Το πραγματικό... «μπαζούκας» για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που προκαλεί η πανδημία συζητούν να ενεργοποιήσουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, καθώς η ανησυχία των αγορών για το δημοσιονομικό κόστος της πανδημίας οδηγούν ακόμη και τις αποδόσεις των γερμανικών ομολόγων σε άνοδο, ενώ τα ιταλικά δεκαετή «ξέφυγαν» προς το 3%, πριν παρέμβει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να σταματήσει τις πιέσεις.
Όπως αποκαλύπτει το Bloomberg, στις Βρυξέλλες συζητείται σχέδιο ενεργοποίησης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), του γιγαντιαίου ταμείου διάσωσης οικονομιών της ευρωζώνης με «πυρομαχικά» 400 δισ. ευρώ, προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι δημοσιονομικές πιέσεις στα κράτη και η πιθανή απώλεια πρόσβασης στην αγορά ομολόγων.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το δημοσίευμα, η πρόταση που βρίσκεται στο τραπέζι προβλέπει ότι ο ESM, που βρίσκεται σε αδράνεια μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος της Ελλάδας, θα υιοθετήσει νέους κανόνες εμπλοκής σε κρίσεις όπως η σημερινή, προσφέροντας πιστωτικές γραμμές σε κυβερνήσεις πριν αυτές χάσουν την πρόσβαση στην αγορά, αλλά και χωρίς να προβλέπεται η επιβολή αυστηρών προγραμμάτων οικονομικής σταθεροποίησης (τα γνωστά μνημόνια).
Σε αυτές τις περιπτώσεις, όπου μια κυβέρνηση θα προσφεύγει στον ESM για μια πιστωτική γραμμή, τα κεφάλαια θα παρέχονται με ελάχιστες προϋποθέσεις, που θα αφορούν μια γενική επιτήρηση της διαχείρισης από τους θεσμούς (Κομισιόν και ESM), αλλά χωρίς την εφαρμογή προγραμμάτων σταθεροποίησης.
Αν η Γερμανία και η Ολλανδία, που προς το παρόν αντιστέκονται στην ενεργοποίηση του ESM (αυτό έγινε σαφές και στη χθεσινή τηλεδιάσκεψη κορυφής, όπως και στο Eurogroup) επιτρέψουν τη χρήση του μηχανισμού για την αντιμετώπιση της κρίσης, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα μπορεί να ενεργοποιήσει το ισχυρότερο εργαλείο της, το οποίο είχε δημιουργηθεί από τον Μάριο Ντράγκι στη διάρκεια της προηγούμενης μεγάλης κρίσης της ευρωζώνης και ήταν αυτό που απέτρεψε τότε την κατάρρευση της Ιταλίας.
Πρόκειται για το μηχανισμό Outright Monetary Transaction, που επιτρέπει στην ΕΚΤ (χωρίς αυτό να έχει εφαρμοσθεί ως τώρα) να υποστηρίζει μια χώρα με απευθείας αγορές ομολόγων της από την πρωτογενή αγορά (κατά την αρχική έκδοση). Πρόκειται για ένα εργαλείο που λίγο απέχει από τη νομισματική χρηματοδότηση κυβερνήσεων, η οποία προκαλεί... ανατριχίλες στην Γερμανία και απαγορεύεται από την Ευρωπαϊκή Συνθήκη. Το πρόγραμμα OMT μπορεί να εφαρμοσθεί μόνο σε χώρες που εφαρμόζουν πρόγραμμα του ESM, αλλά αν ο ESM «ανοίξει τις κάνουλες», δίνοντας μια σημαντική εγγύηση στην ΕΚΤ, η κεντρική τράπεζα εκτιμάται ότι θα μπορέσει να αρχίσει απευθείας αγορές κρατικών ομολόγων.
Το συζητούμενο σχέδιο είναι ό,τι πιο προωθημένο έχει συζητηθεί ως τώρα στην κατεύθυνση της δημοσιονομικής ενοποίησης, όμως δεν πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι θα εγκριθεί τελικά από την Γερμανία, παρότι η Μέρκελ έχει δώσει την έγκρισή της στην έναρξη των σχετικών συζητήσεων, στο επίπεδο των υπουργών Οικονομικών. Φαίνεται, όμως, ότι τέτοιες προωθημένες ιδέες ίσως έχουν ωριμάσει πλέον, καθώς η ευρωζώνη βρίσκεται μπροστά σε μια κρίση που μπορεί να απειλήσει πραγματικά τη σταθερότητα και τη συνοχή της, καθώς η Κριστίν Λαγκάρντ, σύμφωνα με δημοσίευμα, προειδοποίησε τους ηγέτες ότι για κάθε μήνα καραντίνας η Ευρώπη θα χάνει από την ανάπτυξή της περίπου 2%, δηλαδή απειλείται πλέον με μια πρωτοφανή ύφεση.