Τουρισμός: 5 τάσεις και προκλήσεις για το μέλλον του κλάδου στην Ελλάδα

Η εικόνα του ελληνικού τουρισμού από το 2019 έως σήμερα χαρακτηρίζεται από αύξηση των ταξιδιών μικρότερης διάρκειας, ενίσχυση του brand της Ελλάδας στις αγορές της Δυτικής Ευρώπης και άνοδο της κρουαζιέρας, σύμφωνα με την «Ετήσια Έκθεση Τουρισμού 2024» του ΙΝΣΕΤΕ. Παράλληλα, παρατηρείται σταδιακή βελτίωση στην εποχικότητα και σημαντική ενίσχυση των τουριστικών μεγεθών στην Αττική και την Αθήνα.

Αν και οι αφίξεις και οι τουριστικές εισπράξεις κατέγραψαν νέα υψηλά το 2024, οι διανυκτερεύσεις παρέμειναν ελαφρώς μειωμένες σε σύγκριση με το 2019. Συγκεκριμένα, οι εισπράξεις (εκτός κρουαζιέρας) αυξήθηκαν κατά 16,5%, φθάνοντας τα 20,59 δισ. ευρώ, ενώ οι αφίξεις ενισχύθηκαν κατά 14,7% στα 35,95 εκατ. ταξιδιώτες. Αντίθετα, οι διανυκτερεύσεις σημείωσαν οριακή μείωση 0,6% (231 εκατ. διανυκτερεύσεις το 2024 έναντι 232,5 εκατ. το 2019), ενώ η μέση διάρκεια παραμονής περιορίστηκε κατά 13,3% στις 6,4 ημέρες.

Η συμβολή της Αττικής ήταν καθοριστική, καθώς οι τουριστικές εισπράξεις σχεδόν διπλασιάστηκαν από το 2019, ξεπερνώντας τα 4,75 δισ. ευρώ. Σημαντική αύξηση διανυκτερεύσεων κατέγραψε επίσης η περιοχή, σε αντίθεση με τη συνολική μικρή μείωση στη χώρα. Η Ήπειρος αναδεικνύεται επίσης ως ωφελημένη, με υψηλές ποσοστιαίες αυξήσεις και στα τρία βασικά μεγέθη, αν και παραμένει σε μικρότερη κλίμακα. Κρήτη και Ιόνια Νησιά σημείωσαν μικρότερες αλλά θετικές μεταβολές, ενώ άλλες περιοχές, όπως η Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, Πελοπόννησος και Δυτική Μακεδονία, παρουσίασαν σημαντικές μειώσεις.

Η εποχικότητα παρουσιάζει διαφοροποιήσεις, με μείωση 11% στις διανυκτερεύσεις του τρίτου τριμήνου (υψηλή περίοδος), αλλά αύξηση 13% στα υπόλοιπα τρίμηνα. Το γεγονός αυτό επηρεάζει τα συνολικά έσοδα, καθώς η μέση δαπάνη ανά διανυκτέρευση είναι παραδοσιακά υψηλότερη το καλοκαίρι.

Η ενίσχυση των εισπράξεων αποδίδεται εν μέρει στη μεταβολή του μίγματος των αγορών που επισκέπτονται τη χώρα, με αύξηση των ταξιδιωτών από χώρες με υψηλή δαπάνη, όπως η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ, η Γαλλία και η Ιταλία. Ενδεικτικά, οι εισπράξεις από τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της κρουαζιέρας, αυξήθηκαν κατά 746 εκατ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 22% της συνολικής αύξησης.

Η κρουαζιέρα σημείωσε εντυπωσιακή ανάπτυξη, με τα έσοδα να ξεπερνούν το 1 δισ. ευρώ το 2024, έναντι 499 εκατ. ευρώ το 2019. Οι αφίξεις επιβατών αυξήθηκαν από 2,7 εκατ. σε 4,7 εκατ., εξέλιξη που αποδίδεται και στη δημιουργία νέων απευθείας αεροπορικών συνδέσεων με τις ΗΠΑ.

Προκλήσεις και προοπτικές για τον ελληνικό τουρισμό

Η έκθεση του ΙΝΣΕΤΕ αναδεικνύει σημαντικές προκλήσεις για τον κλάδο, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Η κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα επηρεάζουν τη ζήτηση και την προσφορά, καθιστώντας αναγκαίες επενδύσεις σε ανθεκτικότερες υποδομές και ενεργειακή αναβάθμιση. Επιπλέον, η χώρα εμφανίζει χαμηλότερα ποσοστά περιβαλλοντικής πιστοποίησης ξενοδοχείων σε σχέση με ανταγωνιστικούς προορισμούς.

Η αναβάθμιση της εκπαίδευσης και κατάρτισης αποτελεί προτεραιότητα, καθώς το ανθρώπινο δυναμικό παραμένει βασικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Παράλληλα, ο υψηλός ΦΠΑ και το Τέλος Κλιματικής Αλλαγής επιβαρύνουν το κόστος και περιορίζουν την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, ειδικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έχουν περιορισμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση.

Τέλος, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, ο εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος και ο αποτελεσματικός χωροταξικός σχεδιασμός κρίνονται απαραίτητα στοιχεία για τη βιώσιμη ανάπτυξη του τομέα, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και τη διασφάλιση οφελών για τις τοπικές κοινωνίες.

Όπως δήλωσε ο Ηλίας Κικίλιας, γενικός διευθυντής του ΙΝΣΕΤΕ, «Το 2024 ο ελληνικός τουρισμός επιβεβαίωσε τη δυναμική και τον κομβικό του ρόλο για τη χώρα, ενώ και τα στοιχεία του δεκαμήνου του 2025 καταγράφουν συνέχιση της θετικής πορείας...».