Τριών ειδών επενδύσεις, συνολικού ύψους άνω των 4 δισ ευρώ, περιλαμβάνει το master plan για την απολιγνιτοποίηση της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης, το προσχέδιο του οποίου έχει ολοκληρωθεί και πρόκειται να συζητηθεί στη συνεδρίαση της αρμόδιας συντονιστικής επιτροπής.
Τις βραχυπρόθεσμες, όπως τα mega - φωτοβολταικά της ΔΕΗ, τις μεσοπρόθεσμες, όπως αυτές σε τουρισμό, βιομηχανία, αγροδιατροφή και τις μακροπρόθεσμες, δηλαδή εκείνες που θα ξεδιπλωθούν με ορίζοντα έως το 2030 και αφορούν τεράστιου βεληνεκούς επιχωματώσεις και αναπλάσεις για τα περίπου 150.000 στρεμμάτων των σημερινών λιγνιτικών πεδίων.
Ως εγχείρημα είναι τόσο φιλόδοξο, ώστε θα αποτελέσει ένα ξεχωριστό επιχειρησιακό πρόγραμμα του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027, του οποίου η αρχιτεκτονική, η διάρθρωση και η γενικότερη πρόοδος θα συζητηθούν κατά τη συνεδρίαση των μελών της αρμόδιας επιτροπής, υπό τον συντονιστή Κωστή Μουσουρούλη. Σε αυτήν, όπου συμμετέχουν οι γενικοί γραμματείς των υπουργείων Οικονομικών, Ανάπτυξης, Ενέργειας, μαζί με τους δύο περιφερειάρχες, θα αναλυθεί περαιτέρω το προσχέδιο του master plan, οι άξονες που αυτό περιλαμβάνει αλλά και οι πολλές δυσκολίες.
Κόντρα στην κρίση, ο σχεδιασμός για την μετάβαση στην επόμενη ημέρα δύο εκ των πλέον επιβαρυμένων περιβαλλοντικά περιοχών της Ευρώπης, προχωρά, χωρίς ωστόσο να έχει υπεισέλθει στην “καρδιά” του εγχειρήματος. Στην επιλογή δηλαδή εκείνων των έργων που θα δημιουργήσουν πλούτο και απασχόληση σε βάθος χρόνου, για περιοχές των οποίων το ΑΕΠ, ειδικά στην Δ.Μακεδονία, καλύπτεται σε συντριπτικό ποσοστό από τις λιγνιτικές δραστηριότητες.
Σε αυτή την φάση τα μόνα σίγουρα για να “κουμπώσουν” στο master plan, projects, είναι τα μεγάλα φωτοβολταικά της ΔΕΗ, συνολικής ισχύος 2 GW και σε ένα δεύτερο στάδιο η πιθανότατη δημιουργία της πρώτης μονάδας υδρογόνου αλλά και η μετατροπή κάποιας από τις υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες σε εργοστάσιο καύσης απορριμμάτων (waste to energy). Έργα σημαντικά μεν, όχι όμως και ικανά να δημιουργήσουν τέτοιο αριθμό θέσεων εργασίας, που θα κάνει την διαφορά.
Σαφείς απαντήσεις θα δοθούν όταν θα προσληφθεί ο σύμβουλος (σύντομα πρόκειται να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός) που θα αναλάβει και την εκπόνηση του τελικού master plan, το οποίο και θα "σπάει" σε πολλούς και διαφορετικούς μεταξύ τους πυλώνες, εν προκειμένω ένα για την ενέργεια, ένα για την βιομηχανία, ένα για τον τουρισμό και ένα για τον αγροτικό τομέα.
Ειδικές φορολογικές ζώνες με φορολογικά κίνητρα για τις επενδύσεις που θα φιλοξενήσουν οι πρώην λιγνιτικές περιοχές, ζώνες για βιομηχανία, τουρισμό, ανακύκλωση και ήπιες επιχειρηματικές δραστηριότητες (εμπορικά καταστήματα, γραφεία, εστιατόρια), θα “παντρεύονται” μέσα στο master-plan με προγράμματα επανεκπαίδευσης και φορο-ελαφρύνσεις για όσους εργαζόμενους της ΔΕΗ χάσουν την εργασία τους.
Κυρίαρχο στοιχείο αποτελεί η μετατροπή σε πράσινο ενός μεγάλου τμήματος των 150.000 στρεμμάτων όπου σήμερα κυριαρχεί το γκρίζο του άνθρακα, με τη δημιουργία -φυσικά σε ορίζοντα 10ετίας- δασικών εκτάσεων, ταμιευτήρων νερού, δηλαδή λιμνών και ήπιων περιβαλλοντικών δράσεων.
Οι θέσεις εργασίας
Στο μείζον ερώτημα, κατά πόσο όλα τα παραπάνω είναι σε θέση να αντικαταστήσουν το χαμένο εισόδημα μιας περιοχής, δηλαδή της Δ.Μακεδονίας, όπου το περίπου 70% των κατοίκων (γύρω στους 50.000) ζουν άμεσα ή έμμεσα από τις λιγνιτικές μονάδες, απάντηση ακόμη δεν υπάρχει. Μπορεί η ΔΕΗ να “μπαίνει” κάθε χρόνο μέσα γύρω στα 300 εκατ. ευρώ από την διατήρηση εν ζωή των λιγνιτικών της μονάδων, ωστόσο αυτό που ενδιαφέρει τους περίπου 4.000 - 5.000 εργαζόμενους που απασχολούνται σε αυτές, μαζί με τους 8μηνίτες, είναι ότι συνεχίζουν και πληρώνονται.
Στην πράξη, η απολιγνιτοποίηση έχει ξεκινήσει εδώ και περίπου ένα χρόνο, αφού λόγω του μεγάλους κόστους που προκαλεί το “πέναλτι” του CO2 στις μονάδες της ΔΕΗ, αυτές υπολειτουργούν. Παρέχουν ενέργεια στο σύστημα πολύ λίγες ώρες το χρόνο, παρ' όλα αυτά το προσωπικό αμείβεται κανονικά. Εκείνο επομένως που θα γλιτώσει η επιχείρηση όταν θα τις κλείσει οριστικά είναι κυρίως τα κόστη μισθοδοσίας, τα οποία και αφορούν το μεγαλύτερο τμήμα της ετήσιας ζημιάς των 300 εκατ ευρώ.
Σε κάθε όμως περίπτωση, το πρόβλημα δεν αφορά τόσο αυτούς καθ' εαυτούς τους εργαζομένους της ΔΕΗ, εκ των οποίων άλλοι θα βγουν στη σύνταξη με πριμ και άλλοι θα συμμετάσχουν στο επικείμενο πρόγραμμα εθελουσίας, όσο κυρίως όλους τους άλλους. Τους χιλιάδες δηλαδή εργαζόμενους στην ευρύτερη περιοχή της Πτολεμαίδας, της Φλώρινας και του Αμυνταίου, που απασχολούνται στα εξειδικευμένα μηχανουργεία (π.χ. οξυγονοκολλητές κλπ), σε χωματουργικά έργα και στις μεταφορές και οι οποίοι, μαζί με τις εκατοντάδες μικρές και μεγαλύτερες επιχειρήσεις στην εστίαση και άλλους τομείς, ζουν από το προσωπικό των μονάδων και τη λειτουργία της ΔΕΗ.
Τα κονδύλια
Σε επίπεδο κονδυλίων, συνολικά οι πόροι που θα διατεθούν στην Ελλάδα από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το InvestEU, το διάδοχο του Ταμείου Γιούνκερ συν τα δάνεια από την ΕΤΕπ, ανέρχονται μέχρι σήμερα στα 4 δισ ευρώ.
Στο ερώτημα αν επαρκούν, οι απαντήσεις διίστανται. Το μόνο βέβαιο είναι ότι, σε πρώτη φάση, θα είναι το υπό αναθεώρηση ΕΣΠΑ 2014 - 2020 που θα χρηματοδοτήσει τα έργα του μεταβατικού προγράμματος, δηλαδή της περιόδου 2020 - 2021 για τη στήριξη των περιοχών Δυτικής Μακεδονίας και Μεγαλόπολης. Τα ακριβή ωστόσο ποσά ακόμη δεν είναι σαφή, καθώς, λόγω της πανδημίας, τα κονδύλια έχουν ανακατανεμηθεί σε πιο επείγουσες από την απολιγνιτοποίηση δράσεις για την στήριξη της οικονομίας.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
