ανήλθε στα 31,9 δις. ευρώ σημειώνοντας αύξηση +43%.

Αντίστοιχα οι καταθέσεις των νοικοκυριών από 116,28 δις. ευρώ που ήταν τον Φεβρουάριο του ’20 διαμορφώθηκαν στο τέλος Νοεμβρίου στα 122,9 δις. ευρώ σημειώνοντας αύξηση +5,6%. Η αύξηση αποδίδεται στην μεγάλη μείωση της κατανάλωσης λόγω των περιορισμών αλλά και στο μορατόριο για την πληρωμή δανείων.