Το νέο τοπίο που θα διαμορφωθεί στην εταιρική διακυβέρνηση αλλά και τους ρόλους και τις υποχρεώσεις που καλούνται να αναλάβουν τα μη εκτελεστικά μέλη ΔΣ εταιρειών και οι μέτοχοι, επιχείρησε να αναλύσει ειδική διαδικτυακή συζήτηση που διοργάνωσε το NED Club, το σωματείο των μη εκτελεστικών μελών ΔΣ εταιρειών, με αφορμή το νομοσχέδιο που αφορά την εταιρική διακυβέρνηση και θα κατατεθεί σύντομα στη Βουλή και το οποίο δέχθηκε επικρίσεις για υπερβολική αυστηρότητα στην επιβολή κυρώσεων.
Τη συζήτηση προλόγισε η Πρόεδρος του Ned Club Λήδα Κοντογιάννη, ενώ το συντονισμό ανέλαβε η Επίκουρη Καθηγήτρια Εμπορικού Δικαίου Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, Χριστίνα Λιβαδά. Επιστήμονες διεθνούς κύρους όπως οι Κωνσταντίνος Σεργάκις, Καθηγητής Δικαίου της Κεφαλαιαγοράς και Εταιρικής Διακυβέρνησης, Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, η Διονυσία Κατελούζου, Senior Lecturer Εταιρικού Δικαίου και Εταιρικής Διακυβέρνησης Νομική Σχολή Dickson Poon, King's College London και ο Ανδρέας Κοκκίνης, Associate Professor Εταιρικού και Χρηματοοικονομικού Δικαίου, Πανεπιστήμιο του Warwick εξήγησαν τι προβλέπει η νέα νομοθεσία, παρουσίασαν όσα αλλάζουν στα Διοικητικά Συμβούλια εταιρειών, τις κυρώσεις καθώς και τα πρόστιμα που θα προβλέπονται.
«Το NED Club ιδρύθηκε τον περασμένο Νοέμβριο ήρθε να καλύψει ένα κενό καθώς σε όλη την Ευρώπη υπάρχουν αντίστοιχα σωματεία. Σκοπός του είναι όχι μόνο η ανάδειξη θεμάτων επιμόρφωσης και ενημέρωσης αλλά και η δικτύωση και η ανάληψη ενός παρεμβατικού ρόλου. Επισημάναμε στο πλαίσιο της διαβούλευσης με υπόμνημα στο υπουργείο τις τοποθετήσεις των μελών μας», τόνισε η Πρόεδρος του Ned Club Λήδα Κοντογιάννη στην εισαγωγική της τοποθέτηση προαναγγέλλοντας κι άλλες αντίστοιχες δράσεις το επόμενο διάστημα. «Το σημερινό webminar είναι το πρώτο από μία σειρά αντίστοιχων» υπογράμμισε.
Θέτοντας τα τρία ζητήματα που απασχολούν τη διαβούλευση για το νέο νομοσχέδιο η κα Λιβαδά επεσήμανε τα εξής σημεία: Ποιος είναι ο ρόλος του ΔΣ σε όρους εταιρικής διακυβέρνησης; Τι αναμένεται από ένα ΔΣ; Ποιος είναι ο ρόλος των μετόχων και τι προβλέπεται σχετικά με την επιβολή κυρώσεων;
Τα διεθνή πρότυπα και η ελληνική πραγματικότητα
Ο Ανδρέας Κοκκίνης (Associate Professor Εταιρικού και Χρηματοοικονομικού Δικαίου, Πανεπιστήμιο του Warwick) τόνισε το ζήτημα της εμπιστοσύνης των θεσμικών επενδυτών προς την εταιρείας που προκύπτει από το ρόλο και την τέλεση των υποχρεώσεων του ΔΣ και κυρίως των μη εκτελεστικών μελών. Δίνοντας μία εικόνα των διεθνών πρακτικών, ο κ. Κοκκίνης παρουσίασε τα πρότυπα από το Ηνωμένο Βασίλειο και τη διεθνή πρακτική.
Ο πλέον κλασσικός τύπος ΔΣ περιέχει 2-4 εκτελεστικά μέλη, ανάμεσά τους ο διευθύνων σύμβουλος και ο διευθυντής οικονομικών ενώ τα ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη φθάνουν τα 6-10 άτομα ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγεται ο Πρόεδρος, Ανώτερος ανεξάρτητος σύμβουλος και λοιπά ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη καθώς και μη ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη. Όπως τόνισε ο κ. Κοκκίνης στη βρετανική πρακτική τα περισσότερα είναι ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη.
Αναφερόμενος στο ρυθμιστικό πλαίσιο ΔΣ εισηγμένων εταιρειών αντιπαρέβαλε τα μοντέλα σε Βρετανία και ΗΠΑ
Στο Ηνωμένο Βασίλειο το μοντέλο αυτό χαρακτηρίζεται από αυτορρύθμιση. Ο πρόεδρος πρέπει να είναι ανεξάρτητο μη εκτελεστικό μέλος. Τουλάχιστον το 50% του ΔΣ, εξαιρώντας τον πρόεδρο, πρέπει να αποτελείται από ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη και τέλος, πρέπει να υπάρχουν επιτροπές υποψηφιοτήτων, αποδοχών και ελέγχου από ανεξάρτητα μέλη καθώς και Ανώτερος ανεξάρτητος σύμβουλος
Στις ΗΠΑ το πλαίσιο αυτό υπόκειται σε υποχρεωτικές ρυθμίσεις: Η πλειοψηφία των μελών ΔΣ πρέπει να είναι ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη ενώ πρέπει να υπάρχουν Επιτροπές υποψηφιοτήτων, αποδοχών και ελέγχου από ανεξάρτητα μέλη.
Όπως τόνισε, «η μεγάλη πλειοψηφία των εισηγμένων στη Βρετανία συμμορφώνονται πλήρως με τον κώδικα ακόμα κι αν δεν είναι υποχρεωτικός χαρακτήρας του, κυρίως λόγω των θεσμικών επενδυτών. Οι περισσότεροι προέρχονται από Βρετανία και ΗΠΑ».
Εξηγώντας τη σημασία των ανεξάρτητων μελών για τους διεθνείς θεσμικούς επενδυτές τόνισε ότι αφενός σημαντικός είναι ο εποπτικός ρόλος επί των εκτελεστικών μελών και της ανώτατης διοίκησης της εταιρείας (για την επίβλεψη του ύψους και της σύνθεσης των αποδοχών τους, την επίβλεψη του εσωτερικού ελέγχου της εταιρείας και της ακρίβειας των οικονομικών της καταστάσεων και διασφάλιση ανεξαρτησίας των ελεγκτών της εταιρείας καθώς και την προστασία της μειοψηφίας των μετόχων από τυχόν αθέμιτες συναλλαγές) καθώς και για τη χάραξη ορθής επιχειρηματικής στρατηγικής και επιχειρηματικού ρίσκου.
Αναφερόμενος στην ελληνική πραγματικότητα ο κ. Κοκκίνης τόνισε ότι «στις περισσότερες από τις εισηγμένες υπάρχει πλειοψηφικός μέτοχος» υπογραμμίζοντας την ανάγκη για την ορθή λειτουργία της εταιρείας, την προστασία των μειοψηφικών μετόχων με σκοπό τη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης και την προσέλκυση ξένων επενδυτών προς όφελος της εταιρείας και της οικονομίας εν γένει.
«Η αποτύπωση των καθηκόντων – σε συνδυασμό με τη γενικότερη νομοθεσία ΑΕ από το 2018 στη σωστή κατεύθυνση και σε διεθνή πρότυπα κυρίως στα καθήκοντα των μη εκτελεστικών μελών γα τις πληροφορίας προς το ΔΣ από τα εκτελεστικά μέλη. Το νομοσχέδιο αυξάνει τη σαφήνεια για να εφαρμόσουν οι εταιρείες ορθώς τις πληροφορίες, αυξάνει το κόστος συμμόρφωσης των ΔΣ η θετική του πλευρά είναι ότι μπορεί να αυξήσει το κύρος των ανεξάρτητων μελών στο κύρος των ξένων επενδυτών όσο πιο μεγάλο το κύρος των ατόμων και το αυστηρό πλαίσιο τόσο καλύτερα για τους επενδυτές» είπε αναφερόμενος στην πρόβλεψη καταγραφής των καθηκόντων των επιμέρους μελών του ΔΣ στο σχέδιο νόμου.
Μετοχική επιμέλεια ως εργαλείο της εταιρικής διακυβέρνησης
Αναφερόμενη στην έννοια της «μετοχικής επιμέλειας» ή shareholder stewardship, η κα Καπελούζου την όρισε ως την κατανομή, διαχείριση και επίβλεψη κεφαλαίων με στόχο τη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας για τους παρόχους κεφαλαίου και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται ο εποικοδομητικός διάλογος, η άσκηση δικαιωμάτων ψήφου και η άσκηση ελέγχου και εποπτείας. «Αυτό που φέρνει καινούριο ο όρος αυτός είναι η ενεργός συμμετοχή, η συνεργασία με άλλους μετόχους και η λογοδοσία και υπευθυνότητα», είπε η κα Καπελούζου τονίζοντας πως αφορά θεσμικούς επενδυτές, διαχειριστές πληρεξούσιους συμβούλους, εισηγμένες εταιρείες, το νομοθέτη, τις ρυθμιστικές αρχές, και σχετικούς φορείς (π.χ. Ένωση Θεσμικών Επενδυτών) αλλά και πελάτες και τελικούς δικαιούχους.
Όπως τόνισε, «στην κρίση του 2008 έγινε κατανοητό ότι το υπάρχον πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης μπορεί να βοηθήσει το ρόλο των μελών αλλά δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την ανάληψη βραχυπρόθεσμων κινδύνων και αυτό το κενό είναι που έρχεται να καλύψει ο νέος αυτός όρος που στην ουσία αφορά στη βιώσιμη ανάπτυξη – χρηματοποικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά αλλά και για την αντιμετώπιση συστημικού ρίσκου» όπως για παράδειγμα τώρα με την πανδημία του COVID-19.
Όπως είπε, πρόκειται για ένα «παγκόσμιο φαινόμενο με αγγλικές ρίζες που εμφανίστηκε πρώτη φορά το 2010 σε αυτορυθμιστικό πλαίσιο και τροποποιήθηκε το 2012 και το 2019, αναδεικνύοντας δυναμική φαινομένου που εξελίσσεται ανάλογα με τις καταστάσεις».
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 22 αυτορυθμιστικοί κώδικες επιμέλειας των επενδυτών ανά τον κόσμο. Με την Ευρωπαϊκή οδηγία 2017.828 έγινε η εισαγωγή ενός ενωσιακού πλαισίου ενεργού συμμετοχής, που όπως είπε η κα Καπελούζου κινείται προς την σωστή κατεύθυνση αλλά θα πρέπει να «καταλάβουμε τα πρακτικά ζητήματα» που τίθενται.
Πολύ αυστηρές κυρώσεις στο σχέδιο νόμου
Παίρνοντας το λόγο ο κ. Σεργάκης τόνισε ότι η πρόβλεψη του νομοσχεδίου για πολύ υψηλές κυρώσεις θα είναι δύσκολο να πείσει τις εταιρείες για την σωστή κατεύθυνση του νόμου. Όπως είπε «στην Ελλάδα δεν έχει πετύχει η παράδοση αυτορρύθμισης όπως στο εξωτερικό» και αυτό γιατί «προτιμούμε τους νόμους και το νομοσχέδιο ακολουθεί αυτή την παράδοση». Όπως υπογράμμισε ωστόσο, θα πρέπει οι φορείς της αγοράς να μπορέσουν να το δουν ως ευκαιρία όχι βάρος. Όπως είπε, «πιο παραγωγικά αποτελέσματα μπορεί να φέρει η δημόσια σύσταση – name and shame όπως στο εξωτερικό, μία επιλογή που επιφέρει κίνηση της αγοράς».
Ο κ. Σεργάκης τόνισε ότι είναι σημαντικό «να αλλάξει η κουλτούρα σε επίπεδο εταιρικής διακυβέρνησης και όπως είπε οι εταιρίες στη χώρα έχουν κάνει καλή δουλειά στο επίπεδο της εταιρικής διακυβέρνησης και τώρα πρέπει να «τους δώσουμε κίνητρα να αναπνεύσουν».
Αναφερόμενος στη διεθνή πρακτική τόνισε ότι ελάχιστα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν προβλέψει κυρώσεις ή μέτρα. Ενδεικτικά, στην Ολλανδία τα πρόστιμα μπορεί να φθάνουν έως τα 20.000 ευρώ, στην Ιταλία κινούνται από 2500 ευρώ έως 150.000 ευρώ, ενώ στη Γαλλία προβλέπεται αίτηση διαταγής στον πρόεδρο του πρωτοδικείου με την πιθανή επιβολή προστίμου (χωρίς να ορίζεται το ποσό). Την ίδια στιγμή στην Ελλάδα προβλέπεται από επίπληξη έως και πρόστιμο που μπορεί να φθάνει μέχρι και τα 5 εκατ. ευρώ.
Αναφερόμενος στους κινδύνους που μπορεί να φέρει η επιβολή υψηλών προστίμων ο κ. Σεργάκης υπογράμμισε ότι δημιουργεί ένα αντιπαραγωγικό πλαίσιο που τελικά αντίκειται στους στόχους της οδηγίας, δημιουργεί μεγάλο άγχος σε θεσμικούς επενδυτές ενώ μπορεί να οδηγήσει στο να ιδωθεί η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ως υποκατάστατο της αλληλεπίδρασης της ίδιας της αγοράς.
Όπως εξήγησε η πρόβλεψη για μεγάλα πρόστιμα εμπεριέχει ακόμα τον κίνδυνο να χαθεί η εμπιστοσύνη στο ρόλο και τη δράση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς καθώς όπως είπε «αν ο νομοθέτης μας δίνει υψηλό πλαφόν, η Επιτροπή θα πρέπει να πάει τουλάχιστον στην μέση όταν επιβάλει ένα πρόστιμο γιατί αλλιώς θα θεωρηθεί οτι δεν κάνει καλά τη δουλειά της».
Κλείνοντας τόνισε την ανάγκη του διαλόγου ανάμεσα στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και τους θεσμικούς επενδυτές ώστε να υπάρξει τελικά και ένα «ελάχιστο έστω σετ οδηγιών».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
