Η οικονομία ανακάμπτει αλλά η αβεβαιότητα κρύβει παγίδες

Σε φάση ανάκαμψης έχει περάσει η ελληνική οικονομία μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων για την πανδημία, κάτι που αποτυπώνεται ήδη στους δείκτες οικονομικής συγκυρίας. Όμως, οι αναλυτές της Eurobank προειδοποιούν ότι σε αυτή την φάση η ανάκαμψη έχει μάλλον τεχνικό χαρακτήρα, ενώ η αβεβαιότητα που εξακολουθεί να επικρατεί για την εξέλιξη της πανδημίας ωθεί τα νοικοκυριά σε περιορισμό της κατανάλωσης και τις επιχειρήσεις σε στάση αναμονής για τις επενδύσεις τους.

Ένα ποσοστό των θετικών μηνιαίων μεταβολών που παρατηρούμε στους τρέχοντες δείκτες οικονομικής συγκυρίας και προσδοκιών είναι αμιγώς τεχνικό - μηχανικό, σημειώνει η Eurobank και προσθέτει:

• Το επίπεδο παραγωγής μιας ανοιχτής επιχείρησης είναι υψηλότερο ή ίσο με το αντίστοιχο μιας κλειστής επιχείρησης (δεν ισχύει το ίδιο για τις ζημίες). Η προγραμματισμένη κατανάλωση αναγκαίων αγαθών και υπηρεσιών που αναβλήθηκε λόγω των περιοριστικών μέτρων είναι αναμενόμενο να πραγματοποιηθεί (σε ένα ποσοστό) με το σταδιακό άνοιγμα της οικονομίας.
• Το εν λόγω φαινόμενο σταδιακά θα φθίνει και κάποια στιγμή θα μηδενιστεί. Καθώς θα μειώνονται οι περιορισμοί ως προς τη λειτουργία των επιχειρήσεων και την κυκλοφορία των νοικοκυριών, οι αποφάσεις των εν λόγω φορέων θα εξαρτώνται ξανά κατά βάση από τους οικονομικούς περιορισμούς. Δηλαδή, με δεδομένες τις προτιμήσεις τους, οι αποφάσεις των νοικοκυριών για το πόσο θα καταναλώσουν ή των επιχειρήσεων για το πόσο θα επενδύσουν, θα εξαρτώνται από την πορεία μεταβλητών όπως το διαθέσιμο εισόδημα, η απασχόληση, ο πλούτος, τα κέρδη και οι ταμειακές ροές καθώς και από τις προσδοκίες που θα σχηματίσουν για την μελλοντική εξέλιξη αυτών των μεταβλητών.
• Με δεδομένο ότι το τοπίο στο μέτωπο της πανδημίας του κορονοϊού COVID-19 παραμένει ομιχλώδες (βέβαια η γνώση των επιστημόνων έχει αυξηθεί σημαντικά), η αβεβαιότητα στην οικονομία εξακολουθεί να είναι υψηλή. Αυτό το στοιχείο από μόνο του βάζει ένα εμπόδιο στην πορεία ανάκαμψης των οικονομιών από το 3ο τρίμηνο 2020 και έπειτα.
• Τα νοικοκυριά γίνονται φειδωλά ως προς τις καταναλωτικές δαπάνες τους και οι επιχειρήσεις βρίσκονται σε στάση αναμονής για τις επενδύσεις τους. Η προσαρμογή στα νέα δεδομένα παραγωγής, αγοράς και πώλησης αγαθών, παραγωγικών συντελεστών και περιουσιακών στοιχείων έχει κόστος και καθίσταται αναγκαία για την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας.

Η βελτίωση των δεικτών συγκυρίας

Πάντως, τα νεότερα στοιχεία δείχνουν ότι οι συνθήκες στην οικονομία βελτιώνονται. Όπως σημειώνει η Eurobank, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής στην Ελλάδα έπειτα από τη μεγάλη μηνιαία πτώση που σημείωσε τον Απρίλιο 2020 (-8,5% MoM) ενισχύθηκε οριακά κατά 0,9% MoM τον Μάιο 2020. Ο αντίστοιχος δείκτης στη μεταποίηση, δηλαδή στον τομέα που συνεισέφερε το 73,9% του συνόλου της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας που παρήχθη στη βιομηχανία το 2019 (85,5% στην Ευρωζώνη), κατέγραψε αύξηση 3,6% ΜοΜ από μείωση -12,6% τον Απρίλιο 2020. Στα προαναφερθέντα θετικά αποτελέσματα του Μαΐου 2020 συνέβαλε η σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων που εφαρμόστηκαν για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού COVID-19.

Παρόμοιες μεταβολές σε ποιοτικούς όρους σημειώθηκαν στις περισσότερες οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27 κρατών μελών (ΕΕ-27). Η δημοσίευση των στοιχείων για τον δείκτη βιομηχανικής παραγωγής στην Ελλάδα τον Ιούνιο 2020 είναι προγραμματισμένη για τις 7/8/2020. Εντούτοις, ήδη γνωρίζουμε τις τιμές που έλαβαν τον Ιούνιο 2020,

• 1ον ο δείκτης υπευθύνων προμηθειών PMI μεταποίησης (πηγή: IHS Markit) και
• 2ον ο βαθμός χρησιμοποίησης εργοστασιακού δυναμικού στη βιομηχανία (πηγή: ΤτΕ, ΙΟΒΕ).

Ο πρώτος, μετά την απότομη μείωση που κατέγραψε το δίμηνο Μαρτίου – Απριλίου 2020 (από 56,2 μονάδες τον Φεβρουάριο 2020 στις 29,5 τον Απρίλιο 2020), ενισχύθηκε για 2ο συνεχή μήνα τον Ιούνιο 2020 και διαμορφώθηκε στις 49,4 μονάδες, οριακά χαμηλότερα από το φράγμα επέκτασης – συρρίκνωσης των 50 μονάδων.

Ο δεύτερος, αυξήθηκε ελαφρά στο 65,9% από 64,8% τον Μάιο 2020, δηλαδή ενισχύθηκε έστω και οριακά ο βαθμός χρήσης του παραγωγικού συντελεστή του φυσικού κεφαλαίου. Παρά ταύτα, όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 2, για το σύνολο του 2ου τριμήνου 2020 ο βαθμός χρησιμοποίησης εργοστασιακού δυναμικού στη βιομηχανία μειώθηκε απότομα σε τριμηνιαία βάση κατά -7,5% ή -6,5% σε σύγκριση με την ετήσια τάση. Αυτό αναμένεται να αποτυπωθεί στα στοιχεία του πραγματικού ΑΕΠ του 2ου τριμήνου 2020.

Οι προαναφερθείσες μηνιαίες παρατηρήσεις υποδηλώνουν ότι τον Ιούνιο 2020 συνεχίστηκε η σταδιακή ομαλοποίηση στον κλάδο της βιομηχανίας (όπως σταδιακή ήταν και η άρση των περιοριστικών μέτρων), δηλαδή είναι συμβατές με το σενάριο επιβράδυνσης της ύφεσης στο τέλος του 2ου τρίμηνου 2020. Το ίδιο δύναται να ισχύει και για το λιανικό εμπόριο, καθότι ο σχετικός δείκτης εμπιστοσύνης ανέκαμψε στις -6,2 μονάδες τον Ιούνιο 2020 από -22,4 τον Μάιο 2020.

Αν και στην περίπτωση της ελληνικής οικονομίας η τελευταία διαθέσιμη παρατήρηση για τον δείκτη όγκου στο λιανικό εμπόριο είναι αυτή του Απριλίου 2020 (-25,5% MoM, επόμενη δημοσίευση στις 31/7/2020), οι αντίστοιχοι δημοσιευθέντες δείκτες για το σύνολο των χωρών της ΕΕ-27 ανέκαμψαν τον Μάιο 2020. Για παράδειγμα, με τη σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων και το ελεγχόμενο άνοιγμα των οικονομιών ο όγκος των πωλήσεων στο λιανικό εμπόριο αυξήθηκε σε μηνιαία βάση κατά 17,8% (16,4% ΜοΜ στην ΕΕ-27) από συρρίκνωση -12,1% MoM (-11,4% MoM στην ΕΕ-27) και -10,6% MoM (-9,8% ΜοΜ στην ΕΕ-27) τον Απρίλιο και τον Μάρτιο 2020 αντίστοιχα.