Εκπλήσσει ακόμη και τα στελέχη των τραπεζών ο απρόσμενα γρήγορος ρυθμός μετάβασης των πληρωμών και τραπεζικών συναλλαγών στο… ηλεκτρονικό μέλλον, που τείνει να μετατρέψει σε ξεχασμένες λέξεις τα «μετρητά» και το «γκισέ» των τραπεζών. Μετά τα capital controls του 2015 ως νέος επιταχυντής των εξελίξεων αναδεικνύεται η πανδημία που, όπως αναφέρεται από τις τράπεζες, έχει εκτοξεύσει σε νέα ύψη τις πληρωμές με κάρτες, αλλά και τη χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών.
Η επιβολή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίου το 2015 προκάλεσε την πρώτη βίαιη μετάβαση στον κόσμο των ηλεκτρονικών πληρωμών και υπηρεσιών, προκαλώντας μεγάλη αύξηση στις πληρωμές μέσω καρτών και στη διεκπεραίωση συναλλαγών μέσα από τις ηλεκτρονικές τραπεζικές πλατφόρμες, που αναβαθμίσθηκαν πολύ γρήγορα για να ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες.
Μετά το πρώτο αυτό κύμα αλλαγών, που εκτόξευσαν σε πρωτόγνωρα για την ελληνική αγορά ύψη τις πληρωμές με κάρτες, τη διετία 2018 – 2019 αυτές σταθεροποιήθηκαν σε ένα νέο, υψηλότερο επίπεδο, περίπου 65 δισ. ευρώ ετησίως, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Τότε, όμως, ήλθε το δεύτερο κύμα αλλαγών, καθώς η πανδημία του κορονοϊού και τα περιοριστικά μέτρα απομάκρυναν ακόμη περισσότερο τους καταναλωτές από τα μετρητά και τα γκισέ των τραπεζών για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας και καθώς μεγάλο μέρος των λιανικών συναλλαγών στο εμπόριο μεταφέρθηκαν στο διαδίκτυο.
Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό, όσο και αν είναι πρόωρο να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα. Όπως ανέφερε πριν από λίγες ημέρες σε συνέδριο του ΣΕΛΠΕ ο Βασίλης Κουτεντάκης, Ανώτερος Γενικός Διευθυντής Retail Banking & Distribution Networks, της Τράπεζας Πειραιώς, παρατηρήθηκε τον Ιούλιο μια πολύ μεγάλη αύξηση των πληρωμών με κάρτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ η πτώση της τουριστικής κίνησης περιόρισε στο ελάχιστο τους ξένους επισκέπτες που πλήρωσαν με κάρτες, ο αριθμός των πληρωμών ήταν σημαντικά αυξημένος, καθώς η κινητικότητα των Ελλήνων καταναλωτών υπερκάλυψε την απουσία ξένων.
Μόνο στην Τράπεζα Πειραιώς, σύμφωνα με στοιχεία που παρέθεσε ο κ. Κουτεντάκης, κατεγράφησαν περί τα 30 εκατομμύρια συναλλαγές με κάρτες, συνολικής αξίας άνω των 800 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για αρκετά εντυπωσιακό στοιχείο, δοθέντος ότι ολόκληρο το 2019 το σύνολο των συναλλαγών με κάρτες ήταν 976 εκατ., σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος. Μάλιστα, ο κ. Κουτεντάκης προέβλεψε ότι δύσκολα ο Έλληνας καταναλωτής θα επιστρέψει στα μετρητά, κυρίως για λόγους ευκολίας αλλά και υγιεινής, κάτι που ήταν δύσκολο να προβλέψει κανείς πριν από ένα χρόνο.
Σύμφωνα με αναφορές τραπεζικών στελεχών, το νέο στοιχείο που διαφοροποιεί και ποιοτικά την εικόνα στις πληρωμές είναι ότι πλέον οι καταναλωτές, προκειμένου να αποφεύγουν περιττές επαφές με μετρητά, που ενδεχομένως να κρύβουν υγειονομικούς κινδύνους, χρησιμοποιούν σε καθημερινή βάση τις χρεωστικές κάρτες τους ακόμη και για αγορές πολύ μικρής αξίας, δεδομένου μάλιστα ότι ελάχιστα είναι, πλέον, τα σημεία πώλησης χωρίς συσκευές POS. Αυτό απομακρύνει ακόμη περισσότερο τον Έλληνα καταναλωτή από την παραδοσιακή του σχέση με τα μετρητά και διευκολύνει την εμπέδωση της κυριαρχίας των καρτών στις πληρωμές.
Η «απογείωση» του web banking
Την ίδια στιγμή, οι δυσκολίες πρόσβασης στα τραπεζικά καταστήματα λόγω της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων δίνουν μια ανέλπιστα ισχυρή ώθηση στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες των τραπεζών και σύντομα θα μετατρέψουν το γκισέ σε… μουσειακό είδος, επιτρέποντας στις τράπεζες να περιορίσουν ακόμη περισσότερο τα δίκτυα καταστημάτων και να τα αξιοποιήσουν κυρίως για την παροχή υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας και όχι για συναλλαγές της καθημερινότητας.
Ενδεικτικές της δυναμικής των συντελούμενων αλλαγών είναι οι ανακοινώσεις που έκανε πριν από λίγες ημέρες η Alpha Bank, τονίζοντας ότι «αποκλειστικά σε ψηφιακό περιβάλλον πραγματοποιούνται πλέον οι περισσότερες συναλλαγές στην Alpha Bank, ως αποτέλεσμα όχι μόνον των αλλαγών που επέφερε η πανδημία αλλά και της στρατηγικής επιλογής της Τράπεζας να επενδύσει με συνέπεια και αποφασιστικότητα στον ψηφιακό της μετασχηματισμό».
Ειδικότερα, σύμφωνα με την ανακοίνωση της τράπεζας, το α’ εξάμηνο του έτους «το 91% των συνολικών συναλλαγών στην Alpha Bank πραγματοποιήθηκε μέσω των ψηφιακών της δικτύων (e-banking, ATM, ΚΑΣ), ενώ εντυπωσιακή ετήσια αύξηση 70% κατέγραψε και η χρήση του mobile banking της τράπεζας, εξυπηρετώντας περισσότερες από 65 εκατομμύρια συνδέσεις. Ο αριθμός των ενεργών χρηστών του Alpha mobile banking αυξήθηκε κατά 51% σε σχέση με πέρυσι και, αντίστοιχα, οι συναλλαγές που διεκπεραιώθηκαν μέσω της υπηρεσίας ήταν υψηλότερες κατά 66% σε σχέση με το α’ εξάμηνο του 2019».
Επιπλέον, ακόμη και για την αρχική εγγραφή συνδρομητών, που ήταν μέχρι πρόσφατα μια διαδικασία που απαιτούσε φυσική παρουσία του πελάτη σε κατάστημα, «περισσότερες από τις μισές (52,4%) νέες εγγραφές συνδρομητών στο e-banking της Alpha Bank, κατά τους έξι πρώτους μήνες του έτους, πραγματοποιήθηκαν αποκλειστικά online, όταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2019 ήταν 23,3%». Οι δε χρήστες της νέας υπηρεσίας Αpple Pay, για συσκευές Apple, μέσα σε πέντε μήνες ξεπέρασαν τους 65.000.
Οι εντυπωσιακές αυτές εξελίξεις δεν συνδέονται μόνο με τις επιδράσεις της πανδημίας, αλλά και με την προσπάθεια ψηφιακού μετασχηματισμού που κάνουν οι τράπεζες με εντατικούς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια. Η Alpha Bank, μάλιστα, αναφέρει ότι «είχε μεταφέρει σε ψηφιακό περιβάλλον το 85,5% των συνολικών της συναλλαγών, ήδη από το α’ εξάμηνο του 2019, δηλαδή έναν χρόνο πριν από την έλευση της πανδημίας».