Μαγική εικόνα στο βιοτικό επίπεδο: Ξεπερνάμε τη Βουλγαρία, αλλά...

Μια μαγική εικόνα σχηματίζεται για την Ελλάδα από τα τελευταία στοιχεία του ΟΗΕ για το βιοτικό επίπεδο στα κράτη μέλη του. 

Η θέση της χώρας βελτιώθηκε κατά δύο θέσεις, βρίσκεται αρκετά υψηλότερα από τη Βουλγαρία, αλλά και πάνω από την Πορτογαλία, όμως, σε ό,τι αφορά τα εισοδήματα, η Ελλάδα υστερεί αρκετά και πλέον χώρες όπως η Τουρκία και η Βουλγαρία πλησιάζουν σε απόσταση αναπνοής.

Ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (Human Development Index - HDI) έχει καθιερωθεί ως ο βασικός εναλλακτικός τρόπος για να προσεγγίζεται το βιοτικό επίπεδο των χωρών, πέραν της γνωστής προσέγγισης με βάση το εισόδημα (κατά κεφαλήν ΑΕΠ), που δείχνει μόνο ποιες χώρες είναι οι πλουσιότερες. 

Πρόκειται για μια προσέγγιση που έχει στόχο να αναδείξει και άλλες παραμέτρους που συνθέτουν το βιοτικό επίπεδο μιας χώρας, όπως είναι το επίπεδο υγείας και εκπαίδευσης.

Τα τελευταία στοιχεία του ΟΗΕ δείχνουν ότι το βιοτικό επίπεδο στην Ελλάδα είναι καλύτερο από όσο δείχνουν τα εισοδήματα των Ελλήνων, επειδή οι δείκτες υγείας και εκπαίδευσης παραμένουν υψηλοί, παρότι το κατά κεφαλήν εισόδημα δεν απέχει πολύ από αυτό των πολιτών της Βουλγαρίας ή της Τουρκίας.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα έχασε πολύ έδαφος στην κατάταξη του δείκτη HDI με την οικονομική κρίση, που συρρίκνωσε το ΑΕΠ της χώρας κατά το ένα τέταρτο. 

Το 2008, πριν ξεσπάσει η μεγάλη κρίση, η Ελλάδα βρισκόταν στην 28η θέση της κατάταξης του ΟΗΕ, ενώ στην τελευταία δημοσίευση κέρδισε μεν δύο θέσεις, αλλά βρισκόταν στην 34η, καθώς ακόμη το κατά κεφαλήν ΑΕΠ δεν έχει επιστρέψει στα προ κρίσης επίπεδα.

Όπως φαίνεται στον πίνακα, όπου παρατίθενται τα στοιχεία για την Ελλάδα, χώρες της περιοχής μας και χώρες του ευρωπαϊκού Νότου (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία), η Ελλάδα βρίσκεται στην 34η θέση, πίσω από την Ισπανία, την Ιταλία και την Κύπρο, αλλά ξεπερνά αρκετά την Πορτογαλία, που βρίσκεται στην 40η θέση. Ξεπερνά, επίσης, με μεγάλη διαφορά τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία (55η θέση), όπως και την Τουρκία, που βρίσκεται στην 51η θέση.

Τα εισοδήματα υστερούν

Όμως, αυτό που κάνει το βιοτικό επίπεδο στην Ελλάδα να κρατιέται σε σχετικά υψηλά επίπεδα, με βάση τον δείκτη HDI, δεν είναι τα εισοδήματα, αλλά οι πολύ καλές επιδόσεις σε δείκτες υγείας και εκπαίδευσης, όπως το προσδόκιμο ζωής και ο μέσος χρόνος εκπαίδευσης των πολιτών, που ξεπερνά τα 20 έτη και είναι από τους μεγαλύτερους διεθνώς.

Είναι χαρακτηριστικό το συμπέρασμα που προκύπτει από τη σύγκριση με την Πορτογαλία: το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Πορτογαλία (δολάρια σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης) είναι περίπου 15% μεγαλύτερο από το αντίστοιχο στην Ελλάδα, αλλά η χώρα βρίσκεται έξι θέσεις χαμηλότερα στην κατάταξη, επειδή υστερεί στους κοινωνικούς δείκτες.

Προσεγγίζοντας μόνο τα εισοδήματα, όπως τα καταγράφει ο ΟΗΕ, οι επιδόσεις της Ελλάδας είναι μέτριες, όπως φαίνεται στον πίνακα:

^{*Δολάρια σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, PPP}

Ιταλία, Ισπανία, Κύπρος, Κροατία, Πορτογαλία, ακόμη και Ρουμανία και Σλοβακία φαίνεται να έχουν υψηλότερα εισοδήματα κατά κεφαλήν από την Ελλάδα. Η μέτρηση γίνεται σε δολάρια με ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, κάτι που σημαίνει ότι δεν επηρεάζεται μόνο από τα εισοδήματα, αλλά και από το σχετικό επίπεδο των τιμών σε κάθε χώρα.

Επίσης, είναι εντυπωσιακό ότι χώρες όπως η Τουρκία και η Βουλγαρία έχουν σημειώσει μεγάλη πρόοδο, όσον αφορά τα εισοδήματα, και πλέον ελάχιστα απέχουν από την Ελλάδα. Μόνο από την Αλβανία υπάρχει ακόμη μεγάλη απόσταση, με περίπου διπλάσιο εισόδημα στην Ελλάδα, αλλά και η Αλβανία καλύπτει γρήγορα τα τελευταία χρόνια τη διαφορά.

Οι συνέπειες της πανδημίας δεν έχουν ξεπερασθεί

Όσον αφορά την παγκόσμια εικόνα, όπως σημειώνει ο Economist, τα τελευταία στοιχεία του ΟΗΕ αναδεικνύουν μια μεγάλη πρόκληση για την ανθρωπότητα, που βρίσκεται αντιμέτωπη με τις συνέπειες της πανδημίας, με αποτέλεσμα να επιβραδύνεται η ανάκαμψη του βιοτικού επιπέδου.

Στην κορύφωση της πανδημίας COVID-19, τονίζει το έγκυρο περιοδικό, όταν τα νοσοκομεία ήταν υπερπλήρη, τα σχολεία και τα γραφεία έκλεισαν και οι οικονομίες παρέλυσαν, πολλοί αναρωτήθηκαν πότε θα ανέκαμπτε ο κόσμος. Πέντε χρόνια μετά, τα δεδομένα δείχνουν ότι η καθυστέρηση στο βιοτικό επίπεδο μπορεί να είναι διαρκής.

Η παγκόσμια βαθμολογία του δείκτη HDI μειώθηκε το 2020 και το 2021. Ήταν οι πρώτες μειώσεις από τότε που ξεκίνησε ο δείκτης το 1990., ενώ ανέκαμψε κάπως το 2022. 

Η τελευταία έκθεση δείχνει ότι ο ρυθμός βελτίωσης το 2023 ήταν ο πιο αργός που έχει καταγραφεί. Οι πλούσιες χώρες, όπως είναι αναμενόμενο, τα πάνε καλύτερα. Το 97% αυτών έχουν ανακάμψει πλήρως ή έχουν υπερβεί τις βαθμολογίες τους πριν από την πανδημία, αλλά αυτό ισχύει για λιγότερο από το 60% των φτωχών χωρών.

Μετά από δύο χρόνια στην κορυφή, η Ελβετία ξεπεράστηκε (ελάχιστα) από την Ισλανδία. Οι σκανδιναβικές χώρες κατέχουν τις υψηλότερες θέσεις στις περισσότερες κατατάξεις που μετρούν την ποιότητα ζωής. Ένα μωρό που γεννιέται σήμερα στην Ισλανδία αναμένεται να ζήσει περισσότερα από 82 χρόνια και να λάβει περισσότερα από 18 χρόνια εκπαίδευσης. Το μέσο εισόδημα ανά άτομο είναι κοντά στα 70.000 δολάρια.

Οι 20 κορυφαίες χώρες