Στο μισό έχουν μειωθεί οι τραπεζικές απάτες το 2024 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, αποδεικνύοντας πως οι αυστηρές μέθοδοι προστασίας της ΕΕ, καθώς και τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης όλων των εμπλεκόμενων φορέων (τράπεζες, πάροχοι πληρωμών, acquirers, ΔΙΑΣ) είναι κάτι παραπάνω από αποτελεσματικοί.
Σύμφωνα με την Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), τα περιστατικά απάτης στις μεταφορές πίστωσης παρουσιάζουν σημαντική μείωση της τάξης του 55%, ενώ η αναλογούσα αξία τους μειώθηκε κατά 51%.
Τα θετικά αυτά στοιχεία αποδίδει τόσο στη συνεχή λήψη μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης κινδύνων απάτης από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών, όσο και στην ολοένα και μεγαλύτερη εξοικείωση των πολιτών με τη σωστή χρήση των εν λόγω μέσων πληρωμής, ώστε να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικότερα τα ενδεχόμενα περιστατικά απάτης.
Είναι γεγονός πως η πανδημία οδήγησε πολλούς πολίτες να χρησιμοποιούν αναγκαστικά τις ηλεκτρονικές συναλλαγές ως μέσο πληρωμής, χωρίς όμως να έχουν εξοικείωση με τους κινδύνους και τους τρόπους προστασίας των ευαίσθητων δεδομένων τους, δίνοντας την ευκαιρία σε επιτήδειους να «εισβάλλουν» στους λογαριασμούς τους.
Παράλληλα, η εξέλιξη της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης είναι «δίκοπο μαχαίρι», καθώς δεν χρησιμοποιούνται μόνο προς τη βελτίωση των υπηρεσιών πληρωμών, αλλά γίνονται εργαλείο των απατεώνων προκειμένου να βρουν πιο αποτελεσματικούς τρόπους να διαπερνούν τα συστήματα και, κυρίως, να εξαπατούν τους πολίτες, σχολιάζουν παράγοντες της αγοράς στο BD.
Όπως αναφέρουν πηγές του τραπεζικού κλάδου, είναι απαραίτητη η συνεχής ενημέρωση και εκπαίδευση του καταναλωτικού κοινού, ώστε να μπορούν να προστατευτούν από τις απάτες, καθώς οι απατεώνες δεν προσπαθούν τόσο να χακάρουν τα τραπεζικά συστήματα, όσο να ξεγελάσουν τους κατόχους των λογαριασμών, προκειμένου οι ίδιοι να δώσουν πρόσβαση.
Τα στοιχεία της έκθεσης δείχνουν πως η πλειονότητα των τεχνικών διενέργειας απάτης στις ηλεκτρονικές συναλλαγές μεταφοράς πιστώσεων αφορά κατά 57% στη χειραγώγηση του πληρωτή από το δράστη, όπου ο πληρωτής παρέχει καλή τη πίστει τη συγκατάθεσή του στην εκτέλεση εντολής πληρωμής προς λογαριασμό πληρωμών τρίτου, θεωρώντας ότι ανήκει σε νόμιμο δικαιούχο και κατά 43% την έκδοση πλαστής εντολής πληρωμής από το δράστη, αφού αποκτήσει τα ευαίσθητα δεδομένα πληρωμής του πληρωτή ή του δικαιούχου με δόλια μέσα.
Πώς προσεγγίζουν τα θύματά τους
Μια από τις πιο συχνές μεθόδους είναι η αποστολή παραπλανητικών email, με τα οποία οι κακόβουλοι τρίτοι, υποδυόμενοι επίσημους φορείς όπως είναι οι τράπεζες ή η ΑΑΔΕ, «ενημερώνουν» τον παραλήπτη πως δικαιούται επιστροφή φόρου, εξαργύρωση πόντων κλπ. Στα μηνύματα δημιουργούν την αίσθηση της επείγουσας ανάγκης, τονίζοντας πως οι παραλήπτες πρέπει να δράσουν άμεσα για να μη χάσουν την προσφορά, και έτσι τους παραπλανούν στο να μοιραστούν ευαίσθητα δεδομένα.
Ο παραλήπτης πρέπει να εντείνει την προσοχή του σε σημεία κλειδιά που φανερώνουν την πλαστότητα του ηλεκτρονικού μηνύματος: Αρχικά, πρέπει να ελέγχει τη διεύθυνση αποστολής, η οποία σχεδόν στο σύνολο των περιπτώσεων μαρτυρά πως πρόκειται για απάτη.
Επιπλέον, ο τρόπος γραφής ενός πλαστού email είναι πολύ διαφορετικός από ένα επίσημο, καθώς συχνά εμπεριέχει ορθογραφικά ή συντακτικά λάθη. Το πιο βασικό, πάντως, είναι πως ποτέ ένας επίσημος φορέας δεν θα ζητήσει ευαίσθητα στοιχεία και μάλιστα δημιουργώντας τόση βιασύνη.
Ωστόσο, συχνά προσεγγίζουν τα θύματά τους και τηλεφωνικώς, υποδυόμενοι τον λογιστή. Γνωρίζουν ήδη το όνομα του πιθανού θύματος και του συστήνονται, λέγοντας πως τηλεφωνούν γιατί δικαιούται επιστροφή φόρου, ώστε να δημιουργήσουν μια ψευδή αίσθηση οικειότητας και να αυξήσουν τις πιθανότητες το θύμα να δώσει τα στοιχεία του.
Θύματα και οι επιχειρήσεις
Στο «στόχαστρο» των απατεώνων δεν βρίσκονται μόνο οι ιδιώτες, αλλά και οι επιχειρήσεις, τις οποίες προσεγγίζουν μέσω email υποδυόμενοι μια αξιόπιστη επαγγελματική επαφή και προσπαθούν να τους ξεγελάσουν ώστε να προχωρήσουν σε πληρωμές προς τον «συνεργάτη», οι οποίες στην πραγματικότητα θα κατευθυνθούν στον λογαριασμό του κακόβουλου τρίτου.
Τα πιο συχνά παραδείγματα περιλαμβάνουν το invoice scam, όπου υποδύονται τον προμηθευτή της εταιρείας και ζητούν αλλαγή του λογαριασμού πληρωμής προς έναν άλλον που ελέγχουν αυτοί, καθώς και το CEO fraud, όπου υποδύονται κάποιο ανώτατο στέλεχος και ζητούν από τον υπάλληλο να κάνει άμεση μεταφορά χρημάτων σε έναν λογαριασμό, εκμεταλλευόμενοι την εξουσία του ανώτατου στελέχους, ώστε να παρακάμψουν τις διαδικασίες ελέγχου.
Ενδεικτικά, το 2024 οι απώλειες από τέτοιες ηλεκτρονικές απάτες στην Ελλάδα έφτασαν τα 3,4 εκατ. ευρώ, με τη μέση ζημιά για τη χώρα μας να ανέρχεται σε 42.000 ευρώ.
Είναι σημαντικό οι παραλήπτες να διασταυρώνουν τουλάχιστον με δύο διαφορετικά κανάλια επικοινωνίας τις ύποπτες πληροφορίες. Για παράδειγμα, αν το email ζητάει αλλαγή λογαριασμού πληρωμών, τότε ο υπάλληλος πρέπει να επικοινωνήσει και τηλεφωνικώς με τον συνεργάτη, ώστε να επιβεβαιώσει πως πράγματι το αίτημα αυτό είναι αληθές ή αν πρόκειται για προσπάθεια εξαπάτησης.
Οι απάτες που καταγράφηκαν το 2024
Βάσει των στοιχείων της ΤτΕ, το 2024 αναφέρθηκαν 5.032 περιστατικά απάτης στις συναλλαγές με μεταφορές πιστώσεων συνολικής αξίας 12 εκατ. ευρώ, έναντι 11.214 περιστατικών απάτης συνολικής αξίας 25 εκατ. ευρώ το 2023.
Οι δείκτες της αναλογίας των περιστατικών και της αξίας τους προς τον αριθμό και την αξία των συναλλαγών διαμορφώθηκαν σε 0,00073% και 0,001% αντίστοιχα και αναλογούν σε μία συναλλαγή απάτης ανά 136.000 συναλλαγές μεταφοράς πίστωσης. Αυτό σημαίνει πως ανά 100.000 ευρώ, το 1 ευρώ αντιστοιχεί σε απάτη.
Όσον αφορά στα περιστατικά απάτης στις συναλλαγές με κάρτες πληρωμών, αυτές σημείωσαν οριακή μείωση 1% το πρώτο εξάμηνο του 2025, με τον δείκτη της αναλογίας του αριθμού των περιστατικών απάτης προς τον αριθμό των συναλλαγών μειώθηκε οριακά συγκριτικά με το προηγούμενο εξάμηνο κατά 1% και αντιστοιχεί σε 1 συναλλαγή απάτης ανά 6.000 συναλλαγές.
Αντιθέτως, η αξία των συναλλαγών απάτης αυξήθηκε κατά 6% σε σχέση με το δεύτερο εξάμηνο του 2024, χωρίς να επηρεάζει σημαντικά τον δείκτη της αναλογίας της αξίας των περιστατικών απάτης προς την αξία των συναλλαγών, ο οποίος παρέμεινε στο χαμηλό επίπεδο του 0,02%, με κάθε 1 ευρώ αξία απάτης ανά 4.600 ευρώ αξία συναλλαγών.
Η έκθεση σημειώνει πως ι η πλειονότητα των περιστατικών απάτης σε εξ αποστάσεως συναλλαγές μέσω διαδικτύου ή ταχυδρομείου/τηλεφώνου αφορά συναλλαγές μέσω διαδικτύου από ηλεκτρονικά καταστήματα του εξωτερικού, γεγονός που συνδέεται με την ευρύτερη εφαρμογή του διεθνούς τεχνικού προτύπου ασφαλών συναλλαγών 3D Secure από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών στην Ελλάδα σε σχέση με τους αντίστοιχους του εξωτερικού.
Οι οικονομικές ζημίες που προέκυψαν από τις συναλλαγές απάτης το πρώτο εξάμηνο του 2025 αυξήθηκαν κατά 3% συγκριτικά με το δεύτερο εξάμηνο του 2024 και διαμορφώθηκαν σε 11,5 εκατ. ευρώ.
Σε ό,τι αφορά τον επιμερισμό των ζημιών μεταξύ των συμβαλλομένων μερών της συναλλαγής ανάλογα με την υπαιτιότητά τους, επιβαρύνθηκαν κατά 62% οι κάτοχοι-χρήστες καρτών και κατά 31% οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών που αποδέχονται συναλλαγές καρτών. Τέλος, οι πάροχοι-εκδότες καρτών πληρωμών επιβαρύνθηκαν σε ποσοστό 7%
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως οι άμεσες χρεώσεις συνεχίζουν να αποτελούν το πλέον ασφαλές μέσο πληρωμής, δεδομένου ότι και το 2024 δεν αναφέρθηκαν περιστατικά απάτης από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
