Σε μια περίοδο «σφιχτής» δημοσιονομικής διαχείρισης, που δεν θα θυμίζει την περίοδο των επιδομάτων και των "pass", ενώ κάθε πρόσθετη ελάφρυνση ή παροχή θα χρηματοδοτείται με πολύ κόπο, οδηγούν την κυβέρνηση οι νέοι ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανόνες. Μάλιστα, η δημοσιονομική διαχείριση της επόμενης τετραετίας θα πρέπει να σηκώσει δύο μεγάλα «βαρίδια», τις διογκούμενες δαπάνες για συντάξεις και για την απόκτηση υπερσύγχρονων οπλικών συστημάτων.
Ενδεικτικό της αλλαγής κλίματος, από την εποχή της πανδημίας και των δαπανών χωρίς όρια, ως την εφαρμογή των νέων δημοσιονομικών κανόνων από το 2025 και μετά είναι το γεγονός ότι εξελίχθηκε ένα αφανές θρίλερ στις διαπραγματεύσεις του καλοκαιριού με τις Βρυξέλλες και η Ελλάδα για λίγο κινδύνευσε να βρεθεί παγιδευμένη σε ένα... ζουρλομανδύα για τις δημόσιες δαπάνες της τετραετίας, όπου ουσιαστικά δεν θα υπήρχε το περιθώριο άσκησης οικονομικής πολιτικής, πέραν της κάλυψης των βασικών δαπανών.
Σύμφωνα με όσα είπε χθες ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, αναφερόμενος στη διαπραγμάτευση για το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό-Διαρθρωτικό Σχέδιο 2025-2028, η αρχική πρόταση της Κομισιόν ήταν να τεθεί το προβλεπόμενο από τους κανόνες πλαφόν πρόσθετων δαπανών στα 9,8 δισ. ευρώ, συνολικά για την τετραετία. Με αυτό το όριο, η κυβέρνηση θα μπορούσε να καλύψει μόνο την προβλεπόμενη αύξηση λειτουργικών και συνταξιοδοτικών δαπανών και τις αμυντικές δαπάνες, χωρίς να έχει περιθώριο για άλλες παρεμβάσεις, όπως αυτές που παρουσίασε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ.
Τελικά, η Κομισιόν πείσθηκε, όπως τόνισε ο κ. Χατζηδάκης, ότι η οικονομία πάει καλύτερα από τις εκτιμήσεις της, όπως και η εκτέλεση του προϋπολογισμού, με το πρωτογενές πλεόνασμα φέτος να αναμένεται ότι θα διαμορφωθεί σε 2,4% του ΑΕΠ και όχι σε 2,1%, όπως αρχικά προβλεπόταν. Έτσι, το πλαφόν δαπανών ανέβηκε 4 δισ. ευρώ υψηλότερα, στα 13,8 δισ. ευρώ, με τη σύμφωνη γνώμη της Κομισιόν, και αυτό το θρίλερ τελείωσε καλά για την κυβέρνηση.
Ειδικότερα, με βάση το εκτιμώμενο επίπεδο των πρωτογενών δαπανών του 2024 (100,4 δισ ευρώ), συμφωνήθηκε αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών κατά 3,7 δισ. το 2025 και το 2026 και κατά 3,2 δισ. το 2027 και το 2028.
Γλιτώσαμε τη λιτότητα για λίγα... χιλιοστά
Όμως, δεν ήταν καθόλου απλό να φθάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα. Όπως εξήγησε ο υφυπουργός Οικονομικών, Θάνος Πετραλιάς, κυριολεκτικά η παρτίδα σώθηκε για λίγα χιλιοστά διαφοράς σε ένα βασικό δημοσιονομικό δείκτη που έχει κεντρική θέση στους νέους δημοσιονομικούς κανόνες:
- Το συνολικό διαρθρωτικό αποτέλεσμα προβλεπόταν αρχικά ότι θα ξεπερνούσε το 2024 το κρίσιμο όριο του 1,5% του ΑΕΠ, κάτι που θα σήμαινε ότι θα υπήρχε απαίτηση για μεγαλύτερη προσαρμογή και θα έπρεπε να τεθεί χαμηλά (στα 9,8 δισ.) το πλαφόν για τις δαπάνες.
- Τελικά, όπως τόνισε ο κ. Πετραλιάς, επειδή έγινε δεκτή η αναθεωρημένη πρόβλεψη για πρωτογενές πλεόνασμα 2,4% φέτος, προσαρμόσθηκε και η εκτίμηση για το συνολικό διαρθρωτικό αποτέλεσμα στο... 1,48% του ΑΕΠ, δηλαδή οριακά χαμηλότερα από το όριο του 1,5% και η κυβέρνηση απέφυγε τον... ζουρλομανδύα στις δαπάνες.
- Λόγω της μικρότερης απαιτούμενης προσαρμογής, ο στόχος για το πρωτογενές αποτέλεσμα μειώθηκε από 2,9% σε 2,5% για το 2025 και από 2,7% σε 2,4% τα επόμενα έτη, όπως τόνισε ο κ. Πετραλιάς, εξηγώντας πώς η Ελλάδα απέφυγε οριακά την είσοδο σε μια περίοδο εξαιρετικά λιτής διαχείρισης, που θα δημιουργούσε σοβαρές επιπλοκές στη χάραξη της οικονομικής πολιτικής και θα άφηνε τον πρωθυπουργό στη ΔΕΘ με... άδειο καλάθι.
Τα δύο «βαρίδια»
Με αυτά τα δεδομένα, το νέο τοπίο που διαμορφώνεται στη δημοσιονομική διαχείριση της επόμενης τετραετίας μπορεί να μη θυμίζει τη λιτότητα άλλων, δύσκολων εποχών, αλλά πάντως απαιτεί πολύ μετρημένες κινήσεις από την κυβέρνηση, ώστε να αποφύγει η χώρα τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, στην οποία έχουν τεθεί ακόμη και μεγάλες οικονομίες, όπως η Γαλλία.
Αυτό σημαίνει ότι:
- Θα είναι διαθέσιμα 9,8 δισ. ευρώ για να καλυφθούν οι αυξημένες λειτουργικές δαπάνες του προϋπολογισμού, οι συνταξιοδοτικές δαπάνες που προβλέπεται να διογκωθούν απότομα λόγω της αύξησης των συνταξιούχων και οι επίσης αυξανόμενες δυναμικά δαπάνες για απόκτηση νέων οπλικών συστημάτων.
- Θα «περισσεύουν» συνολικά 4 δισ. ευρώ για την τετραετία, δηλαδή κατά μέσο όρο 1 δισ. τον χρόνο, για άλλες παρεμβάσεις παροχών και φορολογικών ελαφρύνσεων. Όμως, όπως σημείωσε ο κ. Χατζηδάκης, αυτές οι δαπάνες έχουν σχεδόν καλυφθεί ήδη με τα μέτρα που υλοποιεί ή προγραμματίζει η κυβέρνηση. Για να επιτραπούν πρόσθετες παροχές και ελαφρύνσεις, με βάση τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, θα πρέπει να «αντικρίζονται» με πρόσθετα έσοδα (π.χ. από την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής) ή με περικοπές δαπανών μέσα από τη διαδικασία της επισκόπησης για τον εξορθολογισμό τους.
Η ιδιαιτερότητα του ελληνικού προϋπολογισμού σε σχέση με τους αντίστοιχους των περισσότερων κρατών της ευρωζώνης είναι ότι επιβαρύνεται δυσανάλογα από την αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών, καθώς και από τις υψηλές δαπάνες εκσυγχρονισμού των Ενόπλων Δυνάμεων, που θα κορυφωθούν τα επόμενα χρόνια με τις σταδιακές παραλαβές των γαλλικών φρεγατών Bellahra, των μαχητικών αεροσκαφών Rafale και των «αόρατων» μαχητικών πέμπτης γενιάς F-35.
Ειδικότερα, περίπου 1 δισ. ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο, είναι η εκτιμώμενη αύξηση των συντάξεων με βάση τις νέες συνταξιοδοτήσεις και την αύξηση με βάση τον πληθωρισμό και το ΑΕΠ (ειδικά για το 2026 1,4 δισ ευρώ). Όπως εξήγησε ο Κωστής Χατζηδάκης, η αύξηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης θα προέλθει κατά το μεγαλύτερο μέρος από την αναμενόμενη αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων τα επόμενα χρόνια.
Οι φυσικές παραλαβές εξοπλιστικών προγραμμάτων εκτιμάται ότι θα αυξηθούν κατά 860 εκατ. ευρώ το 2025 και επιπλέον κατά 480 εκατ. το 2026, ενώ το 2027 θα έχουν μία ακόμη αύξηση κατά 160 εκατ. ευρώ, πριν σταθεροποιηθούν το 2028.
Σε αυτές τις δύο κατηγορίες δαπανών προστίθενται άλλα 1 δισ. ευρώ ετησίως, περίπου, από τη συνήθη αύξηση των τακτικών δαπανών των φορέων Γενικής Κυβέρνησης και των υπουργείων, με βάση τις αναληφθείσες υποχρεώσεις και τον πληθωρισμό (μισθώματα κτιρίων, ηλεκτρικό ρεύμα, καύσιμα, συντηρήσεις, δαπάνες διεθνών συμβάσεων και συνεισφορών της χώρας, ετήσια αύξηση της φαρμακευτικής και νοσοκομειακής δαπάνης κ.α.).
Ευχάριστη έκπληξη η μείωση χρέους
Αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις του τετραετούς προγράμματος, η μείωση του χρέους θα είναι ταχύτερη από όσο αναμενόταν τα προηγούμενα χρόνια και βρίσκεται στον ορίζοντα μια επιτυχία, τηρουμένων των αναλογιών: πιθανότατα το 2027 η Ελλάδα θα πάψει να έχει τον όχι επίζηλο τίτλο της χώρας με το μεγαλύτερο χρέος στην ευρωζώνη, δίνοντας τη θέση της στην Ιταλία.
Όπως εξηγείται στο τετραετές πρόγραμμα, στο βασικό σενάριο ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες (από 153,7% το 2024 σε 133,4%) έως το 2028. Στο τέλος του τρέχοντος έτους, το χρέος προβλέπεται να πέσει στο 153,7% του ΑΕΠ από 161,9% το 2023, ενώ το 2025 θα υποχωρήσει περαιτέρω, στο 149,1%. Ακόμα και σε συντηρητικά σενάρια, το χρέος αναμένεται να πέσει στην περιοχή του 125% έως το 2032. Απαραίτητη προϋπόθεση, τονίζει το υπουργείο Οικονομικών, είναι να τηρηθούν οι στόχοι των καθαρών πρωτογενών δαπανών.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
